Ứng dụng AI: Lợi thế cạnh tranh mới của người lao động

<p style="text-align: justify;">Trí tuệ nhân tạo (AI) đang bước vào giai đoạn bùng nổ mạnh nhất trong lịch sử phát triển công nghệ, tác động trực tiếp đến năng suất lao động, mô hình kinh doanh và nhu cầu tuyển dụng. Trong bối cảnh đó, khả năng ứng dụng AI không còn là kỹ năng bổ trợ, mà đã trở thành “chuẩn năng lực mới”, quyết định lợi thế cạnh tranh của người lao động trên thị trường việc làm.</p>

Các khảo sát quốc tế và dữ liệu tại Việt Nam đều cho thấy xu hướng nổi bật: AI không thay thế con người, nhưng những người biết ứng dụng AI chắc chắn sẽ thay thế những người không biết dùng AI.

Trong hai năm gần đây, mức độ ứng dụng AI trong doanh nghiệp tăng trưởng chưa từng có. Trên thế giới, 82% doanh nghiệp toàn cầu đã sử dụng AI trong ít nhất một quy trình vận hành; năng suất trung bình tăng 20–45% tùy lĩnh vực. Nhiều doanh nghiệp ghi nhận chi phí vận hành giảm từ 15–30% nhờ tự động hóa và phân tích dữ liệu bằng mô hình AI.

Tại Việt Nam, nhu cầu ứng dụng AI lan tỏa mạnh. Theo số liệu từ các tổ chức hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs), 80% doanh nghiệp SMEs đang kinh doanh trực tuyến đều mong muốn tích hợp công cụ AI vào bán hàng, marketing, chăm sóc khách hàng, phân tích dữ liệu hoặc tự động hóa quy trình nội bộ. Điều này lý giải vì sao kỹ năng ứng dụng AI ngày càng trở thành tiêu chí bắt buộc khi tuyển dụng.

AI hiện được doanh nghiệp sử dụng trong nhiều hoạt động: tìm kiếm khách hàng, phân tích hành vi tiêu dùng, cá nhân hóa trải nghiệm người dùng, tối ưu chiến dịch marketing, vận hành chatbot 24/7 hoặc đề xuất chiến lược sản phẩm dựa trên dữ liệu lớn. Những công việc trước đây cần nhiều nhân sự xử lý thủ công thì nay chỉ cần một người thành thạo công cụ AI vẫn có thể đảm nhiệm hiệu quả.

Với những doanh nghiệp có thị trường rộng hoặc tệp khách hàng lớn, AI đã trở thành “trợ lý chiến lược” giúp họ mở rộng quy mô với chi phí thấp hơn. Một số doanh nghiệp thương mại điện tử cho biết tỷ lệ chuyển đổi từ quảng cáo trực tuyến tăng 18–25% sau khi ứng dụng mô hình phân tích dữ liệu AI; thời gian xử lý yêu cầu khách hàng giảm hơn một nửa.

Chính nhu cầu thực tế này khiến người lao động biết ứng dụng AI có lợi thế rõ rệt khi tham gia thị trường việc làm. Theo khảo sát thông tin việc làm tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương của LinkedIn năm 2025, 63% nhà tuyển dụng ưu tiên ứng viên thành thạo AI, và gần 40% doanh nghiệp cho biết họ thậm chí chấp nhận tuyển ứng viên chưa có nhiều kinh nghiệm nếu khả năng sử dụng AI tốt.

Trong giáo dục, sự thay đổi còn diễn ra nhanh hơn. Nhiều đại học lớn ở Việt Nam đã thiết kế lại chương trình đào tạo, đưa AI vào hầu hết các học phần. Ngoài các môn nền tảng như khoa học dữ liệu, phân tích dữ liệu lớn hay lập trình, AI được áp dụng cả vào kinh tế, thương mại điện tử, ngôn ngữ, quản trị và truyền thông. Một số trường đã mở thêm chuyên ngành mới liên quan tới hệ thống thông tin kinh tế, khoa học dữ liệu, AI ứng dụng.

Từ năm học 2025–2026, nhiều trường đại học triển khai mô hình “AI trong mọi môn học”, trong đó sinh viên được hướng dẫn sử dụng mô hình AI để xử lý dữ liệu, phân tích thị trường, mô phỏng kinh doanh, xây dựng nội dung, quản lý dự án hoặc tối ưu hiệu suất làm việc cá nhân. Các cuộc thi học thuật – khởi nghiệp cũng bắt đầu yêu cầu sinh viên trình bày phương án ứng dụng AI trong đề tài.

Bên cạnh đó, các tập đoàn công nghệ như NVIDIA, Google, Microsoft, Amazon Web Services… đang mở rộng hệ sinh thái đào tạo AI miễn phí và có chứng chỉ quốc tế. Điều này giúp người lao động ở mọi ngành, không chỉ dân công nghệ, đều có cơ hội học và sử dụng công cụ AI trong công việc hằng ngày.

Thực tiễn cho thấy, AI mang lại lợi ích đồng thời cho hai phía. Đối với doanh nghiệp, AI giúp họ tiết kiệm chi phí, tăng tốc độ xử lý công việc, mở rộng quy mô và nâng cao khả năng cạnh tranh. Đối với người lao động, AI giúp họ làm việc thông minh hơn, nâng cao hiệu suất, phát huy khả năng sáng tạo và rút ngắn thời gian hoàn thành nhiệm vụ.

Điều này dẫn tới một nhận định quan trọng: Biết ứng dụng AI không còn là lợi thế, mà là điều kiện tồn tại trong thị trường lao động mới. Người lao động không biết dùng AI không bị máy móc thay thế, mà bị thay thế bởi người khác – những người biết cách khai thác sức mạnh của AI để tạo ra giá trị cao hơn.

Trong kỷ nguyên số, máy móc không giành việc của con người; tư duy công nghệ mới là yếu tố quyết định. Người biết tận dụng AI sẽ dẫn dắt công việc; người chậm thích ứng sẽ dần tụt lại phía sau.

AI mở ra cơ hội rất lớn cho mọi nhóm lao động – từ nhân viên văn phòng, bán hàng, báo chí, giáo viên đến kỹ sư, chuyên viên tài chính hay marketing. Nhưng đồng thời, AI đặt ra yêu cầu cấp thiết: mỗi cá nhân phải tự nâng cấp kỹ năng, liên tục học hỏi, làm chủ công cụ mới để sẵn sàng cho những thay đổi nhanh chóng của thị trường.

Trong một thế giới mà AI hiện diện ở mọi ngóc ngách của đời sống, người lao động biết ứng dụng AI sẽ là người dẫn dắt tương lai.