Hoàn thiện hành lang pháp lý, tạo động lực mới thúc đẩy chuyển giao công nghệ

<p style="text-align: justify;">Tiếp tục chương trình Phiên họp toàn thể lần thứ 14, chiều 11/10, tại Trụ sở các cơ quan của Quốc hội, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tổ chức thẩm tra dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ. Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn điều hành phiên họp.</p>

Tham dự phiên họp có Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Trần Văn Khải cùng các thành viên là đại biểu Quốc hội (ĐBQH) của Ủy ban; đại diện lãnh đạo Hội đồng Dân tộc và các Ủy ban của Quốc hội; Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Hoàng Minh cùng các Bộ ngành, đơn vị hữu quan.

Theo Tờ trình của Chính phủ, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ nhằm thể chế hoá chủ trương của Đảng và triển khai các chỉ đạo của Nhà nước, Quốc hội về phát triển khoa học, công nghệ; đổi mới sáng tạo; phát triển kinh tế tư nhân; xây dựng hệ thống pháp luật; đẩy mạnh phân cấp, phân quyền.

Dự thảo Luật tập trung sửa đổi, bổ sung chính sách ưu đãi, hỗ trợ doanh nghiệp trong hoạt động nghiên cứu, tiếp nhận, làm chủ và đổi mới công nghệ, nhất là trong các lĩnh vực ưu tiên, công nghệ mới, công nghệ xanh và chuyển đổi số; tạo cơ chế để doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường, góp phần khẳng định vị thế quốc gia trong khu vực và quốc tế.

Thay mặt cơ quan thẩm tra, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn khẳng định, Thường trực Ủy ban thống nhất quan điểm, mục tiêu, phạm vi sửa đổi của dự thảo Luật. Nội dung dự thảo Luật phù hợp với chủ trương, đường lối đổi mới của Đảng; kịp thời tháo gỡ khó khăn, bất cập trong công tác quản lý nhà nước, đáp ứng yêu cầu thực tiễn, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. Hồ sơ dự án Luật được chuẩn bị nghiêm túc, công phu, cơ bản đáp ứng yêu cầu theo quy định, đủ điều kiện trình Quốc hội.

Về phạm vi điều chỉnh của dự án Luật, Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường cơ bản tán thành với việc mở rộng một số đối tượng chuyển giao công nghệ phù hợp với xu thế của thế giới (như công nghệ xanh, công nghệ sạch). Tuy nhiên, đối với việc mở rộng phạm vi "thẩm định công nghệ" mà không chỉ giới hạn trong các "dự án đầu tư" như Luật Chuyển giao công nghệ hiện hành thì rà soát để bảo đảm tính khả thi trong tổ chức thực hiện và đồng bộ với pháp luật có liên quan.

Đối với vấn đề góp vốn bằng công nghệ (khoản 5 Điều 1), Thường trực Ủy ban đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, xem xét cần có cơ chế kiểm soát việc quy định cho phép tự quyết định giá trị công nghệ góp vốn (khoản 2) phù hợp để đảm bảo sự linh hoạt và quyền lợi của bên thứ ba; bổ sung quy định giao Chính phủ quy định cụ thể về "thẩm định giá" (khoản 3); cần cụ thể hóa các biện pháp hỗ trợ "khuyến khích góp vốn bằng công nghệ" và "các biện pháp hỗ trợ thông qua thẩm định giá…" trong các điều luật khác của dự thảo Luật hoặc giao Chính phủ quy định chi tiết để bảo đảm tính khả thi.

Về thực hiện thẩm định hoặc lấy ý kiến về công nghệ dự án đầu tư (khoản 15 Điều 1), Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị cân nhắc bổ sung quy định về nguyên tắc phòng chống xung đột lợi ích trong hoạt động thẩm định công nghệ; giao Chính phủ quy định chi tiết về tiêu chí xác định chuyên gia, tổ chức tư vấn độc lập...

Với đăng ký chuyển giao công nghệ và cung cấp thông tin chuyển giao công nghệ (khoản 19 Điều 1), Thường trực Ủy ban đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu xác định lộ trình áp dụng quy định: Tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động chuyển giao công nghệ có trách nhiệm cung cấp đầy đủ, chính xác và kịp thời thông tin liên quan đến hoạt động chuyển giao công nghệ trên nền tảng số, bảo đảm phù hợp với điều kiện thực tiễn.

Về việc Nhà nước mua và phổ biến công nghệ (khoản 21 Điều 1 bổ sung mới Điều 35a Luật Chuyển giao công nghệ), Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị bổ sung vào khoản 4 một nguyên tắc: "Nhà nước đảm bảo việc trả một khoản đền bù thỏa đáng cho chủ sở hữu hoặc người có quyền sử dụng hợp pháp công nghệ bị chuyển giao bắt buộc, phù hợp với quy định của pháp luật về sở hữu trí tuệ và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên".

