Phú Thọ: Khẳng định vị thế OCOP bằng khoa học, công nghệ và chuỗi giá trị

<p style="text-align: justify;">Những năm gần đây, chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP) đã trở thành một trong những điểm sáng trong phát triển nông nghiệp, nông thôn tại tỉnh Phú Thọ. </p><p style="text-align: justify;">Không chỉ góp phần xây dựng thương hiệu và nâng cao giá trị nông sản địa phương, OCOP còn là động lực thúc đẩy ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong sản xuất, tạo sinh kế bền vững, giúp người dân từng bước thoát nghèo và làm giàu ngay trên quê hương.</p>

Việc xây dựng và phát triển thương hiệu được xem là chìa khóa quyết định sức cạnh tranh của sản phẩm OCOP. Từ chương trình này, hàng trăm sản phẩm đặc trưng của các địa phương trong tỉnh đã vươn ra thị trường trong và ngoài tỉnh, nhiều sản phẩm trở thành đại diện tiêu biểu của vùng đất Tổ.

Sau sáp nhập địa giới hành chính, các hợp tác xã (HTX) có cơ hội mở rộng quy mô sản xuất, chuẩn hóa quy trình và xây dựng chuỗi cung ứng nguyên liệu. Đây là nền tảng để các HTX tái cơ cấu, nâng cấp sản phẩm, hướng đến thị trường rộng mở hơn.

Đến nay, toàn tỉnh có gần 600 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, trong đó 6 sản phẩm được công nhận OCOP 5 sao, khẳng định uy tín và chất lượng trên phạm vi quốc gia.

Cùng với đó, OCOP còn góp phần quan trọng vào việc bảo tồn giá trị văn hóa, phát triển du lịch cộng đồng, làng nghề – hướng đi mang tính lâu dài trong xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu.

Những năm gần đây, Phú Thọ đặc biệt chú trọng đưa khoa học – công nghệ và chuyển đổi số vào sản xuất nông nghiệp. Nhiều HTX, doanh nghiệp đã áp dụng máy móc tự động hóa, hệ thống truy xuất nguồn gốc QR, cảm biến giám sát sản xuất, quản lý vùng nguyên liệu bằng bản đồ số.

Nhờ đó, chất lượng sản phẩm được chuẩn hóa, quy trình sản xuất minh bạch hơn, nâng cao niềm tin của người tiêu dùng và đáp ứng yêu cầu của các hệ thống phân phối hiện đại.

Hiện tỉnh đã hỗ trợ hơn 90 sản phẩm xây dựng thương hiệu, đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ, phát triển bao bì, nhãn hiệu và truy xuất nguồn gốc – yếu tố then chốt trong thương mại điện tử và phân phối xuyên vùng.

Là một trong những đơn vị tiên phong tham gia OCOP, HTX Mì gạo Hùng Lô là minh chứng rõ nét cho việc ứng dụng khoa học – công nghệ vào sản xuất.

HTX hiện duy trì gần 10 dòng sản phẩm, trong đó "Mì gạo sạch sinh ra từ làng Hùng Lô" đã đạt chuẩn OCOP 5 sao. Nhờ đầu tư máy móc tự động hóa, phần mềm quản lý sản xuất và hệ thống truy xuất nguồn gốc, sản phẩm của HTX có giá trị tăng gấp 1,5–2 lần so với trước.

Sản phẩm hiện có mặt trong các chuỗi siêu thị lớn, mở rộng cơ hội tiếp cận thị trường xuất khẩu. HTX cũng liên kết chuyển giao kỹ thuật và bao tiêu sản phẩm cho nhiều hộ sản xuất, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho người dân địa phương.

Với hơn 1.100 HTX nông nghiệp đang hoạt động, Phú Thọ đang chuyển mạnh từ sản xuất nhỏ lẻ sang sản xuất hàng hóa, gắn với tiêu chuẩn hóa và xây dựng thương hiệu. Hơn 120 HTX đã có sản phẩm đạt chuẩn OCOP từ 3 sao trở lên.

