"Nhiều NXB không quản lý được hoạt động liên kết xuất bản của mình"

Thông qua hoạt động liên kết, nhiều NXB đã không quản lý được hoạt động xuất bản của mình. Nhiều sai phạm trong lĩnh vực xuất bản là do liên kết mà NXB không quản lý được các xuất bản phẩm đó. Cũng có hiện tượng thông qua liên kết, có NXB bán giấy phép. Do bán giấy phép mà không quản lý được dẫn đến sai phạm...

Phanh phui sai phạm nhiều nhà sách liên kết

Chỉ vài tháng lại đây, dư luận bất bình trước việc có quá nhiều cuốn sách vi phạm bản quyền, sai phạm nghiêm trọng về nội dung vàhình thức. Cụ thể, cuốn tiểu thuyết Búp sen xanh mang danh NXB Thời Ðại liên kết Công ty cổ phần Sách Nhân dân đã vi phạm bản quyền nghiêm trọng; cuốn Ðại Việt sử ký toàn thư do NXB & Công ty TNHH văn hóa Minh Tân - Nhà sách Minh Thắng liên kết xuất bản, được phản ánh là có vi phạm về bản quyền khi không đề dựa theo bản khắc in năm nào, không có tên dịch giả, người hiệu đính; cuốn Từ điển tiếng Việt dành cho học sinh của tác giả Vũ Chất có nhiều sai sót với những giải nghĩa sai lệch bản chất từ ngữ đến bị xem là “thảm họa”; hay mới đây Cục Xuất bản, In và Phát hành (Bộ TT-TT) đã có văn bản đề nghị Sở TT-TT các tỉnh, thành phố phối hợp kiểm tra, rà soát và thu hồi 8 cuốn Từ điển tiếng Việt của NXB Đồng Nai.

Trong đó, có 3 cuốn từ điển bị thu hồi vì in sai nội dung được duyệt; 3 cuốn từ điển khác cũng của nhóm tác giả này bị thu hồi vì in sai nội dung được duyệt, sách chưa nộp lưu chiểu, chưa có quyết định phát hành của nhà xuất bản; 2 cuốn tương tự bị thu hồi vì in sai tên xuất bản phẩm trong quyết định xuất bản, in sai nội dung được duyệt, sách chưa có quyết định phát hành của NXB.

Mới đây nhất là hai cuốn sách Bộ luật Dân sự và văn bản hướng dẫn thi hành 2014, Bộ luật Hình sự và văn bản hướng dẫn thi hành 2014 do NXB LĐ-XH ấn hành khiến dư luận bất bình về những hình ảnh phản cảm được in trên trang bìa. Đối với hai cuốn sách này, Thứtrưởng Bộ TT-TT Trương Minh Tuấn khẳng định:” Hai cuốn sách này có nội dung vi phạm nghiêm trọng Luật Xuất bản.

Thứ nhất là hai cuốn sách đã xúc phạm đến các cơ quan, trong đó có cơ quan quyền lực cao nhất của Nhà nước là Quốc hội- nơi ban hành 2 bộ luật đó và đặc biệt là cuốn Bộ luật Hình sự và văn bản hướng dẫn thi hành 2014 với trang bìa có hình ảnh cán cân công lý, một bên để tập tiền, một bên để đồng hồ. Cuốn thứ 2 là Bộ luật Dân sự và văn bản hướng dẫn thi hành 2014 đã xúc phạm cá nhân, khi đưa hình ảnh của diễn viên hài Công Lý lên trên trang bìa 1. Cả 2 cuốn thể hiện sự xúc phạm tới pháp luật của nước ta. Thêm nữa, tiêu đề của hai cuốn này đều ghi là 2014 dẫn đến hiểu lầm về thời gian ban hành của hai bộ luật này”.

Sai, sai... thu hồi ngay, thu hồi ngay

Có thể thấy, những phát hiện sai phạm trong hoạt động xuất bản thời gian qua không phải do các NXB hay cơ quan chức năng mà phần lớn do độc giả, báo chí... Vì thế, chỉ đến khi báo chí phản ánh, dư luận bức xúc thì cơ quan chức năng (cụ thể là Cục Xuất bản, In và Phát hành) mới vào cuộc.

Lý giải về điều này, trong một cuộc gặp gỡ báo chí gần đây, bà Mai Thị Hương, Trưởng phòng Quản lý xuất bản, Cục Xuất bản, In và Phát hành cho biết, hằng năm Cục phải nhận từ 28.000 đến 30.000 đầu sách với khoảng 300 triệu bản. Với con số này có phân cấp cho các cơ quan ở địa phương, Sở TT-TT - nơi quản lý hoạt động xuất bản trên địa bàn.
 

