Ở giữa làn sóng chuyển đổi đó, Công ty Cổ phần Thành Thành Công – Biên Hòa (AgriS, HOSE: SBT) chọn cho mình một hướng đi khá “tham vọng”, không chỉ làm nông nghiệp công nghệ cao, mà xây một hệ sinh thái nông nghiệp tuần hoàn tích hợp Agtech – Foodtech – Fintech, đặt trên nền tảng ESG và mô hình chia sẻ giá trị.
Năm 2024, nông nghiệp vẫn là một trong những trụ cột của nền kinh tế Việt Nam. Khu vực này đóng góp gần 12% GDP, tạo việc làm cho khoảng 40% lực lượng lao động cả nước. Riêng trồng trọt tiếp tục giữ vai trò chủ lực, bảo đảm an ninh lương thực.
Điểm nhấn đáng chú ý là tổng kim ngạch xuất khẩu nông lâm thủy sản đạt 62,5 tỉ USD, tăng gần 18,7% so với năm trước. Thặng dư thương mại lên tới 17,9 tỉ USD – mức cao nhất từ trước đến nay. Nông sản Việt đã có mặt tại khoảng 200 quốc gia và vùng lãnh thổ, bước vào những thị trường khó tính với yêu cầu khắt khe về chất lượng, truy xuất nguồn gốc và trách nhiệm môi trường.
Nhưng phía sau những con số tăng trưởng là áp lực không nhỏ. Thế giới đang nói nhiều về Net Zero, kinh tế tuần hoàn, ESG, truy xuất nguồn gốc từ nông trại đến bàn ăn và tiêu chuẩn môi trường đi kèm hàng rào kỹ thuật mới. Nhu cầu lương thực toàn cầu tiếp tục tăng khi dân số thế giới được dự báo vượt 9 tỉ người vào năm 2050, trong khi tài nguyên đất, nước, hệ sinh thái và khí hậu đều chịu sức ép lớn.
“Không thể tiếp tục làm nông nghiệp theo cách cũ mà mong giữ vững năng lực cạnh tranh. Chuyển đổi xanh, chuyển đổi số, tuần hoàn và công nghệ cao không còn là khẩu hiệu mà là bài toán sống còn”, ông Nguyễn Đức Hùng Linh nhấn mạnh.
Bám sát tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW về đột phá khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, AgriS xác định “Hiện đại hóa – Số hóa nông nghiệp trên nền tảng ESG và dữ liệu hóa” là trục xương sống giai đoạn 2025 – 2030.
Mục tiêu mà doanh nghiệp hướng tới không hề nhỏ: xây dựng hệ thống dữ liệu tập trung có khả năng bao phủ tới khoảng 80% toàn ngành, tương đương gần 7 triệu hộ sản xuất và hơn 2.800 doanh nghiệp. Nếu làm được, hệ thống này phải giúp tăng năng suất và chất lượng nông sản từ 15 – 20% theo từng vùng canh tác, chứ không chỉ dừng lại ở những báo cáo đẹp trên giấy.
Để hiện thực hóa mục tiêu đó, AgriS triển khai hai mũi nhọn. Thứ nhất là số hóa, hiện đại hóa sản xuất nông nghiệp. Thứ hai là xây dựng khung dữ liệu nông nghiệp mang ý nghĩa “quốc gia”, dựa trên kho dữ liệu mà doanh nghiệp đã tích lũy suốt hơn 55 năm vận hành.
Ở mũi nhọn thứ nhất, AgriS xây dựng hệ thống Quản trị nông nghiệp công nghệ cao với “bộ não” là Trung tâm vận hành AgriBrain, một nền tảng trí tuệ nhân tạo do chính doanh nghiệp phát triển. AgriBrain phân tích dữ liệu canh tác theo thời gian thực, kết nối với các hệ thống tài chính, logistics, quản trị vật tư. Trên màn hình là các dòng dữ liệu, nhưng ở ngoài đồng, đó là những quyết định khá cụ thể, như trồng giống gì, bón phân lúc nào, tưới ra sao, thu hoạch vào thời điểm nào để tối ưu năng suất và chất lượng.
Đi cùng là mạng lưới nông trường khảo nghiệm đa quốc gia (Demo Farm) tại Việt Nam, Úc, Campuchia và dự kiến mở rộng sang Indonesia, Lào. Tại những nông trường này, nông dân không còn chỉ “nghe nói” về công nghệ mà được trực tiếp chứng kiến, trải nghiệm áp dụng cảm biến, robot, AI vào canh tác. Doanh nghiệp, ngược lại, có nơi để thử nghiệm và chuẩn hóa mô hình trước khi nhân rộng ở quy mô lớn.
