Công đoàn phải bảo vệ “khả năng làm việc lâu dài” của người lao động

<p style="text-align: justify;">“Công đoàn trong kỷ nguyên mới không chỉ bảo vệ việc làm, mà phải bảo vệ khả năng làm việc lâu dài của người lao động; không chỉ đại diện, mà cần đồng hành cùng người lao động trong suốt vòng đời nghề nghiệp”, đồng chí Nguyễn Mạnh Hùng, Uỷ viên BCH Trung ương Đảng, Bí thư Đảng ủy, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ đã nhấn mạnh tại Đại hội Công đoàn Khoa học và Công nghệ Việt Nam lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030, dấu mốc khởi đầu cho một mô hình công đoàn ngành hiện đại, thích ứng và tiên phong trong đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.</p><p style="text-align: justify;"></p>

Sáng ngày 24/12/2025, tại Hà Nội, Đại hội Công đoàn Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Việt Nam lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 – 2030 đã diễn ra phiên trọng thể với sự tham dự của 190 đại biểu, đại diện cho hơn 82.650 đoàn viên, người lao động trong toàn ngành. 

Dự Đại hội có các đồng chí: Nguyễn Mạnh Hùng, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Bí thư Đảng ủy, Bộ trưởng Bộ KH&CN; Nguyễn Đình Khang, Ủy viên BCH Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam; đại diện lãnh đạo Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và đại diện các công đoàn trực thuộc.

Mốc khởi đầu cho một tổ chức công đoàn ngành hiện đại

Phát biểu khai mạc Đại hội, đồng chí Phạm Đức Long, Thứ trưởng Bộ KH&CN, Chủ tịch Công đoàn ngành nhấn mạnh, Đại hội lần thứ I không chỉ là sự kiện có ý nghĩa tổ chức, mà còn là bước chuyển chiến lược, mở ra giai đoạn phát triển mới của Công đoàn KH&CN Việt Nam, một tổ chức công đoàn hiện đại, thích ứng, đồng hành cùng sự phát triển nhanh và sâu của KH, CN & CĐS quốc gia.

Theo đồng chí Phạm Đức Long, trong bối cảnh lao động KH&CN ngày càng mang tính sáng tạo cao, chịu áp lực lớn về tri thức, kỹ năng và trách nhiệm xã hội, tổ chức công đoàn cần đổi mới mạnh mẽ tư duy và phương thức hoạt động, không chỉ chăm lo đời sống mà còn đồng hành với người lao động trong nâng cao năng lực nghề nghiệp, xây dựng môi trường sáng tạo và thích ứng với biến động công nghệ.

Hiện Công đoàn KH&CN Việt Nam quản lý 54 công đoàn trực thuộc với hơn 82.650 đoàn viên, người lao động. Việc làm và đời sống của đoàn viên nhìn chung ổn định, thu nhập bình quân đạt 10 – 15 triệu đồng/người/tháng. Các hoạt động chăm lo đời sống vật chất, tinh thần được triển khai đa dạng thông qua chương trình “Bữa cơm Công đoàn”, “Tháng Công nhân”, “Chợ Tết Công đoàn”, phúc lợi đoàn viên, hoạt động văn hóa – thể thao tại cơ sở.

Trong giai đoạn 2023 – 2025, Công đoàn KH&CN Việt Nam tập trung thực hiện tốt chức năng đại diện, chăm lo, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, người lao động. Các hoạt động thăm hỏi, hỗ trợ đoàn viên có hoàn cảnh khó khăn; xây dựng, sửa chữa “Mái ấm Công đoàn”; hỗ trợ đoàn viên bị ảnh hưởng bởi thiên tai, bão lũ… được triển khai kịp thời, hiệu quả.

Tổng kinh phí chăm lo tại công đoàn ngành đạt hơn 7 tỉ đồng, tại các cấp công đoàn đạt trên 31,5 tỉ đồng. Riêng công tác chăm lo Tết Nguyên đán, toàn ngành đã chi hơn 20 tỉ đồng thông qua các chương trình “Tết Sum vầy – Xuân gắn kết”, “Chợ Tết Công đoàn”, “Bữa cơm Công đoàn”. 100% đơn vị thực hiện đầy đủ chế độ lương, thưởng Tết; mức thưởng bình quân khối sự nghiệp đạt 5 – 8 triệu đồng/người, khối doanh nghiệp nhà nước đạt 15 – 20 triệu đồng/người.

Cùng với đó, công tác đối thoại, thương lượng và ký kết thỏa ước lao động tập thể đạt nhiều kết quả tích cực. Trên 90% cơ quan, đơn vị tổ chức hội nghị cán bộ, công chức, viên chức và hội nghị người lao động; 629 thỏa ước lao động tập thể được xây dựng, sửa đổi, trong đó 100% có điều khoản có lợi hơn cho người lao động. Công tác an toàn, vệ sinh lao động được thực hiện nghiêm túc tại tất cả các đơn vị trực thuộc.

