Thu hút nhân tài khoa học, cho phép trả lương theo thỏa thuận

<p style="text-align: justify;">Tại Họp báo thường kỳ tháng 10/2025, bà Vũ Thị Là, Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ cho biết, Nghị định 263/2025/NĐ-CP mang đến sự thay đổi căn bản và mang tính đột phá trong cơ chế trả lương và thu nhập tại các tổ chức khoa học và công nghệ (KH&CN) công lập, khác với quy định hiện hành đối với các đơn vị sự nghiệp công lập.</p>

Thời gian qua, Chính phủ đã ban hành các nghị định quan trọng tạo hành lang pháp lý đầy đủ cho việc thu hút và sử dụng hiệu quả đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học, nhân tài. 

Nghị định số 179/2024/NĐ-CP quy định chính sách thu hút, trọng dụng người có tài năng trong khu vực công; Nghị định số 249/2025/NĐ-CP quy định cơ chế, chính sách thu hút chuyên gia trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số và mới đây nhất, ngày 14/10/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 263/2025/NĐ-CP, quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo liên quan đến cơ chế tự chủ, nhân lực, nhân tài và giải thưởng trong lĩnh vực KH&CN.

Theo bà Vũ Thị Là, điểm mang tính đột phá từ các Nghị định chính là cơ chế tuyển dụng và ký hợp đồng lao động đối với chuyên gia, nhà khoa học. Trước đây, việc ký hợp đồng lao động với chuyên gia có quy định rất chặt chẽ, chỉ được thực hiện trong một số trường hợp và phụ thuộc vào mức độ tự chủ tài chính của đơn vị.

Nhờ có Nghị định 263/2025/NĐ-CP, "nút thắt" này đã được tháo gỡ khi đã có một quy định rất mới, trao quyền tự chủ mạnh mẽ hơn cho các tổ chức KH&CN công lập, cho phép chủ động quyết định việc tuyển dụng, quản lý, sử dụng viên chức và ký hợp đồng lao động. Cụ thể là:

Thứ nhất, trao quyền tự chủ quyết định lương và thu nhập trong tổ chức theo phương thức xây dựng quy định riêng về tiền lương và thu nhập của tổ chức một cách dân chủ, và phải công khai quy định cụ thể tại Quy chế quản lý nội bộ của tổ chức.

Thứ hai, xóa bỏ rào cản "trần lương". Nghị định số 263/2025/NĐ-CP không giới hạn lương và thu nhập của viên chức và người lao động của tổ chức KH&CN công lập theo mức gấp hai, gấp ba,... mức lương theo quy định của nhà nước. Tổ chức KH&CN công lập được tự chủ, tự chịu trách nhiệm sử dụng các nguồn thu từ ngân sách nhà nước, từ kinh phí công lao động của hoạt động KH,CN&ĐMST, từ các nguồn hợp pháp để chi trả lương và thu nhập cho viên chứ và người lao động của tổ chức.

Thứ ba, trả lương và thu nhập theo vị trí việc làm, nhiệm vụ được giao, hiệu quả công việc để bảo đảm thu nhập tưng xứng với số lượng, chất lượng và hiệu quả thay vì tính lương theo "ngạch, bậc" cố định. Bên cạnh đó, các khoản thu nhập từ thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo của tổ chức cũng được trả cho viên chức và người lao động một cách công khai, theo thỏa thuận.

Thứ tư, cơ chế "thỏa thuận" về lương và nhiều chính sách ưu đãi vượt trội như: thưởng; hỗ trợ chỗ ở, di chuyển, mua sắm thiết yếu; hỗ trợ nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khỏe…. đã được quy định tại Nghị định số 263/2025/NĐ-CP để thu hút, trọng dụng nhân tài trong và ngoài nước tham gia thực hiện nhiệm vụ KH,CN&ĐMST.

Nghị định 263/2025/NĐ-CP đã mở ra một cơ chế tự chủ toàn diện cho các tổ chức KH&CN công lập. Đây là thay đổi mang tính chiến lược, giúp "cởi trói" cơ chế, khơi thông nguồn lực, phát huy tối đa tiềm năng của đội ngũ trí thức.