Việt Nam - Nhật Bản: Nâng tầm hợp tác khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số

<p style="text-align: justify;">Từ ngày 02-05/10/2025, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng dẫn đầu Đoàn công tác của Bộ KH&CN có chuyến công tác tại Nhật Bản, triển khai chuỗi hoạt động song phương và đa phương nhằm thúc đẩy mô hình hợp tác ba nhà “Nhà nước - Nhà khoa học - Doanh nghiệp”, đồng thời trình bày và khẳng định định hướng chiến lược của Việt Nam về trí tuệ nhân tạo (AI), bán dẫn và chuyển đổi số.</p>

Tại Tokyo, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đã có buổi làm việc với ông Adachi Masashi, Quốc vụ khanh Bộ Nội vụ và Truyền thông Nhật Bản. Hai bên thống nhất đẩy mạnh hợp tác trong các lĩnh vực then chốt như hạ tầng AI, dữ liệu lớn, chuyển đổi số, và an toàn thông tin.

Tại buổi làm việc, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùngnhấn mạnh, Việt Nam xác định AI và hạ tầng di động là trụ cột chiến lược trong chuyển đổi số quốc gia. Việt Nam mong muốn phối hợp chặt chẽ với Chính phủ và doanh nghiệp Nhật Bản trong xây dựng hạ tầng AI, phát triển nguồn nhân lực và thúc đẩy chuyển giao công nghệ theo hướng thiết thực, hiệu quả. Phía Nhật Bản, bày tỏ sẵn sàng hỗ trợ Việt Nam phát triển hạ tầng số, chia sẻ kinh nghiệm trong quản trị công nghệ thông tin, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để doanh nghiệp hai nước kết nối và mở rộng hợp tác.

Trong khuôn khổ chuyến công tác, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đã làm việc với Cơ quan KH&CN Nhật Bản (JST). Ông Kazuhito Hashimoto, Chủ tịch JST cảm ơn Bộ trưởng đã ủng hộ Chương trình hợp tác KH,CN và đổi mới sáng tạo Nhật Bản - ASEAN (NEXUS) của JST, một trong những chương trình trọng điểm trong hợp tác KH&CN giữa Nhật Bản với các nước ASEAN.Hai bên thống nhất lựa chọn bán dẫn là lĩnh vực hợp tác trọng tâm trong khuôn khổ NEXUS, đồng thời khuyến khích các nhà nghiên cứu trẻ của Việt Nam sang Nhật Bản tham gia các chương trình nghiên cứu chung về bán dẫn với các nhà nghiên cứu Nhật Bản.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, Việt Nam mong muốn hai bên đẩy mạnh hợp tác, đồng tài trợ cho các dự án nghiên cứu chung trong lĩnh vực bán dẫn, mở rộng thêm mảng công nghệ như đóng gói tiên tiến. Bộ trưởng đề xuất tập trung vào các chương trình nghiên cứu dài hạn từ 5 năm hoặc 10 năm, đồng thời tăng mức đầu tư cho các dự án này. Ngoài lĩnh vực bán dẫn, Bộ trưởng đề nghị mở rộng hợp tác sang các ngành chiến lược khác và thúc đẩy thương mại hóa các kết quả nghiên cứu theo hai chiều Nhật Bản - Việt Nam và ngược lại nhằm khai thác tối đa tiềm năng đổi mới sáng tạo của cả hai quốc gia.

Chiều cùng ngày, tại Đại sứ quán Việt Nam ở Tokyo, Bộ trưởng tham dự Tọa đàm chủ đề "Hợp tác Nhà nước - Nhà khoa học - Doanh nghiệp: Đẩy mạnh nghiên cứu công nghệ chiến lược - Chip & Edge AI" do Đại sứ quán phối hợp với FPT Japan và Hiệp hội chuyển đổi số Việt Nam tại Nhật (VADX) tổ chức. Tọa đàm có sự tham gia của đông đảo trí thức, chuyên gia, doanh nhân Việt Nam tại Nhật Bản, với các tham luận nổi bật của Đại học Khoa học Tokyo, các chia sẻ từ Quỹ Nafosted, FPT Semiconductor, OMIGROUP, Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông.

