Đầu tháng 11, khi vụ thu hoạch dưa hấu vào cao điểm, chúng tôi có mặt tại thôn Bắc – "vựa dưa" của xã Đồng Việt. Tại ruộng của gia đình ông Lê Văn Vinh (sinh năm 1960), 5–6 lao động đang thu gom, đóng gói và vận chuyển dưa lên xe để giao cho thương lái.
Nghỉ tay, ông Vinh nhớ lại, trước đây gia đình chỉ sản xuất lúa và khoai lang, năng suất thấp, thu nhập chỉ đủ trang trải. Hai mươi năm trước, sau khi tìm hiểu mô hình trồng dưa hấu tại một số tỉnh, ông mạnh dạn đưa giống mới về trồng thử nghiệm trên 4 sào và dần mở rộng diện tích nhờ hiệu quả vượt trội.
Hiện gần 1 mẫu đất của gia đình được phủ xanh bởi dưa hấu trái vụ và chính vụ, sản xuất theo phương thức gối lứa nhằm kéo dài thời gian thu hoạch. Nhờ ứng dụng hệ thống tưới nhỏ giọt, cảm biến ẩm độ đất và chế phẩm vi sinh, năng suất dưa đạt 7 tạ/sào, mang lại doanh thu gần 150 triệu đồng/năm, lãi hơn 90 triệu đồng. "Tưới nhỏ giọt và theo dõi ẩm độ bằng điện thoại giúp tiết kiệm nước, giảm nhân công và hạn chế sâu bệnh", ông Vinh cho biết.
Đồng Việt hiện có hơn 1.500 ha đất nông nghiệp và 227 ha nuôi thủy sản. Tận dụng lợi thế đó, xã chủ trương phát triển nông nghiệp hàng hóa gắn với công nghệ cao, chuyển đổi số trong quản lý sản xuất và truy xuất nguồn gốc.
Dưa hấu - cây trồng mang lại hiệu quả kinh tế cao ở xã Đồng Việt.
Đến nay, xã đã hình thành 6 cánh đồng mẫu sản xuất lúa chất lượng cao với diện tích 180 ha; 46 ha cây ăn quả, rau màu áp dụng kỹ thuật tưới tự động, màng phủ nông nghiệp; 165 ha nuôi thủy sản thâm canh, trong đó 145 ha đạt tiêu chuẩn VietGAP, một số hộ bắt đầu sử dụng camera ao nuôi, máy cho ăn tự động và phần mềm theo dõi môi trường nước.
Gia đình ông Phạm Văn Hồng (thôn Bắc) là một trong những điển hình. Với hơn 13 mẫu ao nuôi thâm canh, hệ thống quạt nước, máy sục khí tự động và thiết bị quan trắc môi trường đã giúp ao nuôi đạt 200 tấn cá/năm, lợi nhuận hơn 400 triệu đồng. "Cảm biến giúp kiểm soát oxy, độ pH, hạn chế rủi ro và giảm chi phí thức ăn," ông Hồng chia sẻ.
Nhờ chuyển đổi tư duy sản xuất, nhiều mô hình doanh thu 400–600 triệu đồng/năm xuất hiện, trong đó có mô hình trồng dưa của gia đình ông Hồ Minh Đoàn và bà Nguyễn Thị Đoàn, mô hình nuôi cá thâm canh của các hộ tại thôn Bắc.
Từ hiệu quả kinh tế, các hộ dân trong xã tích cực chia sẻ kinh nghiệm, hỗ trợ giống và kỹ thuật cho nhau. Riêng thôn Bắc, sau hơn 20 năm "cây dưa bén rễ", đã có tới 85% số hộ trồng dưa với tổng diện tích 31 ha.
Các thôn Hoàng Phúc, Đồng Nhân, Cao Đồng, Tiên La cũng phát triển cánh đồng mẫu giống lúa thơm, áp dụng QR code truy xuất nguồn gốc và nhật ký điện tử trong canh tác. Giá trị sản xuất bình quân trên 1 ha đất nông nghiệp năm 2025 ước đạt 115 triệu đồng/ha – tăng ổn định qua các năm. Tỷ lệ hộ nghèo giảm bình quân 1,5%/năm, hiện chỉ còn 54 hộ (0,82%).
Xác định mục tiêu đến năm 2027 không còn hộ nghèo, xã Đồng Việt đặt trọng tâm phát triển nông nghiệp bền vững, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số.
Trong đó, xã định hướng: Mở rộng vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung, ưu tiên cây trồng, vật nuôi có năng suất cao; Phát triển mô hình nông nghiệp công nghệ cao, nhà màng, hệ thống tưới tự động, nông nghiệp chính xác; Ứng dụng chuyển đổi số trong quản lý vùng trồng, nhật ký điện tử, dự báo sâu bệnh qua nền tảng số; Khuyến khích chăn nuôi theo hướng công nghiệp, bán công nghiệp, đưa công nghệ xử lý chất thải, chuồng lạnh vào sản xuất; Tăng cường liên kết sản xuất – tiêu thụ với doanh nghiệp, hợp tác xã nhằm giảm trung gian và nâng giá trị sản phẩm.
Ông Tô Văn Lượng, Phó Chủ tịch UBND xã Đồng Việt, cho biết: "Chúng tôi sẽ lồng ghép các nguồn vốn để hỗ trợ cơ giới hóa và mô hình ứng dụng công nghệ tiên tiến; đồng thời thúc đẩy liên kết giữa hộ dân, nhóm hộ và doanh nghiệp để xây dựng chuỗi giá trị nông sản bền vững."
