Chuyển đổi số – Động lực tiên phong kiến tạo quốc gia số

<p style="text-align: justify;">Chuyển đổi số đang trở thành động lực sống còn, không chỉ tái định hình nền kinh tế – xã hội mà còn quyết định năng lực cạnh tranh quốc gia trong thế kỷ 21. Từ việc triển khai dịch vụ công trực tuyến đến ứng dụng AI trong quản lý, mọi lĩnh vực đều chứng kiến sự thay đổi mạnh mẽ. Việt Nam đang bước vào giai đoạn đột phá, với quyết tâm xây dựng Nhà nước số, kinh tế số và xã hội số, đưa quốc gia tiến nhanh, bắt kịp và vươn lên cùng các nước tiên tiến.</p>

Nền tảng pháp lý thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia

Đảng và Nhà nước đã xây dựng một nền tảng pháp lý vững chắc để thúc đẩy chuyển đổi số trên toàn quốc, tạo điều kiện triển khai đồng bộ, hiệu quả các chính sách về chính phủ số, kinh tế số và xã hội số. Điều này thể hiện rõ nét trong các định hướng chiến lược quan trọng, tiêu biểu là Nghị quyết số 52-NQ/TW ngày 27/9/2019 của Bộ Chính trị về một số chủ trương, chính sách chủ động tham gia Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (KH,CN,ĐMST&CĐS) quốc gia, coi chuyển đổi số là một trong các đột phá chiến lược. Mục tiêu đến năm 2030 là kinh tế số chiếm tối thiểu 30% GDP, đến năm 2045 chiếm tối thiểu 50% GDP, đưa Việt Nam vào nhóm 30 quốc gia dẫn đầu về đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Chính phủ đã hiện thực hóa các chiến lược này bằng nhiều văn bản quan trọng, trong đó có Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 3/6/2020 phê duyệt "Chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, định hướng đến năm 2030"; Quyết định số 942/QĐ-TTg ngày 15/6/2020 phê duyệt Chiến lược phát triển Chính phủ điện tử hướng tới Chính phủ số giai đoạn 2021 2025, định hướng tới năm 2030; Quyết định số 411/QĐ-TTg ngày 31/3/2022 phê duyệt "Chiến lược quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030.

Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển KH,CN,ĐMST&CĐS được thành lập nhằm chỉ đạo và triển khai quyết liệt các nhiệm vụ phát triển KH,CN,ĐMST&CĐS quốc gia. Ban Chỉ đạo đã có Kế hoạch số 02-KH/BCĐTW ngày 19/6/2025 về thúc đẩy chuyển đổi số liên thông, đồng bộ, nhanh, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị. Kế hoạch thể hiện tinh thần hành động khẩn trương, quyết liệt, với lộ trình 2 giai đoạn rõ ràng, nhiệm vụ cụ thể và trách nhiệm phân công tới từng cấp, từng ngành.

Hiện các bộ, ngành, địa phương đã chủ động xây dựng, triển khai các Nghị quyết, kế hoạch, đề án về chuyển đổi số 5 năm và hằng năm giai đoạn mới theo chủ trương, định hướng tại Nghị quyết số 57-NQ/TW. Nghị quyết số 57-NQ/TW đã xác định: "thể chế là điều kiện tiên quyết, cần hoàn thiện và đi trước một bước", "đưa thể chế thành một lợi thế cạnh tranh trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số".

Theo số liệu của Bộ KH&CN, tính đến Quý III/2025, tỷ lệ hồ sơ dịch vụ công trực tuyến toàn trình đạt 39,71%, trong đó khối bộ đạt 52,45%, khối địa phương đạt 15,79%. Nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu quốc gia (NDXP) đã xử lý hơn 3,6 tỷ giao dịch, riêng Quý III/2025 đạt khoảng 222 triệu giao dịch, trung bình mỗi ngày khoảng 3,7 triệu giao dịch. Trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo, giá trị hợp đồng chuyển giao công nghệ đã được đăng ký (do Bộ KH&CN thực hiện) đạt 308 tỷ đồng, với 945 doanh nghiệp được cấp Giấy chứng nhận doanh nghiệp KH&CN.

