Ứng dụng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo nâng tầm các sản phẩm chủ lực của Lạng Sơn

<p style="text-align: justify;">Những năm gần đây, Lạng Sơn đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (KH,CN&ĐMST) trong phát triển kinh tế – xã hội. </p><p style="text-align: justify;">Việc áp dụng tiến bộ kỹ thuật vào sản xuất, chế biến và quản lý không chỉ nâng cao năng suất, chất lượng các sản phẩm chủ lực mà còn góp phần tạo sinh kế bền vững, thúc đẩy giảm nghèo và cải thiện đời sống người dân.</p>

Theo báo cáo, thời gian qua, nền kinh tế của tỉnh Lạng Sơn đạt nhiều kết quả quan trọng. 

Tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) năm 2024 ước đạt 25.779 tỷ đồng, tốc độ tăng tổng sản phẩm trên địa bàn 6,01%; quy mô GRDP theo giá hiện hành ước tính đạt 49.736 tỷ đồng. 

Cơ cấu kinh tế chuyển dịch đúng định hướng, trong đó nông lâm nghiệp và thủy sản chiếm 21,51%, công nghiệp - xây dựng 23,71%, dịch vụ 50,31%, thuế sản phẩm trừ trợ cấp sản phẩm 4,47%. GRDP bình quân đầu người ước đạt 61,1 triệu đồng. Trong kết quả chung đó, có đóng góp quan trọng của KH,CN&ĐMST.

Theo Lãnh đạo Sở KH&CN tỉnh Lạng Sơn, hoạt động KH,CN&ĐMST đã đạt được những thành quả đáng kể góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội. Các văn bản của tỉnh đã cụ thể hóa công tác lãnh đạo, chỉ đạo của Trung ương, các văn bản quy phạm pháp luật về KH&CN, tạo hành lang pháp lý và được triển khai phù hợp với điều kiện thực tiễn của tỉnh, thuận lợi cho hoạt động KH&CN, góp phần tích cực trong việc đưa các cơ chế, chính sách KH&CN vào sản xuất, đời sống.

Giai đoạn 2022 - 2024, các đề tài, dự án cấp quốc gia tỉnh đang thực hiện đã mang lại một số kết quả bước đầu như quy trình trồng, sản xuất na bền vững, kỹ thuật chăn nuôi ngựa bạch... phát huy hiệu quả, đóng góp tích cực vào sản xuất nông nghiệp. 

Các đề tài, dự án cấp tỉnh tập trung nghiên cứu giải pháp kỹ thuật nâng cao năng suất, chất lượng cây trồng, vật nuôi chủ lực, đặc sản có thế mạnh; nghiên cứu thử nghiệm đối với các giống cây trồng mới, như hồng, quýt, hạt dẻ, lê, trám đen, lúa nếp, nấm linh chi, cá bỗng, cá mó, gà 6 ngón, gà ri lai..., qua đó giúp tăng năng suất, chất lượng, quảng bá sản phẩm, nâng cao giá trị và phát triển bền vững một số sản phẩm OCOP; nghiên cứu, ứng dụng KH&CN trong bảo tồn, phát triển nguồn gen các loại cây dược liệu; nghiên cứu, triển khai, đổi mới công nghệ, đổi mới thiết bị công nghệ, nâng cao năng suất chất lượng sản phẩm; ứng dụng các giải pháp kỹ thuật tiên tiến, xây dựng các mô hình sử dụng tiết kiệm năng lượng, cải tiến thiết bị phục vụ chế biến sau thu hoạch; nghiên cứu, ứng dụng các kỹ thuật tiên tiến nhằm nâng cao chất lượng khám, chẩn đoán, điều trị bệnh...

Lạng Sơn đã xây dựng hàng trăm mô hình ứng dụng tiến bộ KH&CN trong nông nghiệp, tập huấn cho hàng nghìn lượt hộ nông dân và tổ chức nhiều hội thảo khoa học thu hút sự quan tâm, đóng góp của các nhà khoa học. Qua đó, khuyến khích ứng dụng KH&CN vào sản xuất, góp phần thay đổi ý thức tổ chức, tập quán canh tác lạc hậu, nâng cao chất lượng sản phẩm, hàng hoá, cải thiện đời sống cho người dân.

Tỉnh đã đẩy mạnh việc ứng dụng thành tựu KH&CN vào sản xuất, đời sống, điển hình như ứng dụng công nghệ nuôi cấy mô tế bào thực vật, duy trì, nhân nhanh các giống cây bản địa, cây có giá trị kinh tế cao của tỉnh như khoai tây giống Marabel, gừng núi đá, lan kim tuyến, sa nhân tím, ba kích tím; nhân giống nấm đông trùng hạ thảo. Xây dựng mô hình nhân giống khoai tây giống các cấp, chăm sóc các mô hình mẫu tại vườn thực nghiệm.

