Những điểm mới nổi bật trong Dự thảo Luật Công nghệ cao (sửa đổi)

<p style="text-align: justify;">Việc sửa đổi Luật Công nghệ cao sau hơn 15 năm thực thi được xem là bước đi tất yếu, nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển mạnh mẽ của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong bối cảnh kinh tế số và hội nhập quốc tế sâu rộng. Dự thảo Luật Công nghệ cao (sửa đổi) lần này không chỉ kế thừa những quy định còn phù hợp, mà còn bổ sung nhiều điểm mới có tính đột phá, hướng tới mục tiêu xây dựng hành lang pháp lý minh bạch, khuyến khích đầu tư, nghiên cứu, chuyển giao và ứng dụng công nghệ cao trong mọi lĩnh vực của nền kinh tế.</p>

Dưới đây là những điểm mới nổi bật trong dự thảo đang được các cơ quan thẩm định, chuyên gia và doanh nghiệp đặc biệt quan tâm.

Một trong những nội dung được xem là "xương sống" của Luật Công nghệ cao (sửa đổi) chính là việc thiết kế lại hệ thống ưu đãi và hỗ trợ đầu tư. 

Nếu như trước đây, các quy định về ưu đãi còn mang tính khái quát, thiếu định lượng cụ thể thì lần sửa đổi này hướng đến lượng hóa và minh bạch hóa toàn bộ cơ chế ưu đãi.

Theo dự thảo, doanh nghiệp công nghệ cao sẽ được hưởng ưu đãi về thuế, đất đai, tín dụng, và hạ tầng nghiên cứu, gắn với kết quả hoạt động thực tế thay vì chỉ dựa vào đăng ký danh nghĩa. Chính phủ cũng sẽ ban hành danh mục cụ thể các lĩnh vực, sản phẩm và công nghệ được ưu tiên, đồng thời bổ sung cơ chế giám sát, đánh giá hiệu quả để tránh lợi dụng chính sách.

Điểm mới quan trọng khác là ưu tiên doanh nghiệp trong nước đã làm chủ công nghệ chiến lược, coi đây là nhóm được khuyến khích đặc biệt trong chính sách phát triển công nghệ cao.

Bổ sung cơ chế cho hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D)

Dự thảo Luật đưa vào quy định mới cho phép "siêu khấu trừ thuế" đối với chi phí đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, đây là một chính sách phổ biến ở nhiều quốc gia có nền công nghệ phát triển. 

Theo đó, doanh nghiệp được phép tính chi phí R&D ở mức cao hơn thực tế khi xác định thu nhập chịu thuế. Điều này giúp khuyến khích doanh nghiệp tăng đầu tư vào nghiên cứu, thử nghiệm, sáng chế, đồng thời tạo môi trường cạnh tranh hấp dẫn cho các doanh nghiệp công nghệ, viện nghiên cứu, trung tâm đổi mới sáng tạo.

Chính sách này được kỳ vọng sẽ thúc đẩy mạnh mẽ hơn mối liên kết giữa doanh nghiệp và cơ sở nghiên cứu, góp phần hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo nội địa, nơi doanh nghiệp Việt vừa là nhà đầu tư, vừa là chủ thể sáng tạo công nghệ.

Chính sách hỗ trợ phát triển hệ sinh thái nghiên cứu và đổi mới sáng tạo

Dự thảo Luật mở rộng phạm vi hỗ trợ đối với các tổ chức khoa học và công nghệ, trung tâm R&D, phòng thí nghiệm trọng điểm, viện nghiên cứu ứng dụng, cũng như các hoạt động thương mại hóa kết quả nghiên cứu.

Các tổ chức này sẽ được hỗ trợ kinh phí xây dựng cơ sở hạ tầng, thiết bị nghiên cứu, nhân lực khoa học và quản lý tài sản trí tuệ, đặc biệt trong các lĩnh vực ưu tiên như trí tuệ nhân tạo (AI), vật liệu mới, công nghệ sinh học, năng lượng tái tạo, chip bán dẫn, robot và dữ liệu lớn.

Điểm nhấn của chính sách mới là hướng tới kết nối nghiên cứu với thị trường, giúp các sáng chế, sản phẩm công nghệ được thương mại hóa nhanh hơn. Nhà nước sẽ hỗ trợ chi phí thử nghiệm, hoàn thiện công nghệ, và có cơ chế chia sẻ rủi ro cho các dự án R&D có tiềm năng ứng dụng cao.

Làm rõ tiêu chí và cơ chế hoạt động của khu, đô thị và vùng nông nghiệp công nghệ cao

Sau nhiều năm vận hành, các khu công nghệ cao như Hòa Lạc (Hà Nội), TP.HCM và Đà Nẵng đã đạt được nhiều kết quả, song vẫn còn tồn tại khác biệt trong cơ chế quản lý và tiêu chí đầu tư. 

Dự thảo Luật lần này đã chuẩn hóa tiêu chí thành lập và hoạt động của các khu công nghệ cao, đô thị công nghệ cao và khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, bảo đảm thống nhất giữa các địa phương.

Theo đó, khu công nghệ cao không chỉ là nơi tập trung sản xuất mà còn là trung tâm nghiên cứu, thử nghiệm, đào tạo nhân lực và chuyển giao công nghệ, có sự gắn kết chặt chẽ với doanh nghiệp, trường đại học, viện nghiên cứu. Cơ chế ưu đãi tại các khu công nghệ cao này sẽ được quy định rõ trong Luật thay vì chỉ dừng ở nghị định hướng dẫn, giúp tăng tính ổn định và hấp dẫn cho nhà đầu tư.

Đồng thời, dự thảo nhấn mạnh vai trò của khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, coi đây là động lực thúc đẩy nông nghiệp bền vững, nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị xuất khẩu nông sản.

Tăng tính tương thích và đồng bộ với các đạo luật liên quan

Để bảo đảm khả năng thực thi, dự thảo Luật được xây dựng trên nguyên tắc đồng bộ hóa với các văn bản pháp luật đang được ban hành hoặc sửa đổi, như: Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo 2025, Luật Chuyển giao công nghệ, Luật Công nghiệp công nghệ số 2025. Điều này giúp tránh chồng chéo, đảm bảo sự thống nhất trong chính sách quản lý, đồng thời tạo thuận lợi cho doanh nghiệp khi thực hiện các hoạt động liên quan đến đầu tư, sản xuất, chuyển giao và bảo hộ tài sản trí tuệ trong lĩnh vực công nghệ cao.

Định hướng chiến lược phát triển công nghiệp công nghệ cao của Việt Nam

Điểm mới mang tính định hướng lâu dài của Luật là đưa phát triển công nghiệp công nghệ cao trở thành một cấu phần trong chiến lược phát triển kinh tế quốc gia.

Dự thảo bổ sung điều khoản về việc xây dựng và triển khai các chương trình trọng điểm quốc gia về công nghệ cao, tập trung vào các ngành công nghiệp mũi nhọn như vi mạch, năng lượng sạch, công nghệ sinh học, vật liệu mới, hàng không vũ trụ… qua đó từng bước hình thành năng lực sản xuất và xuất khẩu sản phẩm công nghệ cao "Made in Vietnam".