Nghiệm thu nhiệm vụ KH&CN cấp quốc gia, mã số ĐTĐL.CN-37/23

<p style="text-align: justify;">Ngày 24/12/2025, Bộ Khoa học và Công nghệ đã tổ chức phiên họp Hội đồng đánh giá, nghiệm thu nhiệm vụ KH&CN cấp quốc gia: "Nghiên cứu xác định cơ chế hình thành, quy luật phân bố và cảnh báo sớm tai biến trượt đất quy mô lớn ở Việt Nam bằng tích hợp công nghệ viễn thám, trí tuệ nhân tạo và lý thuyết cơ học đất không bão hòa". Mã số: ĐTĐL.CN-37/23.</p>

Hội đồng nghiệm thu nhiệm vụ gồm có 09 thành viên do GS.TS. Trần Tuấn Anh, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, làm Chủ tịch Hội đồng.

Việt Nam nằm trong khu vực khí hậu nhiệt đới ẩm gió mùa, nơi tai biến trượt lở đất xảy ra phổ biến, đặc biệt trong mùa mưa bão. Những năm gần đây, tần suất và quy mô các sự kiện trượt lở có xu hướng gia tăng, gây thiệt hại nghiêm trọng về người, tài sản, hạ tầng và môi trường, nhất là tại khu vực miền núi phía Bắc và miền Trung. Trượt lở quy mô lớn thường phát triển âm thầm trong thời gian dài, chịu chi phối bởi các yếu tố địa chất, địa hình, thủy văn và quá trình phong hóa, nhưng khi được kích hoạt bởi mưa lớn kéo dài có thể gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng. Trong bối cảnh biến đổi khí hậu và thời tiết cực đoan gia tăng, việc phát hiện sớm, khoanh định chính xác khu vực có nguy cơ và theo dõi diễn biến dịch chuyển trượt lở là yêu cầu cấp thiết. Nghiên cứu tích hợp các công nghệ hiện đại nhằm nhận diện dấu hiệu, cơ chế hình thành và quy luật phân bố trượt lở quy mô lớn sẽ góp phần nâng cao năng lực cảnh báo sớm, hỗ trợ quy hoạch phát triển an toàn và giảm nhẹ rủi ro thiên tai cho các địa phương.

Trên cơ sở đề xuất của nhóm nghiên cứu, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ đã phê duyệt đề tài "Nghiên cứu xác định cơ chế hình thành, quy luật phân bố và cảnh báo sớm tai biến trượt đất quy mô lớn ở Việt Nam bằng tích hợp công nghệ viễn thám, trí tuệ nhân tạo và lý thuyết cơ học đất không bão hòa" theo Quyết định số 1893/QĐ-BKHCN ngày 16/7/2021 do TS. Dương Thị Toan làm chủ nhiệm đề tài; Trường Đại học Khoa học Tự nhiên, Đại học Quốc gia Hà Nội là đơn vị chủ trì. Mục tiêu của đề tài là:

1. Xác định được cơ chế hình thành, quy luật phân bố và phát triển tai biến trượt đất quy mô lớn khu vực vùng núi điển hình ở Việt Nam trên cơ sở tích hợp công nghệ viễn thám, trí tuệ nhân tạo và lý thuyết cơ học đất không bão hòa.

2. Xây dựng và thử nghiệm bộ công cụ hỗ trợ cảnh báo sớm tai biến trượt lở đất quy mô lớn cho khu vực nghiên cứu dọc quốc lộ 32 (QL32), tỉnh Lào Cai.

Sau 36 tháng triển khai thực hiện, từ tháng 01/2023 đến tháng 12/2025, Đề tài đã thu được những kết quả chính như sau:

(i) Xây dựng bộ dữ liệu và công cụ gồm các bản đồ đánh giá hiện trạng, phân vùng nguy cơ mức độ trượt lở và quy luật phân bố trượt lở quy mô lớn ở khu vực dọc QL32, tỉnh Lào Cai;

(ii) Xây dựng được mô hình cảnh báo và hệ thống hiện thị thông tin cảnh báo trên trang WEBGIS (https://yenbai.truotlo.com/) và Ứng dụng trên điện thoại "Sạt lở Yên Bái" sử dụng trên điện thoại (hệ điều hành Android);

(iii) Đã thử nghiệm mô hình cảnh báo cho khu vực dọc QL32 và các vùng lân cận tại tỉnh Lào Cai trong các đợt mưa bão năm 2024 và 2025.

(iv) Ứng dụng "Sạt lở Yên Bái" cũng là một trong những ứng dụng đầu tiên cảnh báo sạt lở, trượt lở được xây dựng trên điện thoại cho khu vực nghiên cứu.

Đề tài đã góp phần hoàn thiện quy trình nghiên cứu và nhận diện các vị trí có nguy cơ trượt lở quy mô lớn thông qua việc tích hợp các phương pháp viễn thám, bay chụp bằng máy bay không người lái (UAV) và khảo sát thực địa. Cách tiếp cận tổng hợp này cho phép xây dựng một quy trình nghiên cứu hiệu quả, có khả năng quan trắc theo thời gian. Đồng thời đề tài cũng xây dựng và thử nghiệm thành công mô hình cảnh báo sớm trượt lở, góp phần thúc đẩy việc ứng dụng các kết quả nghiên cứu khoa học vào thực tiễn và hỗ trợ cộng đồng. Các sản phẩm của đề tài đã giúp địa phương có thêm công cụ chủ động theo dõi diễn biến mưa bão và nguy cơ trượt lở.

Các thành viên Hội đồng nghiệm thu đánh giá cao những đóng góp của Chủ nhiệm và Cơ quan chủ trì; phần báo cáo tổng kết và báo cáo tóm tắt có cấu trúc hợp lý, phù hợp với yêu cầu của một báo cáo khoa học; Về số lượng, khối lượng, tiến độ và chất lượng sản phẩm đều đạt yêu cầu nhiệm vụ. Với kết quả đạt được, Hội đồng nhất trí nghiệm thu đề tài mức "Đạt". Đồng thời, yêu cầu nhóm nghiên cứu tiếp thu các nội dung và chỉnh sửa cho phù hợp, hoàn thiện hồ sơ trình Bộ Khoa học và Công nghệ ra quyết định công nhận kết quả của nhiệm vụ.