Tạo nền tảng pháp lý thống nhất cho chuyển đổi số, công nghệ cao và chuyển giao công nghệ

Nhiều ý kiến đại biểu Quốc hội nhấn mạnh cần làm rõ khái niệm, phạm vi điều chỉnh và nguyên tắc vận hành trong chuyển đổi số; đồng thời bảo đảm tính liên thông giữa chính sách công nghệ cao và chuyển giao công nghệ, tạo nền tảng pháp lý thống nhất, khả thi cho phát triển số và đổi mới sáng tạo quốc gia.

Thông tin được đưa ra tại phiên thảo luận tại Tổ của Quốc hội chiều ngày 06/11/2025 về 3 dự án Luật: Luật Chuyển đổi số; Luật Công nghệ cao (sửa đổi)  và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ.

Thảo luận tại Tổ 11 gồm Đoàn ĐBQH thành phố Cần Thơ và tỉnh Điện Biên, các đại biểu Quốc hội thống nhất ban hành 3 Luật trên với các căn cứ như các Tờ trình và các Báo cáo thẩm tra đã nêu; nhấn mạnh đây là các luật cực kỳ quan trọng đối với sự phát triển của đất nước trong giai đoạn hiện nay và thời gian tới.

Góp ý vào dự án Luật Chuyển đổi số, các đại biểu cho rằng đây là dự án luật có phạm vi rộng và nội dung phức tạp, trong khi trên thế giới hiện nay rất ít quốc gia ban hành luật riêng về chuyển đổi số. Vì vậy, việc xây dựng luật lần này thể hiện bước đi tiên phong của Việt Nam, vừa tạo cơ hội, vừa đặt ra yêu cầu phải nghiên cứu kỹ lưỡng, xây dựng các quy định có tính ổn định, khả thi và có tầm nhìn dài hạn, làm nền tảng cho quá trình chuyển đổi số mạnh mẽ trong thời gian tới.

Đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng (đoàn Cần Thơ) cho rằng các khái niệm nền tảng như kinh tế số, xã hội số, công dân số cần được xây dựng trên cơ sở có thể đo lường, áp dụng thống nhất, làm căn cứ định hướng triển khai các hoạt động quản trị nhà nước, dịch vụ công và dịch chuyển mô hình sản xuất - kinh doanh sang môi trường số. Theo đại biểu, nếu định nghĩa chưa đủ rõ, sẽ dẫn đến khó khăn trong đánh giá mức độ đóng góp của khu vực số đối với tăng trưởng GDP và hoạch định chính sách phát triển ngành, lĩnh vực.

Đại biểu Đào Chí Nghĩa (đoàn Cần Thơ) đề nghị đề nghị nghiên cứu, điều chỉnh lại về định nghĩa, giải thích từ ngữ liên quan đến kinh tế số và xã hội số. Đại biểu Quàng Thị Nguyệt (Điện Biên) đề nghị cần tiếp tục rà soát đối chiếu kỹ các quy định của dự thảo Luật với các luật liên quan như Luật Đầu tư, Luật Đấu thầu, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Thương mại điện tử, Luật An ninh mạng... để đảm bảo tính thống nhất, tránh chồng chéo và mâu thuẫn trong thi hành khi Luật Chuyển đổi số được thông qua.

Đối với Luật Công nghệ cao (sửa đổi), các đại biểu cho rằng tiêu chí xác định công nghệ cao, dự án công nghệ cao và doanh nghiệp công nghệ cao cần được điều chỉnh theo hướng đánh giá hàm lượng tri thức, tỷ lệ giá trị công nghệ tạo ra, và năng lực nghiên cứu và phát triển (R&D), thay vì dựa chủ yếu trên suất đầu tư như trước đây.

Đại biểu Lê Quang Tùng, Bí thư Thành ủy Cần Thơ nhấn mạnh tính cấp thiết của việc sửa đổi toàn diện Luật Công nghệ cao hiện hành và cho biết, các địa phương rất quan tâm đến việc triển khai hiệu quả, đặc biệt là vấn đề thu hút nhà đầu tư và thúc đẩy chuyển giao, ứng dụng công nghệ cao. Ông cho rằng, thực tế, khi xác định "công nghiệp công nghệ cao" hay "công nghệ cao", nội hàm khái niệm này vẫn chưa được làm rõ. Điều này dẫn đến khó khăn trong việc thu hút đầu tư vì chúng ta chưa xác định rõ đâu là dự án công nghệ cao theo đúng tính chất.

Theo ông Lê Quang Tùng, dự án Luật Công nghệ cao (sửa đổi) cần có phạm vi bao quát để điều chỉnh các hoạt động mang tính công nghệ cao hoặc ứng dụng công nghệ cao, đặc biệt là các hoạt động có hiệu suất và hiệu quả đầu tư cao. Điều này sẽ giúp các địa phương có cơ sở vận dụng các cơ chế đặc thù nhằm thu hút các dự án phù hợp.

Đối với Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ, các đại biểu cơ bản thống nhất với sự cần thiết sửa đổi nhằm khắc phục vướng mắc trong thực tiễn, nhất là về thẩm định công nghệ, thương mại hóa kết quả nghiên cứu và kết nối giữa viện, trường với doanh nghiệp. Việc sửa đổi luật được kỳ vọng sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho doanh nghiệp tiếp cận, làm chủ và ứng dụng công nghệ; đồng thời thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong sản xuất và đời sống.

Tại phiên thảo luận, các đại biểu Quốc hội nhấn mạnh, 3 dự án Luật có mối liên hệ chặt chẽ, tác động trực tiếp đến mục tiêu xây dựng Chính phủ số, công dân số, doanh nghiệp số và phát triển kinh tế tri thức. Vì vậy, việc hoàn thiện cần được thực hiện một cách thận trọng, khoa học, có cơ sở thực tiễn, đảm bảo tính khả thi, minh bạch, dễ triển khai.

Các ý kiến thống nhất cho rằng việc ban hành đồng bộ 3 Luật sẽ: Tạo khung pháp lý thống nhất để thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển công nghệ; củng cố năng lực tự chủ công nghệ quốc gia, tăng sức cạnh tranh trong chuỗi giá trị toàn cầu; nâng cao hiệu quả quản trị nhà nước trên nền tảng dữ liệu và hệ thống số.