Từ chăm sóc đến khai thác giá trị: Cơ hội hình thành thị trường tỷ đô cho người cao tuổi

<p style="text-align: justify;"><b>Già hóa dân số đang trở thành thách thức lớn đối với nhiều quốc gia, khi tốc độ tăng nhanh khiến hệ thống an sinh xã hội, y tế và thị trường lao động chịu nhiều sức ép. </b></p><p style="text-align: justify;"><b>Tuy nhiên, trong xu hướng không thể đảo ngược này, nhiều nước đã chủ động biến thách thức thành cơ hội bằng cách phát triển "nền kinh tế bạc", hệ sinh thái sản phẩm và dịch vụ dành cho người cao tuổi.</b></p>

Theo dự báo quốc tế, số người từ 65 tuổi trở lên trên thế giới sẽ tăng từ 761 triệu người năm 2021 lên 1,6 tỷ người vào năm 2050. Đến năm 2030, quy mô nhóm người cao tuổi toàn cầu có thể gấp đôi trẻ em dưới 5 tuổi.

Khu vực châu Á – Thái Bình Dương là nơi có tốc độ già hóa thuộc nhóm nhanh nhất thế giới. Báo cáo của Ủy ban Kinh tế – Xã hội Liên hợp quốc (UNESCAP) cho thấy, tỷ lệ người từ 60 tuổi trở lên tại khu vực này sẽ tăng từ 13,6% năm 2020 lên gần 25% vào năm 2050.

Già hóa dân số kéo theo nhiều hệ lụy: chi phí chăm sóc sức khỏe tăng cao, thiếu hụt lực lượng lao động và gánh nặng lớn hơn cho hệ thống an sinh xã hội. Chính phủ Nhật Bản ước tính chi phí chăm sóc người cao tuổi vào năm 2050 có thể tăng tới 75% so với năm 2019. Ở Đức, nền kinh tế mỗi năm thiếu khoảng 400.000 lao động do dân số già hóa.

Dù già hóa dân số đặt ra nhiều thách thức, xu hướng này đồng thời mở ra một thị trường rộng lớn mà nhiều quốc gia đang nỗ lực khai thác. "Nền kinh tế bạc", hệ thống sản phẩm và dịch vụ dành cho người cao tuổi đang nổi lên như một động lực tăng trưởng mới, đặc biệt tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương, nơi tốc độ già hóa dân số thuộc nhóm nhanh nhất thế giới.

Các nghiên cứu quốc tế cho thấy thị trường phục vụ người cao tuổi tại châu Á – Thái Bình Dương có thể đạt giá trị 4.560 tỷ USD vào năm 2025. Riêng Trung Quốc đã hình thành quy mô kinh tế bạc khoảng 7.000 tỷ nhân dân tệ, và dự báo có thể tăng lên 30.000 tỷ nhân dân tệ vào năm 2035, phản ánh tiềm năng khổng lồ của lĩnh vực này.

Nhóm người tiêu dùng cao tuổi sở hữu nhiều đặc điểm thuận lợi: tài chính ổn định, ít phát sinh nhu cầu vay mượn, rủi ro thất nghiệp thấp và có sức mua bền vững. Đây chính là nền tảng để các doanh nghiệp mở rộng sản phẩm và dịch vụ trong nhiều ngành như chăm sóc sức khỏe, bất động sản nghỉ dưỡng, du lịch, thực phẩm chức năng, dịch vụ tài chính hay công nghệ hỗ trợ chăm sóc người cao tuổi.

Những mô hình đáng chú ý, như Nhật Bản và Trung Quốc dẫn đầu Tại Trung Quốc, thị trường dành cho người cao tuổi tăng trưởng nhanh trong những năm gần đây. Chính phủ nước này thúc đẩy mạnh mẽ hệ thống viện dưỡng lão, dịch vụ y tế chuyên biệt và các sản phẩm tiêu dùng dành cho người già, đồng thời khuyến khích doanh nghiệp áp dụng công nghệ vào các mô hình chăm sóc. Nhiều ngành liên quan đến người cao tuổi đã bùng nổ, trở thành động lực quan trọng giúp nền kinh tế duy trì tốc độ tăng trưởng.

Trong khi đó, Nhật Bản là quốc gia có tỷ lệ người cao tuổi cao nhất thế giới đã triển khai hàng loạt chính sách để biến thách thức dân số già thành lợi thế cạnh tranh. Một số chiến lược nổi bật như phát triển robot thông minh hỗ trợ sinh hoạt hằng ngày, đầu tư mạnh vào thiết bị y tế và nền tảng chăm sóc sức khỏe số, kéo dài tuổi nghỉ hưu, khuyến khích doanh nghiệp thuê lao động lớn tuổi làm cố vấn, cũng như mở rộng dịch vụ tài chính và quản lý tài sản cho nhóm khách hàng cao tuổi. Nhật Bản được xem là hình mẫu trong việc tích hợp công nghệ cao nhằm thúc đẩy phát triển "nền kinh tế bạc".

Chuyển đổi số – động lực mới của "nền kinh tế bạc" Cùng với sự phát triển của khoa học – công nghệ, chuyển đổi số đang trở thành trụ cột quan trọng thúc đẩy các dịch vụ dành cho người cao tuổi. Nhiều quốc gia đã xây dựng các nền tảng số giúp đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe, tiếp cận thông tin và hỗ trợ sinh hoạt của nhóm dân số này.

Các mô hình ứng dụng công nghệ phát triển nhanh gồm: trợ lý ảo AI hỗ trợ người cao tuổi truy cập thông tin và sử dụng dịch vụ công; thiết bị đeo thông minh theo dõi sức khỏe theo thời gian thực, cảnh báo sớm nguy cơ bệnh lý; robot hỗ trợ sinh hoạt; nền tảng dữ liệu số liên thông kết nối giữa gia đình, cơ sở y tế và trung tâm chăm sóc; hay ứng dụng đặt dịch vụ chăm sóc tại nhà với quy trình xác thực đáng tin cậy.

Nhờ công nghệ, khoảng cách tiếp cận dịch vụ được rút ngắn đáng kể. Người cao tuổi có điều kiện sống độc lập hơn, được chăm sóc kịp thời và nâng cao chất lượng cuộc sống, qua đó góp phần mở rộng quy mô và tính bền vững của "nền kinh tế bạc" trong dài hạn.

Già hóa dân số là thách thức nhưng cũng là cơ hội nếu các quốc gia chủ động xây dựng chiến lược phát triển "nền kinh tế bạc", đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ. Khi công nghệ trở thành lực đẩy, các sản phẩm và dịch vụ dành cho người cao tuổi không chỉ đáp ứng nhu cầu chăm sóc mà còn giúp họ tiếp tục tham gia vào đời sống kinh tế – xã hội.

Phát triển "nền kinh tế bạc" vì vậy không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn phản ánh sự chuẩn bị của mỗi quốc gia cho tương lai của chính mình.