Bộ Khoa học và Công nghệ MINISTRY OF SCIENCE AND TECHNOLOGY

Ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số tạo đột phá trong việc giảm nghèo bền vững tại Phú Thọ

Trong hành trình xây dựng nông thôn mới nâng cao, Phú Thọ những năm gần đây nổi lên như một điểm sáng với nhiều mô hình sản xuất gắn với Chương trình Mỗi xã một sản phẩm (OCOP). Không chỉ góp phần định danh bản sắc nông sản, OCOP đã trở thành đòn bẩy kinh tế, giúp nông dân gia tăng thu nhập, từng bước thoát nghèo bền vững; trong đó, các hợp tác xã (HTX) giữ vai trò hạt nhân trong tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị.

Sau sáp nhập, toàn tỉnh Phú Thọ có gần 600 sản phẩm OCOP từ 3 sao trở lên, trong đó 6 sản phẩm đạt hạng 5 sao. Những con số này cho thấy nỗ lực chuẩn hóa chất lượng, hoàn thiện thiết kế bao bì, xây dựng thương hiệu và từng bước mở rộng thị trường trong nước, thậm chí một số sản phẩm đã tiếp cận xuất khẩu.

Tuy nhiên, sản phẩm "đạt sao" không phải đích đến cuối cùng. Theo các chuyên gia, để OCOP thực sự trở thành động lực phát triển kinh tế nông thôn, các chủ thể cần chiến lược thương hiệu bài bản, kênh tiêu thụ ổn định và ứng dụng khoa học – công nghệ để nâng cao năng lực cạnh tranh.

HTX chính là điểm tựa cho quá trình này. Một trong những mô hình tiêu biểu là HTX Mì gạo Hùng Lô (phường Vân Phú), đơn vị sở hữu sản phẩm OCOP 5 sao. Trước sự cạnh tranh của hàng chục thương hiệu mì gạo trên thị trường, Hùng Lô đã chọn con đường đi lên bằng chất lượng và công nghệ.

Ông Cao Đăng Duy, Giám đốc HTX, cho biết: "Chất lượng giữ chân khách hàng, còn thương hiệu mở ra thị trường. Vì vậy, chúng tôi đầu tư đổi mới dây chuyền, nâng chuẩn an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc, đồng thời đồng hành với các cơ quan chức năng để xây dựng nhãn hiệu tập thể Mì gạo Hùng Lô."

Việc ứng dụng máy móc tự động hóa, chuẩn hóa từng công đoạn, kiểm soát nghiêm ngặt vùng nguyên liệu giúp sản phẩm của HTX duy trì chất lượng ổn định, tạo dựng uy tín trên thị trường. Từ một đặc sản địa phương, Mì gạo Hùng Lô đã trở thành thương hiệu mạnh, góp phần trực tiếp vào mục tiêu xây dựng nông thôn mới.

Tại Phú Thọ, chuyển đổi số và khoa học công nghệ được xem là "chìa khóa" để sản phẩm OCOP tăng sức cạnh tranh. Tỉnh đã hỗ trợ hơn 90 sản phẩm đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ, xây dựng mã vùng trồng, tem QR truy xuất nguồn gốc, chuẩn hóa bao bì – những yếu tố đặc biệt quan trọng khi tham gia thương mại điện tử.

Điển hình là HTX Nấm Tam Đảo (xã Tam Đảo), đơn vị tiên phong ứng dụng công nghệ nuôi cấy đông trùng hạ thảo. Tận dụng lợi thế khí hậu mát mẻ, HTX đầu tư hệ thống nuôi cấy tự động, kết hợp phương pháp truyền thống, đồng thời liên kết sản xuất nguyên liệu với người dân tại Phú Thọ và Lào Cai.

HTX hiện có 12 sản phẩm OCOP, trong đó Đông trùng hạ thảo Tam Đảo đạt 4 sao và được công nhận là sản phẩm quà tặng du lịch tiêu biểu. Không chỉ tạo việc làm ổn định, mô hình còn hình thành chuỗi sản xuất, chế biến, tiêu thụ khép kín, nâng giá trị sản phẩm nông nghiệp lên tầm cao mới.

Năm 2025, HTX Nấm Tam Đảo được Liên minh HTX Việt Nam vinh danh trong Top 100 HTX tiêu biểu toàn quốc, minh chứng cho hiệu quả của việc kết hợp lợi thế địa phương với khoa học công nghệ.

Sau sáp nhập, xã Đồng Lương xác định mục tiêu phát triển nông nghiệp hàng hóa theo hướng bền vững. Trong đó, HTX Sản xuất và chế biến Chè Đá Hen trở thành "điểm sáng".

HTX tiêu thụ hơn 300 tấn chè tươi/năm, sản xuất khoảng 3 tấn chè khô; dù thị trường biến động nhưng vẫn duy trì giá ổn định ở mức 50.000 đồng/kg, giúp nhiều hộ dân có thu nhập 200–300 triệu đồng/năm.

Chè Đá Hen đạt OCOP 4 sao, đồng thời đẩy mạnh chuyển đổi số trong quản lý vùng trồng, truy xuất nguồn gốc, bán hàng qua thương mại điện tử. Mô hình đã thay đổi tư duy sản xuất của nông dân từ nhỏ lẻ sang liên kết chuỗi giá trị, tạo thu nhập bền vững.

Sự phát triển của các HTX tại Phú Thọ có đóng góp quan trọng của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh. Hai đơn vị đã triển khai hàng loạt chương trình hỗ trợ: Tư vấn mô hình quản trị, đào tạo chủ thể OCOP; Kết nối vốn vay ưu đãi; Hỗ trợ đăng ký sở hữu trí tuệ, chỉ dẫn địa lý; Ứng dụng truy xuất nguồn gốc, chuyển đổi số; Xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm trong và ngoài nước; Chuyển giao khoa học công nghệ theo hướng sản xuất sạch, hữu cơ. Nhờ vậy, nhiều HTX vượt qua khó khăn nội tại, nâng năng lực cạnh tranh và khẳng định vai trò trong phát triển nông thôn mới.

Thực tiễn tại Phú Thọ cho thấy, khi HTX phát triển, nông dân có nơi liên kết, sản phẩm có thương hiệu, kinh tế nông thôn được nâng tầm. Từ Đồng Lương, Hùng Lô đến Tam Đảo, những HTX năng động đã góp phần làm thay đổi diện mạo nông thôn – không chỉ ở hạ tầng mà quan trọng hơn là thu nhập và chất lượng sống của người dân.

Trong giai đoạn tới, Phú Thọ đặt mục tiêu đẩy mạnh nông nghiệp sạch, mở rộng vùng nguyên liệu tập trung, gắn sản xuất với chế biến và xuất khẩu; đồng thời đưa chuyển đổi số trở thành trụ cột trong phát triển nông nghiệp thông minh.

Xây dựng nông thôn mới không chỉ là hoàn thiện "điện – đường – trường – trạm", mà là nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho người dân. Và ở Phú Thọ, hành trình ấy đang được dẫn dắt bởi các HTX biết đổi mới, biết ứng dụng khoa học – công nghệ và kiên trì xây dựng thương hiệu.

Nông thôn mới Phú Thọ hôm nay không chỉ đổi thay về diện mạo, mà quan trọng hơn là tạo dựng tương lai giảm nghèo bền vững cho người dân trên quê hương đất Tổ.