Ngoài ra, Cục còn duy trì tổ cộng tác viên 12 người là các giáo sư, tiến sĩ, nhà nghiên cứu, các giám đốc NXB, những người từng làm công tác quản lý, làm việc mỗi tuần hai ngày để đọc và thẩm định các cuốn sách gửi về Cục. Vì thế, việc đọc hậu kiểm không đạt được mức 50%. Số sách tồn lại rất nhiều nên không tránh khỏi những sai sót.

Nhưng có lẽ, điều đáng quan tâm còn là quy trình xử lý hiện nay chưa thật nghiêm. Khi để xảy ra sai phạm NXB sẽ được yêu cầu giải trình, sau đó cơ quan quản lý xem xét và quyết định đình chỉ phát hành cuốn sách; yêu cầu NXB chịu trách nhiệm thu hồi, quản lý và có biện pháp xử lý đối với toàn bộ số sách thu hồi và báo cáo kết quả. Đồng thời đó là văn bản được gửi Sở TT-TT các tỉnh, thành phố trên cả nước yêu cầu phối hợp kiểm tra việc thu hồi cuốn sách có sai phạm tại địa bàn. Nặng hơn nữa là quyết định xử phạt vi phạm hành chính với mức phạt cao nhất và sự việc sẽ kết thúc ở đó, chính vì thế mà các sai phạm sẽ "qua đi" rất nhanh.

Thực tế, tình hình xuất bản hiện nay đang gặp nhiều khó khăn nên việc liên kết xuất bản là điều tất yếu, nhằm xã hội hóa công tác xuất bản, góp phần thúc đẩy sự phát triển của ngành. Tuy nhiên, không phải vì thế mà các NXB cũng như cơ quan chức năng "phó mặc" cho đối tác liên kết thích làm gì thì làm mà không có sự quản lý chặt chẽ.

Ngày 19.11, Cục Xuất bản, In và Phát hành đã ra hai quyết định xử phạt hành chính. Đối với cuốn “Bộ luật Hình sự và văn bản hướng dẫn thi hành 2014” của NXB Lao động- Xã hội mức xử phạt là: 60 triệu đồng do xúc phạm uy tín của cơ quan ban hành Bộ luật Hình sự bằng việc thể hiện hình ảnh trên bìa 1 của cuốn sách. 60 triệu đồng do thông tin sai sự thật, gây hiểu nhầm về thời gian ban hành Bộ luật Hình sự và văn bản hướng dẫn thi hành Bộ luật Hình sự bằng việc thể hiện năm 2014 ngay dưới tên sách (trên bìa 1 và trang tên sách) của cuốn sách; nội dung sách không có văn bản hướng dẫn thi hành Bộ luật Hình sự, xâm hại quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan ban hành Bộ luật Hình sự và người mua sách. Và phạt 4 triệu đồng với hành vi ghi không đủ, không đúng những thông tin phải ghi trên cuốn sách. Đối với cuốn “Bộ luật Dân sự và văn bản hướng dẫn thi hành 2014”- NXB Lao động- Xã hội tổng mức xử phạt là 128 triệu đồng. Trong đó việc cho in hình lắp ghép phản cảm nghệ sĩ Công Lý trên bìa sách đã bị xử phạt vì xúc phạm uy tín của cơ quan ban hành Bộ luật Dân sự và cơ quan ban hành các Nghị định hướng dẫn thi hành Bộ luật Dân sự; xúc phạm danh dự của cá nhân bằng việc thể hiện hình ảnh trên bìa 1 của cuốn sách. Đồng thời, cuốn sách trên cũng thông tin sai sự thật, gây hiểu nhầm về thời gian ban hành Bộ luật Dân sự và văn bản hướng dẫn thi hành Bộ Luật Dân sự khi thể hiện năm “2014” và “Năm 2014” ngay dưới tên sách (tại bìa 1 và trang tên sách). Ngoài hai điều trên, NXB Lao động – Xã hội cũng vi phạm khi cho xuất bản cuốn sách không đúng với xác nhận đăng ký xuất bản của Cục Xuất bản, In và Phát hành, đồng thời ghi không đúng, không đầy đủ những thông tin phải ghi trên cuốn sách.

Với những vi phạm này, NXB Lao động – Xã hội chịu mức phạt hành chính tổng cộng là 252 triệu đồng, đồng thời phải có trách nhiệm thu hồi toàn bộ số sách vi phạm và xin lỗi theo quy định.