Ở mũi nhọn thứ hai, AgriS tập trung xử lý, làm sạch, chuẩn hóa dữ liệu nông nghiệp lịch sử để xây dựng bộ dữ liệu gốc. Trên nền tảng đó, doanh nghiệp ứng dụng AI và học máy để phân tích xu hướng mùa vụ, dự báo rủi ro thời tiết, đánh giá hiệu quả tài chính và phục vụ truy xuất nguồn gốc theo chuẩn quốc tế.
Khung dữ liệu này không chỉ phục vụ quản trị nội bộ mà còn là nền tảng đo lường, báo cáo, xác minh tín chỉ carbon, giúp nông nghiệp Việt có cơ hội bước vào các thị trường thương mại carbon toàn cầu. Bên cạnh đó, đây cũng là nguồn căn cứ quan trọng để cung cấp báo cáo ESG minh bạch cho các định chế tài chính, tạo thêm niềm tin cho dòng vốn xanh tìm đến nông nghiệp.
Năm 2025 được AgriS xác định là “thời điểm vàng” khép lại giai đoạn “vươn cánh” 2020 – 2025 và mở ra hành trình mới đến năm 2030 với mục tiêu cao hơn, từ một doanh nghiệp sản xuất nông nghiệp truyền thống, trở thành doanh nghiệp kinh tế nông nghiệp thông minh đa quốc gia.
Sự chuyển dịch không chỉ là đổi vài dòng trong chiến lược, mà là tái cấu trúc mô hình quản trị. Thay vì chỉ tập trung vào cánh đồng và nhà máy, AgriS thiết lập mô hình ba trung tâm liên kết chặt chẽ với nhau.
Trung tâm Kinh doanh nông nghiệp (Agriculture Center – AgrC) đảm nhiệm số hóa chuỗi giá trị từ vùng nguyên liệu đến thu hoạch, sử dụng hệ thống FRM, viễn thám và AI để dự báo năng suất, tối ưu lịch mùa vụ. Trung tâm Sản xuất (Production Center – ProC) áp dụng mô hình DigiFactory, kết hợp SCADA và camera giám sát 24/7, giúp quản trị chất lượng, chi phí theo từng công đoạn, đáp ứng các chuẩn quốc tế như OEM, ODM, ONL. Trung tâm Thương mại tích hợp (Commercial Center – ComC) đảm nhiệm khâu kết nối thị trường, phân phối đa ngành hàng, đa sản phẩm, tận dụng CRM, DMS, thương mại điện tử và nền tảng AgriSmart để tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng trong và ngoài nước.
Song song, AgriS xây dựng mạng lưới R&D quốc tế với các trung tâm và “hub” tại Việt Nam, Singapore, Indonesia – Úc. Hợp tác với Đại học Công nghệ Nanyang (NTU, Singapore) đã giúp thành lập một Trung tâm R&D tại Singapore, nơi các nhà khoa học tập trung nghiên cứu lên men protein thực vật, ứng dụng công nghệ tiệt trùng áp suất cao (HPP), công nghệ UHT để kéo dài hạn sử dụng nhưng vẫn giữ trọn hương vị; phát triển công thức dinh dưỡng tự nhiên chuyên biệt cho từng nhóm khách hàng toàn cầu.
Ở góc nhìn thị trường, đây là bước đi để nông sản Việt không chỉ được biết tới như “nguyên liệu giá rẻ”, mà trở thành sản phẩm chế biến sâu với hàm lượng công nghệ, dinh dưỡng và thương hiệu riêng.
AgriS không chỉ kể câu chuyện về mỗi “Agtech”, mà nhấn mạnh bộ ba Agtech – Foodtech – Fintech, được thiết kế như ba trụ cột tương hỗ.
Ở trụ cột Agtech, doanh nghiệp kiểm soát quy trình sản xuất từ gốc, tập trung vào ba lớp: thiết kế nông trường, quản trị nông trường và dịch vụ nông trường. Dữ liệu về đất, khí hậu, giống, lịch sử canh tác giúp thiết kế mô hình canh tác tối ưu; quy trình chăm sóc, quản lý sâu bệnh, tưới tiêu được chuẩn hóa; vật tư và dịch vụ nông nghiệp được cung cấp theo hướng giảm chi phí và rủi ro cho người trồng.
Ở trụ cột Foodtech, AgriS đặt trọng tâm vào đổi mới công nghệ chế biến để đa dạng hóa và nâng cao giá trị sản phẩm. Các giải pháp sản xuất tiên tiến, tự động hóa, số hóa được ứng dụng để tối ưu thời gian, chi phí, đồng thời bảo đảm tiêu chuẩn chất lượng cho các thị trường khó tính.