Tại Tọa đàm, Đại sứ Phạm Quang Hiệu nhấn mạnh, cộng đồng trí thức Việt Nam đang học tập, công tác tại Nhật Bản là nguồn lực chiến lược cần được kết nối trở lại trong quá trình phát triển trong nước.

Phát biểu tại Tọa đàm, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định, Chính phủ Việt Nam xác định chip bán dẫn là ngành công nghệ chiến lược. Bộ trưởng đánh giá cao các ý kiến chia sẻ của các nhà khoa học Việt Nam tại Tọa đàm thể hiện cách tiếp cận nhân văn phù hợp với mục tiêu bảo vệ môi trường và tôn trọng tính đa dạng xã hội. "Chính phủ sẽ đồng hành và hỗ trợ các nhà khoa học Việt phát triển các công nghệ lõi phục vụ sự phát triển của đất nước", Bộ trưởng cho biết.

Trong khuôn khổ chuyến công tác, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đã tham dự Diễn đàn KH&CN trong Xã hội lần thứ 22 (STS Forum) với chủ đề "Nhìn về thế giới 2030 và xa hơn: Tương lai của khoa học, công nghệ và nhân loại" tại Trung tâm Hội nghị Quốc tế Kyoto. Diễn đàn tập trung thảo luận về AI, phát triển bền vững, biến đổi khí hậu và ngoại giao KH&CN, với nhiều phiên họp riêng cho lãnh đạo cấp cao (Bộ trưởng, CEO, CTO, các Viện Hàn lâm, Quỹ KH&CN). Diễn đàn thu hút hơn 1.500 đại biểu từ hơn 100 quốc gia, trong đó có 14 nhà khoa học đoạt giải Nobel và sự tham gia của Nhật hoàng cùng Hoàng hậu Nhật Bản tại Phiên khai mạc toàn thể.

Nhân dịp này, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cũng đã đến Nagoya để thăm Trung tâm đổi mới sáng tạo Station AI Nagoya - mô hình hợp tác công - tư giữa tỉnh Aichi và SoftBank. Station AI được kỳ vọng trở thành trung tâm ươm tạo startup hàng đầu Nhật Bản, đặt mục tiêu ươm tạo 1.000 doanh nghiệp khởi nghiệp đến năm 2029.

Tại đây, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đánh giá cao mô hình hợp tác công tư (BT + PFI) được áp dụng tại Station AI. Bộ trưởng đề xuất Việt Nam có thể học hỏi mô hình này để phát triển các trung tâm khởi nghiệp cấp quốc gia, đồng thời kiến nghị đặt một Vietnam Startup Desk tại Station AI để hỗ trợ startup Việt Nam tiếp cận thị trường Nhật Bản.

Đoàn công tác cũng đến thăm Công ty HachiX - doanh nghiệp khởi nghiệp do người Việt sáng lập tại Nagoya, hoạt động trong lĩnh vực AI, hệ thống nhúng, IoT. Bộ trưởng biểu dương tinh thần sáng tạo, kỳ vọng HachiX đón đầu xu hướng Edge AI, mở rộng hợp tác sản phẩm giữa hai nước. Bộ trưởng giao các đơn vị trong Bộ phối hợp HachiX liên kết với Quỹ Nafosted, Cục Đổi mới sáng tạo để thúc đẩy nghiên cứu ứng dụng, kết nối doanh nghiệp Việt - Nhật trong các giải pháp tự động hóa và AI.

Chuyến công tác của Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng tại Nhật Bản đã đạt được nhiều kết quả quan trọng: củng cố mô hình hợp tác ba nhà "Nhà nước - Nhà khoa học - Doanh nghiệp"; gắn kết mạng lưới trí thức Việt Nam tại Nhật với hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong nước; mở rộng các hướng hợp tác chiến lượccủa Việt Nam về AI, bán dẫn và chuyển đổi số.

Trên cơ sở các kết quả đạt được, Bộ KH&CN sẽ phối hợp các đối tác Nhật Bản tiếp tục thúc đẩy các chương trình nghiên cứu chung, thương mại hóa công nghệ, đồng hành thúc đẩy startup, nguồn nhân lực chất lượng cao và hạ tầng AI quốc gia, góp phần đưa KH,CN và trở thành động lực chính cho phát triển bứt phá của Việt Nam trong giai đoạn mới.