Chuyển đổi số ngành Thanh tra: Từ cải cách quy trình đến hình thành hệ thống dữ liệu hiện đại

<p style="text-align: justify;">Chuyển đổi số đang trở thành xu thế bao trùm nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, các cơ quan quản lý nhà nước cũng đang ứng dụng công nghệ để hoạt động hiệu quả hơn. </p><p style="text-align: justify;">Với ngành Thanh tra, công nghệ số mở ra cơ hội cải thiện quy trình nghiệp vụ, nâng cao chất lượng phục vụ người dân và góp phần xây dựng nền hành chính liêm chính, chuyên nghiệp hơn.</p>

Những chuyển động trong thời gian gần đây cho thấy ngành đang bước vào giai đoạn số hóa toàn diện, với nhiều nền tảng cốt lõi sắp được vận hành đồng bộ trên phạm vi cả nước.

Trong giai đoạn 2021 - 2025, Thanh tra Chính phủ (TTCP) đã có những bước đi đáng chú ý trong cải cách hành chính. Việc tham gia Cổng dịch vụ công quốc gia và đưa vào sử dụng hệ thống đăng ký lịch tiếp công dân trực tuyến là những thay đổi rõ rệt về phương thức phục vụ. Người dân có thể đặt lịch hẹn qua mạng thay vì phải đến trực tiếp, giảm đáng kể thời gian chờ đợi và chi phí đi lại. Đồng thời, ngành cũng phối hợp với dịch vụ bưu chính công ích để tiếp nhận hồ sơ và trả kết quả theo hướng thuận tiện hơn cho công dân, thể hiện tinh thần cải cách gắn với nhu cầu thực tế.

Bước ngoặt lớn nhất trong hành trình số hóa của ngành Thanh tra là khi ba nền tảng nghiệp vụ quan trọng được vận hành trên toàn quốc. Đây là kết quả từ việc thực hiện các chủ trương lớn của Chính phủ về chuyển đổi số, trong đó có Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị và Quyết định 390 của Thủ tướng về xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia phục vụ kiểm soát tài sản, thu nhập.

Ba hệ thống nói trên bao gồm nền tảng quản lý công tác khiếu nại, tố cáo; nền tảng số hóa hoạt động thanh tra; Cơ sở dữ liệu quốc gia về kiểm soát tài sản, thu nhập. Các phần mềm được thiết kế để thay thế hoàn toàn cách làm thủ công, phân tán. Các giai đoạn từ tiếp nhận, xử lý tới theo dõi kết quả đều được thực hiện trên môi trường số. Trong đó, hệ thống phục vụ kê khai tài sản, thu nhập điện tử được đánh giá là bước đột phá, giúp quản lý thông tin một cách tập trung và dễ đối chiếu hơn, qua đó nâng cao hiệu quả công tác phòng chống tham nhũng.

Một điểm quan trọng khác là mục tiêu kết nối các hệ thống của ngành Thanh tra với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Khi dữ liệu được xác thực tự động, việc quản lý hồ sơ, định danh cán bộ có nghĩa vụ kê khai hay theo dõi vụ việc khiếu nại, tố cáo sẽ trở nên minh bạch và nhất quán hơn. Các nền tảng này được kỳ vọng sẽ tạo ra một trục dữ liệu xuyên suốt từ Trung ương đến địa phương, hạn chế tình trạng cát cứ thông tin như trước đây.

Mô hình tiếp công dân trực tuyến đang trở thành một điểm sáng trong đổi mới phương thức làm việc của ngành. Được thí điểm vào năm 2024 tại nhiều địa phương, mô hình này nhanh chóng chứng minh hiệu quả và đã được Thủ tướng yêu cầu nhân rộng trên cả nước. Người dân có thể thực hiện việc phản ánh, khiếu nại từ chính địa phương nơi mình sinh sống, sử dụng hệ thống trực tuyến để kết nối với cơ quan Trung ương. Với cơ quan quản lý, các buổi làm việc trực tuyến cho phép giám sát rõ hơn quá trình giải quyết của cấp dưới, qua đó hạn chế việc né tránh hoặc chậm xử lý thông tin.

Trên nền tảng hạ tầng số đang được hình thành, ngành Thanh tra hướng tới giai đoạn phát triển mới trong giai đoạn 2026 – 2030. Theo định hướng của TTCP, dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo sẽ được nghiên cứu ứng dụng vào phân tích, dự báo và phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường trong hoạt động thanh tra hoặc trong bản kê khai tài sản. Việc tích hợp các ứng dụng đang vận hành rời rạc về cùng một nền tảng chung cũng sẽ được đẩy mạnh, nhằm tạo thuận lợi cho cán bộ trong quá trình xử lý công việc hằng ngày.

Tuy nhiên, ngành Thanh tra cũng đối diện nhiều thách thức. Thói quen làm việc thủ công vẫn tồn tại ở một bộ phận cán bộ; hạ tầng công nghệ thông tin giữa các địa phương chưa đồng đều; yêu cầu về an toàn thông tin ngày càng cao trong bối cảnh dữ liệu trở thành tài sản quan trọng. Điều này đòi hỏi quá trình chuyển đổi số phải đi kèm đào tạo nhân lực, củng cố bảo mật và hoàn thiện cơ chế chia sẻ thông tin với các bộ, ngành liên quan.

Mặc dù còn nhiều khó khăn phía trước, những kết quả đã đạt được cho thấy ngành Thanh tra đang đi đúng hướng. Từ cải cách quy trình hành chính đến xây dựng các nền tảng dữ liệu lớn, từ việc thí điểm tiếp công dân trực tuyến đến phát triển hạ tầng số quy mô quốc gia, tất cả đều hướng tới mục tiêu nâng cao hiệu quả phục vụ người dân và bảo đảm tính minh bạch trong hoạt động công vụ. Chuyển đổi số không làm thay đổi bản chất của công tác thanh tra, nhưng giúp ngành hoạt động chuyên nghiệp hơn, kịp thời hơn và phù hợp với yêu cầu quản trị hiện đại trong thời kỳ số hóa./.