Thực hiện Chương trình quốc gia hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, hàng hóa, tỉnh đã hỗ trợ 62 doanh nghiệp, hợp tác xã nâng cao năng suất, chất lượng, nâng cao sức cạnh tranh sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ qua việc nghiên cứu, đổi mới, chuyển giao và ứng dụng công nghệ, áp dụng các giải pháp về tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, hệ thống quản lý, công cụ cải tiến năng suất, chất lượng; xây dựng, áp dụng truy xuất nguồn gốc cho sản phẩm; áp dụng mã số mã vạch; đào tạo...

Đặc biệt, tỉnh đã thúc đẩy việc hỗ trợ khai thác thương mại và phát triển tài sản trí tuệ; tập huấn về sở hữu trí tuệ; tư vấn, hỗ trợ các tổ chức, cá nhân xác lập quyền và phát triển tài sản sở hữu trí tuệ cho các sản phẩm chủ lực. Trong đó, đã tập huấn cho trên 1.000.000 lượt người là công chức phụ trách lĩnh vực nông nghiệp, lâm nghiệp các xã, phường, thị trấn, chủ thể OCOP; tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh các sản phẩm đã, đang và sẽ thực hiện khai thác tài sản trí tuệ.

Thực hiện Đề án triển khai Chiến lược Sở hữu trí tuệ đến năm 2030, giai đoạn 2021 - 2025 tỉnh Lạng Sơn, tỉnh đã xác lập, quản lý và phát triển tài sản trí tuệ đối với 27 sản phẩm, trong đó 16 sản phẩm được cấp văn bằng bảo hộ chỉ dẫn địa lý, nhãn hiệu chứng nhận, nhãn hiệu tập thể (bánh phồng Tràng Định; Cá lồng Văn Quan; Gà Vạn Linh; Gà 6 ngón Mẫu Sơn; Mật ong hoa Ngũ da bì Vân Thủy, huyện Chi Lăng...). Qua đó, đã tích cực phát huy danh tiếng, uy tín của sản phẩm, bảo hộ cho những người sản xuất, kinh doanh; bảo vệ quyền lợi cho người tiêu dùng và góp phần thúc đẩy nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị hàng hóa của sản phẩm.

Mặc dù đã đạt được những kết quả quan trọng, nhưng tỉnh còn nhiều khó khăn, hạn chế trong hoạt động KH&CN như chưa có sản phẩm chủ lực của tỉnh đạt tiêu chí sản phẩm quốc gia; chưa có cơ chế đủ mạnh để hỗ trợ chuyển giao kết quả nghiên cứu vào sản xuất, đời sống; tiềm lực KH&CN chưa mạnh, thiếu cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ hoạt động KH&CN; chưa có chính sách hỗ trợ, thu hút các doanh nghiệp đầu tư máy móc, thiết bị, công nghệ mới; việc ứng dụng thành tựu trí tuệ nhân tạo trong hoạt động sản xuất, kinh doanh, trong đời sống còn hạn chế...

Tỉnh Lạng Sơn xác định, thời gian tới sẽ tập trung đổi mới, đồng bộ về cơ chế quản lý, tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về KH&CN; triển khai các nhiệm vụ KH&CN theo hướng phục vụ thiết thực các mục tiêu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, tăng cường tiềm lực quốc phòng - an ninh. 

Tập trung triển khai các dự án, mô hình phù hợp quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế, có tính đột phá, ứng dụng công nghệ cao, tạo năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh của sản phẩm. Tăng cường công tác hỗ trợ xây dựng thương hiệu, quảng bá sản phẩm, phát triển thị trường cho các sản phẩm của tỉnh. 

Hỗ trợ, triển khai nghiên cứu, ứng dụng công nghệ tiên tiến, đổi mới công nghệ trong các ngành công nghiệp, ưu tiên các ngành công nghiệp công nghệ cao, các ngành công nghiệp có tiềm năng, thế mạnh của tỉnh như: chế biến nông lâm sản, gia công cơ khí, thiết bị công nghiệp hỗ trợ, chế biến thức ăn chăn nuôi...; tăng cường đầu tư tiềm lực KH&CN đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế; tiếp tục thúc đẩy phát triển thị trường KH&CN và hệ sinh thái khởi nghiệp ĐMST; đẩy mạnh công tác truyền thông, nâng cao nhận thức về vai trò của KH&CN trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế...