Phú Thọ: Ứng dụng khoa học, công nghệ và chuyển đổi số để xây dựng nông thôn mới gắn với bản sắc vùng

<p style="text-align: justify;">Phát huy tiềm năng, lợi thế đặc thù, cùng sức mạnh đoàn kết sau hợp nhất địa giới, tỉnh Phú Thọ đang chuyển mình mạnh mẽ với mục tiêu xây dựng nông thôn mới hiện đại, bền vững nhưng vẫn giữ đậm bản sắc đất Tổ. Trong đó, khoa học công nghệ và chuyển đổi số được xác định là "chìa khóa" giúp người dân nâng cao thu nhập, giảm nghèo bền vững và mở rộng không gian phát triển kinh tế nông thôn.</p>

Sau khi được hợp nhất từ 3 tỉnh: Phú Thọ (cũ), Vĩnh Phúc và Hòa Bình, tỉnh Phú Thọ mới đã có những thay đổi lớn về quy mô dân số, số lượng xã và nguồn lực phát triển, đồng thời mở ra cơ hội định hình chiến lược nông thôn mới theo mô hình liên kết vùng, phát huy lợi thế nông nghiệp quy mô lớn.

Hiện Phú Thọ có hơn 430.000 ha đất lâm nghiệp, 133.000 ha đất cây hằng năm và trên 100.000 ha cây lâu năm, nền tảng hình thành các vùng sản xuất tập trung. Nhiều sản phẩm đã khẳng định thương hiệu như chè Phú Thọ, bưởi Đoan Hùng, cam Cao Phong, gà Lạc Thủy, thịt chua Thanh Sơn, mía tím Hòa Bình… Một số mặt hàng đang từng bước mở rộng sang thị trường xuất khẩu trong bối cảnh nhu cầu nông sản chất lượng cao gia tăng.

Theo Sở NN&PTNT, toàn tỉnh có 84/133 xã đạt chuẩn nông thôn mới, 3 xã nông thôn mới nâng cao, cùng 525 khu dân cư kiểu mẫu. Hệ thống kinh tế hợp tác phát triển nhanh với 1.142 HTX, 1.119 trang trại và 451 tổ hợp tác, tạo mạng lưới liên kết sản xuất – tiêu thụ ngày càng bền vững.

Phong trào OCOP tiếp tục là điểm sáng trong phát triển kinh tế nông thôn ở Phú Thọ. Toàn tỉnh hiện có 609 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, trong đó 6 sản phẩm đạt 5 sao, cùng 28 điểm giới thiệu và bán sản phẩm được xây dựng đồng bộ. Đây là nền tảng quan trọng để Phú Thọ mở rộng giá trị sản phẩm đặc trưng, tạo sinh kế bền vững cho người dân.

Điểm nổi bật là tỉnh đã đẩy mạnh chuyển đổi số trong nông nghiệp, giúp các sản phẩm OCOP tiếp cận thị trường rộng mở hơn. Hiện 100% sản phẩm OCOP đã được gắn mã QR truy xuất nguồn gốc, đảm bảo minh bạch và nâng cao niềm tin của người tiêu dùng. Các chủ thể OCOP được đào tạo kỹ năng thương mại điện tử, marketing số, đồng thời đưa sản phẩm lên các sàn voso.vn, Postmart.vn, nongsan.phutho.gov.vn, góp phần tăng doanh số và mở rộng thị trường tiêu thụ.

Nhiều hợp tác xã đã mạnh dạn ứng dụng cảm biến thông minh, GPS quản lý vùng trồng, nhật ký điện tử, giúp giảm chi phí sản xuất, tối ưu quy trình và nâng cao chất lượng nông sản. Sự thay đổi này giúp nhiều hộ dân trước đây sản xuất nhỏ lẻ có thể thoát nghèo bền vững nhờ bán hàng trực tuyến, tham gia chuỗi giá trị số hóa và tiếp cận thị trường một cách chủ động hơn.