Thực hiện Nghị quyết số 10b/NQ-BCH của Ban Chấp hành Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ công đoàn được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, lâu dài. Trong giai đoạn 2023 – 2025, hơn 200 cán bộ công đoàn được tập huấn về trí tuệ nhân tạo, trợ lý ảo; trên 61.000 cán bộ, đoàn viên hoàn thành các khóa đào tạo trực tuyến về AI; hàng trăm cán bộ được bồi dưỡng nghiệp vụ công tác tuyên giáo, nữ công.

Các phong trào thi đua như “Cả nước thi đua đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số”, “Bình dân học vụ số”, “Chuyển đổi số để làm việc tốt hơn” được triển khai sâu rộng, tạo chuyển biến rõ nét trong nhận thức và hành động của đoàn viên, người lao động. Nhiều tập thể, cá nhân tiêu biểu đã được Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và Công đoàn KH&CN Việt Nam khen thưởng.

Bảo vệ “khả năng làm việc lâu dài” của người lao động trong kỷ nguyên số

Phát biểu tại Đại hội Công đoàn KH&CN Việt Nam lần thứ I, nhiệm kỳ 2025–2030, đồng chí Nguyễn Mạnh Hùng, Uỷ viên BCH Trung ương Đảng, Bí thư Đảng ủy, Bộ trưởng Bộ KH&CN khẳng định, Đại hội là dấu mốc có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, đánh dấu sự trưởng thành, phát triển và khẳng định vị thế của đội ngũ công đoàn khoa học và công nghệ trong giai đoạn đất nước phát triển dựa trên khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Theo đồng chí Nguyễn Mạnh Hùng, đây cũng là dịp để nhìn lại chặng đường đã qua, xác định tầm nhìn, khát vọng và hướng đi mang tính đột phá cho Công đoàn KH&CN Việt Nam trong thời kỳ đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Thay mặt Đảng ủy, lãnh đạo Bộ KH&CN, đồng chí Nguyễn Mạnh Hùng gửi lời chúc mừng tốt đẹp nhất tới các đại biểu, cán bộ, đoàn viên công đoàn trong toàn ngành và chúc Đại hội thành công.

Chỉ đạo hoạt động của công đoàn Công đoàn KH&CN Việt Nam trong thời gian tới, đồng chí Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh: Công đoàn trong kỷ nguyên mới không chỉ bảo vệ việc làm, mà phải bảo vệ khả năng làm việc lâu dài của người lao động; không chỉ đại diện, mà cần đồng hành cùng người lao động trong suốt vòng đời nghề nghiệp. Trong tương lai, mỗi đoàn viên không chỉ được hỗ trợ theo cách truyền thống mà còn được hỗ trợ 24/7 thông qua trợ lý trí tuệ nhân tạo (AI).

Về các định hướng đổi mới của Công đoàn KH&CN Việt Nam, đồng chí Nguyễn Mạnh Hùng chỉ rõ:

Thứ nhất, công đoàn cần chuyển trọng tâm sang hỗ trợ nâng cao kỹ năng, cập nhật công nghệ và thúc đẩy học tập suốt đời, coi năng lực làm việc lâu dài là quyền lợi cốt lõi nhất của người lao động. Nếu trước đây công đoàn chủ yếu bảo vệ tiền lương, thời gian làm việc và phúc lợi, thì nay phải bảo vệ quyền được học kỹ năng mới, tiếp cận công nghệ mới, không bị loại khỏi thị trường lao động do lạc hậu về công nghệ.

Trong giai đoạn mới, đổi mới hoạt động công đoàn phải bắt đầu từ nâng cao năng lực người lao động, đặc biệt là các kỹ năng số, làm việc với dữ liệu, trí tuệ nhân tạo, quản trị dự án công nghệ, bảo vệ sở hữu trí tuệ, thương mại hóa kết quả nghiên cứu, cũng như kỹ năng làm việc trong các mô hình nghiên cứu theo kết quả đầu ra. Công đoàn cần xây dựng các chương trình đào tạo trực tuyến đại trà để người lao động tự học, tự đánh giá và tự cấp chứng nhận.

Thứ hai, công đoàn không chỉ đại diện theo đơn vị hành chính mà cần đại diện sát hơn theo từng nhóm lao động, như kỹ sư, chuyên gia công nghệ, lao động nền tảng số, nhà báo, phóng viên, người làm văn hóa… Qua đó, công đoàn hiểu đúng đặc thù từng nhóm, nói đúng vấn đề và bảo vệ đúng quyền lợi, rủi ro cũng như cơ hội phát triển của người lao động.