Đối với trách nhiệm quản lý nhà nước và phân cấp trong "Đánh giá hiệu quả chuyển giao công nghệ có sử dụng ngân sách nhà nước" (khoản 27 Điều 1), Thường trực Ủy ban đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo bổ sung quy định giao Chính phủ quy định chi tiết nội dung này. Đồng thời, xem xét bổ sung quy định giao Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm tổ chức đánh giá hiệu quả chuyển giao công nghệ trên địa bàn đối với các chương trình, dự án, nhiệm vụ có sử dụng ngân sách nhà nước; báo cáo định kỳ hằng năm kết quả đánh giá về Bộ Khoa học và Công nghệ để tổng hợp, theo dõi và báo cáo Chính phủ.

Cần rà soát kỹ lưỡng để đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật

Trong khuôn khổ phiên họp, các đại biểu cơ bản thống nhất với Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường; đồng thời tập trung đóng góp ý kiến vào các nội dung như: Làm rõ về khái niệm công nghệ cao, công nghệ mới; chuyển giao công nghệ từ Việt Nam ra nước ngoài và ngược lại...

Đại biểu Phan Xuân Dũng - Đoàn ĐBQH tỉnh Khánh Hòa, thành viên Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung định nghĩa "ý tưởng công nghệ" trong dự thảo Luật. Bởi trong thời điểm hiện nay, sở hữu trí tuệ, công nghệ số là vấn đề quan trọng. Đồng thời, cần xem xét kỹ lưỡng hơn để quy định rõ về định nghĩa công nghệ cao, công nghệ mới đảm bảo tính chính xác, đầy đủ, thống nhất với các Luật có liên quan.

Về chuyển giao công nghệ từ nước ngoài về Việt Nam, đại biểu Phan Xuân Dũng cho rằng, cần bổ sung và làm rõ giữa các vấn đề trình độ công nghệ và nguyên lý công nghệ. Đặc biệt, đại biểu bày tỏ đồng tình với việc giữ nguyên quy định chuyển giao công nghệ từ Việt Nam ra nước ngoài. Đây là vấn đề vô cùng quan trọng trong bối cảnh khoa học công nghệ đang phát triển nhanh. Tuy nhiên, đại biểu đề xuất cơ quan soạn thảo nên tập trung quy định rõ hơn ở nội dung này.

Góp ý vào dự thảo Luật, Ủy viên là ĐBQH hoạt động chuyên trách tại Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Đồng Ngọc Ba đánh giá cao sự chuẩn bị công phu, nghiêm túc của Ban soạn thảo. Sau khi Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến, Ban soạn thảo đã sửa đổi, bổ sung một số nội dung cần thiết vào dự thảo Luật. Tuy nhiên, đại biểu Đồng Ngọc Ba kiến nghị cần rà soát, đối chiếu kỹ lưỡng hơn nữa để đảm bảo tính thống nhất của hệ thống pháp luật, tính khả thi, đồng thời nghiên cứu đánh giá tác động của Luật trong thực tiễn thi hành sau khi được thông qua. Ngoài ra, đại biểu cũng nhấn mạnh, cần hạn chế tối đa việc quy định về thủ tục ở dự thảo Luật.

Tại phiên họp, các đại biểu cũng bày tỏ băn khoăn về một số vấn đề khác như: Nghiên cứu bổ sung 1 chương về Quản lý nhà nước trong dự thảo Luật; Quy định về Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia trong dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ hay dẫn chiếu sang Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo.

Thay mặt cơ quan soạn thảo dự án Luật sửa đổi một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Hoàng Minh khẳng định tầm quan trọng của luật nhằm góp phần tháo gỡ những khó khăn trong hoạt động chuyển giao công nghệ hiện nay cũng như thúc đẩy phát triển kinh tế-xã hội.

Với những ý kiến, đề xuất của các đại biểu, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Hoàng Minh cho biết, Bộ sẽ tiếp thu tối đa các ý kiến đóng góp trong quá trình hoàn thiện dự thảo Luật để gửi cơ quan thẩm tra trước khi trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 10 tới.

Phát biểu kết luận phiên họp, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn đánh giá cao những ý kiến đóng góp, đề xuất của các đại biểu vào dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ; đồng thời cho biết, hồ sơ dự án Luật đáp ứng đủ điều kiện đề ra để trình Quốc hội xem xét tại Kỳ họp thứ 10 tới.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Phương Tuấn cũng đề nghị Bộ Khoa học và Công nghệ cùng các đơn vị hữu quan tổng hợp, nghiên cứu, tiếp thu tối đa các ý kiến đóng góp để sớm hoàn thiện dự án Luật gửi Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường trước khi trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10 tới.