Không chỉ tạo giá trị kinh tế, chuyển đổi số trong OCOP còn góp phần bảo tồn và lan tỏa nghề truyền thống. Các sản phẩm như tương, chè, mì truyền thống hay dược liệu địa phương được gắn với câu chuyện văn hóa đặc sắc của làng nghề vùng đất Tổ, tạo sức hút trong du lịch và quảng bá hình ảnh địa phương.

Trong giai đoạn 2025-2030, Phú Thọ đặt mục tiêu tăng trưởng nông nghiệp 3,5%/năm, tiếp tục lấy OCOP làm động lực và xem giảm nghèo đa chiều gắn với chuyển đổi số là nhiệm vụ xuyên suốt. Tỉnh xác định ba nhóm định hướng trọng tâm để xây dựng nông thôn mới thông minh và bền vững.

Thứ nhất, ứng dụng khoa học công nghệ trong mọi khâu sản xuất. Phú Thọ đẩy mạnh cơ giới hóa, tự động hóa các công đoạn, đưa trí tuệ nhân tạo (AI) và dữ liệu lớn (Big Data) vào dự báo mùa vụ, giám sát môi trường, quy hoạch đất đai thủy lợi. Cùng với đó là phát triển nông nghiệp tuần hoàn, hữu cơ, sinh thái gắn với du lịch nông thôn.

Thứ hai, số hóa toàn bộ chuỗi giá trị nông sản. Các sản phẩm được truy xuất nguồn gốc toàn diện; thương mại điện tử được đẩy mạnh; bản đồ số vùng trồng được xây dựng để quản lý sản xuất theo thời gian thực, nâng cao tính minh bạch và hiệu quả vận hành.

Thứ ba, giảm nghèo bằng tri thức và công nghệ. Thay vì hỗ trợ phúc lợi đơn thuần, tỉnh chuyển sang hỗ trợ có điều kiện, trao công cụ và tri thức để người dân tự vươn lên. Phú Thọ phấn đấu giảm 1–1,5% hộ nghèo/năm, riêng các xã đặc biệt khó khăn giảm 2,5–3%/năm. Đến năm 2030, 100% hộ nghèo được tiếp cận đầy đủ 5 dịch vụ xã hội cơ bản; hệ thống dữ liệu hộ nghèo được số hóa, cán bộ cơ sở được đào tạo kỹ năng phân tích, giám sát số để nâng cao hiệu quả các chương trình giảm nghèo.

Không chỉ tập trung phát triển kinh tế, Phú Thọ chú trọng bảo tồn bản sắc văn hóa vùng đất Tổ để tạo nền tảng cho phát triển bền vững. Tỉnh ưu tiên nâng cao chất lượng sản phẩm OCOP và làng nghề truyền thống bằng việc kết hợp công nghệ mới; gắn bảo tồn lễ hội, văn hóa dân tộc với du lịch nông thôn; xây dựng mô hình "làng văn hóa hạnh phúc", "làng số thông minh" phù hợp đặc trưng từng địa phương.

Cùng với đó, tỉnh đẩy mạnh an sinh xã hội, chăm lo y tế giáo dục cho vùng sâu, vùng xa; xây dựng môi trường sống "sáng – xanh – sạch – đẹp"; tăng cường thanh tra, giám sát và lấy ý kiến hài lòng của người dân để đảm bảo hiệu quả, minh bạch trong triển khai chương trình nông thôn mới.

Với nền tảng đã xây dựng trong nhiều năm và quyết tâm đổi mới sau hợp nhất, Phú Thọ đang thể hiện hướng đi rõ ràng: Xây dựng nông thôn mới hiện đại, bền vững, dựa trên khoa học công nghệ, chuyển đổi số và bản sắc văn hóa đất Tổ.

Mỗi làng quê không chỉ là không gian gìn giữ văn hóa, mà còn trở thành động lực phát triển kinh tế xã hội, góp phần lan tỏa giá trị nông thôn mới trên bình diện quốc gia.