Nhờ quỹ đầu tư mạo hiểm, dòng vốn tư nhân sẽ "chảy mạnh" vào công nghệ chiến lược Việt Nam?

<p style="text-align: justify;">Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và quỹ đầu tư mạo hiểm địa phương đã được "mở đường" thông qua Nghị định số 264/2025/NĐ-CP. Việc huy động vốn từ khu vực tư nhân chính là bài toán đáng chú ý.</p>

Mở hành lang "Quỹ đầu tư mạo hiểm"

Hiện, Việt Nam chỉ có hơn 30 Quỹ đầu tư mạo hiểm, quy mô không lớn, chưa đáp ứng được nhu cầu của cộng đồng start-up. Những năm trước, Việt Nam sở dĩ chưa thu hút được các nhà đầu tư mạo hiểm dù có nền kinh tế năng động, bởi phần nhiều chưa tạo môi trường pháp lý rõ ràng.

Tuy nhiên gần đây, "rào cản" về pháp lý đã được tháo bỏ khi Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo có hiệu lực từ ngày 1/10/2025 và đặc biệt, ngày 14.10.2025 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 264/2025/NĐ-CP về Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và quỹ đầu tư mạo hiểm địa phương.

Đây được cho là một bước tiến trong hoàn thiện thể chế, "đòn bẩy chính sách" có tính chiến lược nhằm thúc đẩy mạnh mẽ hệ sinh thái khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo tại Việt Nam, nhất là ở cấp địa phương, nơi tiềm năng lớn nhưng nguồn lực đầu tư còn hạn chế.

Trả lời báo chí về vấn đề này tại cuộc họp báo thường kỳ tháng 10 của Bộ KH&CN, ông Phạm Đức Nghiệm, Phó Cục trưởng Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ KH&CN), cho biết, đây là lần đầu tiên Việt Nam có hành lang pháp lý cho quỹ đầu tư mạo hiểm.

Nghị định hướng đến tạo cơ chế đột phá huy động vốn tư nhân vào các dự án nghiên cứu, phát triển có rủi ro cao nhưng tiềm năng lớn, thay vì chỉ dựa vào nguồn vốn ngân sách.

Theo ông Phạm Đức Nghiệm, khác với các mô hình đồng tài trợ nhiệm vụ khoa học công nghệ trước đây, lần đầu tiên về hành lang pháp lý, Nghị định 264 cho phép các chủ thể tư nhân, quỹ đầu tư tư nhân, nhà đầu tư thiên thần được cùng góp vốn với Nhà nước trong các dự án.

"Các quỹ cũng có thể thuê đơn vị quản lý quỹ chuyên nghiệp có giấy phép (license) theo điều kiện, tiêu chí của Nhà nước để đảm bảo tính minh bạch và hiệu quả vận hành", ông Nghiệm chia sẻ.

Điểm nổi bật trong các quy định pháp lý là việc miễn trừ trách nhiệm trách nhiệm dân sự, loại trừ trách nhiệm hành chính liên quan đến tổn thất phát sinh đối với nhà đầu tư và doanh nghiệp như: Tổn thất phát sinh do rủi ro khách quan, không do lỗi cố ý của tổ chức, cá nhân hay những rủi ro do biến động của thị trường nằm ngoài khả năng dự báo hợp lý.

Thậm chí, những chính sách pháp luật thay đổi làm ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả hoặc khả năng thoái vốn của các khoản đầu tư hay thảm họa thiên nhiên, dịch bệnh, xung đột địa chính trị hoặc các tình huống bất khả kháng khác gây gián đoạn hoạt động của doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo cũng được cho là những yếu tố miễn trừ trách nhiệm…

Huy động vốn từ khu vực tư nhân cho quỹ đầu tư mạo hiểm, tăng tốc công nghệ chiến lược

Trong khi đó, ông Lương Văn Thường, Trưởng phòng Khởi nghiệp sáng tạo, Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ (Bộ KH&CN) cho biết, hai triết lý cơ bản của mô hình là "đầu tư công, quản trị tư" và "dùng đầu tư công để dẫn dắt đầu tư tư".

Nguồn vốn hình thành quỹ đến từ hai phần: Ngân sách Nhà nước và huy động từ khu vực tư nhân. Theo đó, Quỹ Quốc gia có vốn góp ban đầu 500 tỷ đồng, dự kiến đạt 2.000 tỷ đồng trong 5 năm đầu. Quỹ địa phương không bị ràng buộc mức vốn cố định, giao quyền quyết định cho từng tỉnh.

Nghị định 264 quy định rõ giới hạn rủi ro và cơ chế đánh giá hiệu quả đầu tư. Tổng mức tổn thất phát sinh từ các khoản đầu tư sử dụng vốn điều lệ không được vượt quá 50% vốn điều lệ và không yêu cầu bảo toàn vốn cho từng dự án riêng lẻ.

Thay vào đó, hiệu quả được đánh giá theo danh mục đầu tư tổng thể trong chu kỳ tối đa 10 năm, hoặc 15 năm đối với dự án công nghệ gắn với dân sự, quốc phòng và các lĩnh vực chiến lược.

Chính sự mở rộng hành lang pháp lý đã giúp nhiều địa phương thúc đẩy quá trình cho ra đời Quỹ đầu tư mạo hiểm, điển hình là Hải Phòng. Hồi đầu tháng 7/2025, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết 226 cho phép Hải Phòng thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm để đầu tư vốn vào các dự án công nghệ cao, doanh nghiệp công nghệ cao.

Đến khi Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo và Nghị định 264 được ban hành, HĐND Hải Phòng chính thức "mở cửa", phê duyệt thành lập Quỹ Đầu tư mạo hiểm, hoạt động dưới hình thức công ty cổ phần. Quỹ được UBND TP Hải Phòng cấp 500 tỷ đồng từ nguồn dự toán chi đầu tư phát triển.

Liên quan đến sản phẩm công nghệ chiến lược, ông Hà Minh Hiệp, Chánh văn phòng Bộ KH&CN, cho biết trong tháng 10, Bộ đã trình Thủ tướng Chính phủ để triển khai trước 4 sản phẩm công nghệ chiến lược từ ngày 31/10 và đặt mục tiêu triển khai các sản phẩm còn lại trong tháng 12.

Ngoài ra, đại diện Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin cho biết Bộ KH&CN đang tập trung thúc đẩy, hỗ trợ nghiên cứu phát triển, làm chủ công nghệ, chuyển giao, thương mại hóa sản phẩm, dịch vụ an toàn, an ninh mạng.

Bộ đã trình Thủ tướng chính phủ Đề án hình thành doanh nghiệp công nghệ chiến lược quy mô lớn trong nước để phát triển hạ tầng, nhân lực số, dữ liệu số, công nghệ chiến lược an ninh, an toàn mạng.