Không chỉ dừng ở sản xuất, nhiều HTX đã đầu tư chiều sâu, phát triển dây chuyền chế biến, đa dạng hóa sản phẩm, đáp ứng tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm và nhu cầu tiêu dùng hiện đại.

Từ bưởi đỏ Giang Lộc, thịt chua Thanh Sơn, chè Long Cốc đến tương nếp, trà thảo dược… hàng loạt sản phẩm nông nghiệp sạch, sản phẩm bản địa đã có mặt tại hệ thống siêu thị và sàn thương mại điện tử. Giá trị hàng hóa từ sản phẩm OCOP tăng khoảng 15–20%, góp phần cải thiện thu nhập cho hàng chục nghìn hộ nông dân.

Mô hình sản xuất tập trung tại xã Đồng Lương (với thương hiệu chè Đá Hen) hay vùng nguyên liệu mía Tân Lạc cho thấy hiệu quả rõ rệt của việc chuyển đổi từ sản xuất manh mún sang liên kết chuỗi giá trị.

HTX chè Đá Hen tuân thủ tiêu chuẩn VietGAP trên hơn 30 ha, đạt chuẩn OCOP 4 sao và chuẩn bị mở rộng vùng nguyên liệu cho toàn bộ làng nghề. Tương tự, vùng mía Tân Lạc quy mô hàng nghìn hecta đang được quy hoạch bài bản, ứng dụng đồng bộ kỹ thuật từ chăm sóc đến thu hoạch, đảm bảo nguồn nguyên liệu ổn định cho sơ chế – chế biến.

Những mô hình này không chỉ nâng giá trị sản phẩm mà còn tạo thu nhập bền vững cho người dân vùng sâu, vùng xa.

Toàn tỉnh hiện có 641 vùng sản xuất trồng trọt tập trung trên hơn 82.100 ha, với 732 mã số vùng trồng đã được cấp. Đây là điều kiện tiên quyết để Phú Thọ quản lý sản xuất bằng công nghệ số, truy xuất nguồn gốc, đảm bảo tiêu chuẩn trong nước và xuất khẩu.

Tuy nhiên, ngành nông nghiệp tỉnh vẫn đối mặt với những thách thức: đất đai manh mún, thu hút doanh nghiệp còn hạn chế, liên kết "4 nhà" chưa chặt chẽ, sản xuất thiếu đồng bộ công nghệ, tác động của biến đổi khí hậu…

Theo ông Nguyễn Thanh Hiệp, Phó Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn, để phát triển vùng nguyên liệu và sản phẩm OCOP theo hướng bền vững cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp: Đầu tư nông nghiệp công nghệ cao; Liên kết sản xuất – tiêu thụ theo chuỗi giá trị; Doanh nghiệp ký hợp đồng bao tiêu ổn định; Rà soát, quy hoạch lại quỹ đất phù hợp từng vùng; Tăng cường vai trò kết nối của Nhà nước, doanh nghiệp, nhà khoa học và nông dân. Đây chính là nền tảng giúp sản xuất phát triển bền vững, hạn chế rủi ro và nâng cao chất lượng sản phẩm.

Nhờ sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền và nỗ lực của các chủ thể, Phú Thọ đã có 593 sản phẩm OCOP từ 3 sao trở lên, tăng gần 5 lần so với năm 2020. Không gian phát triển rộng mở sau sáp nhập giúp tỉnh hình thành vùng nguyên liệu mới, phát triển sản phẩm đặc sản theo chuỗi giá trị và mở rộng thị trường tiêu thụ.

Việc triển khai các giải pháp xây dựng thương hiệu, bảo hộ sở hữu trí tuệ, ứng dụng khoa học – công nghệ, chuyển đổi số trong quảng bá, truy xuất nguồn gốc đã giúp sản phẩm OCOP Phú Thọ từng bước khẳng định vị thế trên thị trường, đóng góp tích cực vào xây dựng nông thôn mới nâng cao và giảm nghèo bền vững.