Ở trụ cột Fintech, doanh nghiệp hướng đến việc kiến tạo chuẩn mực mới cho tài chính chuỗi giá trị nông nghiệp. Thông qua mô hình tài chính chuỗi (Value Chain Financing), AgriS kết nối vốn tín dụng, ngân hàng xanh, các giải pháp tài chính ESG để đồng hành với 5 “nhà”. Nông dân và doanh nghiệp đầu chuỗi có cơ hội tiếp cận vốn ưu đãi tốt hơn, trong khi nhà băng và nhà đầu tư có thêm dữ liệu và chỉ số ESG để yên tâm “rót vốn” vào các dự án nông nghiệp tuần hoàn.
“Chỉ khi tài chính, dữ liệu và công nghệ cùng nói chung một ngôn ngữ, nông nghiệp mới thật sự bước vào cuộc chơi toàn cầu”, ông Hùng Linh chia sẻ.
Một điểm đáng chú ý trong chiến lược của AgriS là khái niệm “Chuỗi giá trị thương mại tuần hoàn” – Circular Commercial Value Chain. Nói một cách dễ hình dung, đó là một chuỗi khép kín từ vùng nguyên liệu số hóa, được truy xuất bằng blockchain, đi qua các nhà máy thông minh DigiFactory, phân phối qua mạng thương mại điện tử đa kênh, rồi quay trở lại đồng ruộng thông qua việc tái sử dụng phụ phẩm theo chuẩn “Zero Waste”.
Phụ phẩm không còn là “rác phải xử lý” mà trở thành nguyên liệu cho năng lượng sinh khối, phân hữu cơ, sản phẩm phụ giá trị gia tăng. Vùng nguyên liệu được quản trị theo chuẩn IPM, organic, Bonsucro. Người nông dân không đơn thuần bán mía, dừa hay nông sản thô, mà tham gia vào một chuỗi giá trị có thêm “lợi tức” từ tín chỉ carbon, năng lượng sạch, các sản phẩm mới từ phụ phẩm.
Trên nền tảng đó, AgriS đặt ra chiến lược ESG 2035 với mục tiêu đạt Net Zero vào năm 2035, cùng các chỉ tiêu cụ thể về tái sử dụng 95% nước thải, sử dụng 100% năng lượng tái tạo, 100% diện tích vùng nguyên liệu mía áp dụng IPM, đạt chứng nhận “Zero waste to landfill”, mở rộng mạnh diện tích organic và diện tích đạt chứng nhận Bonsucro.
Ngay trong giai đoạn 2024 – 2025, những định hướng này đã được thể hiện qua kết quả cụ thể: AgriS nằm trong rổ chỉ số phát triển bền vững VNSI20 của Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM với điểm ESG 91%, cao hơn đáng kể so với mức trung bình ngành; duy trì khoảng 200.000 chứng chỉ năng lượng sạch I-REC mỗi năm từ bã mía, biomass; phát hành 5.500 tín chỉ carbon theo tiêu chuẩn Verra từ dự án phân hữu cơ; là đơn vị duy nhất ở Việt Nam đạt chứng nhận Bonsucro trong sản xuất mía đường.
Với AgriS, ESG không phải là “bảng điểm” để trình bày trong báo cáo thường niên, mà là kim chỉ nam trong thiết kế chiến lược, trong vận hành hàng ngày và trong cách doanh nghiệp xây dựng lợi thế cạnh tranh dài hạn.
Trong phần kết tham luận, ông Nguyễn Đức Hùng Linh giới thiệu cuốn sách “Right to win – Cửa thắng của nông nghiệp Việt” do bà Đặng Huỳnh Ức My – Chủ tịch HĐQT AgriS và Betrimex – chủ biên. Cuốn sách hệ thống hóa hành trình tích hợp ESG vào gốc rễ chiến lược và kiến trúc vận hành của doanh nghiệp, từ nông học, công nghệ, quản trị đến văn hóa tổ chức, dựa trên kinh nghiệm hơn 50 năm tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.
Ở một góc nhìn rộng hơn, câu chuyện của AgriS cho thấy một hướng đi đáng chú ý: nông nghiệp Việt Nam hoàn toàn có thể bước ra khỏi “vùng an toàn” của xuất khẩu nguyên liệu, để xây dựng những hệ sinh thái nông nghiệp tuần hoàn công nghệ cao, gắn với dữ liệu, công nghệ số, tài chính xanh và các chuẩn ESG quốc tế.
Nếu có sự đồng hành thực chất giữa Nhà nước, cộng đồng khoa học, doanh nghiệp và người nông dân, những mô hình như vậy không chỉ giúp nâng tầm giá trị nông sản, mà còn góp phần định vị lại hình ảnh Việt Nam trên bản đồ nông nghiệp toàn cầu: từ “vựa nông sản” sang “quốc gia nông nghiệp thông minh, xanh và tuần hoàn”.