Thứ ba, công đoàn cần trở thành nhà cung cấp dịch vụ thiết thực cho đoàn viên, từ tư vấn pháp lý lao động, hỗ trợ hợp đồng, sở hữu trí tuệ, chuyển đổi nghề nghiệp đến bảo vệ rủi ro trong quá trình đổi mới sáng tạo. Việc xây dựng các nền tảng số và trợ lý ảo công đoàn sẽ giúp hỗ trợ đoàn viên 24/7 về chính sách, pháp luật, quyền lợi; giúp người lao động tiếp cận thông tin chính xác, kịp thời, giảm rủi ro pháp lý và yên tâm sáng tạo.

Thứ tư, công đoàn phải ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số trong toàn bộ hoạt động, chuyển từ mô hình vận hành bằng giấy tờ, thủ tục sang mô hình vận hành bằng dữ liệu, nền tảng số và công cụ thông minh. Mỗi đoàn viên cần có hồ sơ số; công đoàn cần triển khai trợ lý ảo, nền tảng số công đoàn, phân tích dữ liệu để phát hiện sớm rủi ro lao động và dự báo thiếu hụt kỹ năng. Công đoàn phải số hóa chính mình trước khi bảo vệ người lao động trong kỷ nguyên số.

Thứ năm, công đoàn cần tham gia đồng thiết kế chính sách, không chỉ dừng ở kiến nghị, mà chủ động tham gia ngay từ đầu vào quá trình xây dựng chính sách lao động, tiền lương và kỹ năng, trở thành đối tác chính sách của Nhà nước.

Thứ sáu, các phong trào thi đua cần khuyến khích giá trị thực chất, gắn với năng suất, đổi mới và hiệu quả; tránh hình thức, chạy theo thành tích ngắn hạn. Công đoàn phải đứng về phía những người làm thật, cống hiến thật.

Đồng chí Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định, đổi mới công đoàn là quá trình chuyển từ mô hình hành chính sang mô hình dịch vụ hỗ trợ người lao động, từ hoạt động phong trào sang cung cấp giá trị thiết thực. Khi công đoàn giúp người lao động làm việc hiệu quả hơn, an toàn hơn và tự tin hơn trước những thay đổi, công đoàn mới thực sự trở thành chỗ dựa vững chắc của đội ngũ trí thức, lao động khoa học và công nghệ trong thời kỳ đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Với các giá trị cốt lõi “Tiên phong – Sáng tạo – Đột phá – Trung dũng – Nghĩa tình” và phương châm hành động “Làm gương – Kỷ cương – Trọng tâm – Bứt phá”, đồng chí Nguyễn Mạnh Hùng tin tưởng Công đoàn KH&CN Việt Nam sẽ không ngừng lớn mạnh, tiếp tục khẳng định vai trò tổ chức đại diện tin cậy của đoàn viên, người lao động, đồng thời tiên phong thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển khoa học và công nghệ, đóng góp ngày càng quan trọng cho sự phát triển bền vững của đất nước.

Định hướng chiến lược cho nhiệm kỳ mới

Phát biểu chỉ đạo Đại hội, đồng chí Nguyễn Đình Khang, Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam ghi nhận và biểu dương những kết quả nổi bật của Công đoàn KH&CN Việt Nam trong thời gian qua, với nhiều mô hình mới, cách làm sáng tạo, đặc biệt trong chăm lo đoàn viên, đào tạo kỹ năng số và truyền thông hiện đại.

Chủ tịch Tổng Liên đoàn nhấn mạnh, là ngành tiên phong trong KHCN, ĐMST & CĐS, Công đoàn KH&CN Việt Nam cần tiếp tục đi đầu trong đổi mới nội dung, phương thức hoạt động, xây dựng tổ chức công đoàn tinh gọn, chuyên nghiệp, hiện đại; đồng thời làm tốt chức năng cốt lõi là đại diện, chăm lo và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động.

Đồng chí Nguyễn Đình Khang đề nghị Ban Chấp hành khóa mới sớm cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội thành chương trình hành động thiết thực, bám sát cơ sở, lấy đoàn viên, người lao động làm trung tâm.

Tại Đại hội, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam công bố quyết định chỉ định Ban Chấp hành Công đoàn KH&CN Việt Nam lần thứ I, nhiệm kỳ 2025 – 2030 gồm 27 đồng chí (chỉ định 25 đồng chí, khuyết 2). Ủy ban Kiểm tra gồm 9 ủy viên (chỉ định 8, khuyết 1), đồng chí Trần Vũ Hà được chỉ định giữ chức Chủ nhiệm.

Đại hội cũng chỉ định Đoàn đại biểu CĐKHCNVN tham dự Đại hội Công đoàn Việt Nam lần thứ XIV, nhiệm kỳ 2025 – 2030 gồm 8 đại biểu chính thức và 2 đại biểu dự khuyết.