Trong lĩnh vực bưu chính viễn thông, sản lượng bưu gửi đạt 1,1 triệu bưu gửi, tăng 28,6% so với Quý III/2024, doanh thu dịch vụ bưu chính ước 23.000 tỷ đồng, tốc độ băng rộng di động tháng 7/2025 đạt 151,69 Mbps, tốc độ bang rộng cố định đạt 250,45 Mbps; số thuê bao di động 5G vượt 14 triệu, tỷ lệ sử dụng IPv6 đạt 65%, đứng thứ 2 Đông Nam Á, thứ 8 toàn cầu.

Định hướng phát triển chuyển đổi số quốc gia

Để củng cố khung pháp lý cho chuyển đổi số, Bộ KH&CN đã chủ trì soạn thảo Dự thảo Luật Chuyển đổi số, hiện đang được Quốc hội khóa XV cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 10. Dự thảo Luật hướng đến thiết lập cơ sở pháp lý đồng bộ cho toàn bộ quá trình chuyển đổi số quốc gia, quy định đầy đủ các nguyên tắc, quyền và nghĩa vụ của Nhà nước, doanh nghiệp và công dân trong môi trường số. Dự thảo Luật cũng đặt ra tiêu chuẩn, cơ chế bảo đảm an toàn, an ninh thông tin, quản lý dữ liệu, thúc đẩy kinh tế số, xã hội số và chính phủ số. Đồng thời hướng tới tạo lập môi trường pháp lý thuận lợi cho doanh nghiệp công nghệ Việt Nam, khuyến khích đổi mới sáng tạo, thúc đẩy ứng dụng AI và các nền tảng số tiên tiến, bảo vệ quyền lợi công dân trong môi trường số.

Với một nền tảng thể chế cho chuyển đổi số được hoàn thiện thời gian qua, đây là bệ phóng để kiến tạo Việt Nam trong kỷ nguyên số. Theo các chuyên gia, 3 định hướng cần tập trung thời gian tới gồm: 

Một là, xây dựng Nhà nước kiến tạo, thông minh và không khoảng cách, nơi các quyết định quản lý, điều hành và cung cấp dịch vụ được hỗ trợ bởi dữ liệu thời gian thực và AI; mọi dịch vụ công đều có thể thực hiện toàn trình, không giấy tờ, cá nhân hóa và tiện lợi cho người dân và doanh nghiệp. 

Hai là, phát triển nền kinh tế số năng động, cạnh tranh và tự chủ, trong đó các doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, tiếp cận dễ dàng các nền tảng số dùng chung, dữ liệu mở và chính sách hỗ trợ, đồng thời thúc đẩy các mô hình kinh tế số nền tảng, kinh tế dữ liệu và sản phẩm công nghệ "Make in Vietnam" vươn ra toàn cầu. 

Ba là, xây dựng xã hội số nhân văn, bao trùm và an toàn, đảm bảo mọi công dân, dù ở thành thị hay nông thôn, miền núi, đều có cơ hội tiếp cận công nghệ số, được trang bị kỹ năng số cơ bản, tham gia xã hội số, đồng thời bảo vệ dữ liệu cá nhân, giữ gìn và lan tỏa giá trị văn hóa dân tộc trên môi trường số.

Với nền tảng pháp lý, cơ chế triển khai đồng bộ và các định hướng chiến lược rõ ràng, Việt Nam đang tạo dựng môi trường thuận lợi để bắt kịp, tiến cùng và vươn lên trong kỷ nguyên số, đồng thời hiện thực hóa mục tiêu trở thành quốc gia dẫn đầu về đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số vào giữa thế kỷ XXI.