Những ngày này, nhà văn hóa thôn Tuấn Sơn (xã Tuấn Đạo) trở nên nhộn nhịp hơn thường lệ. Bà con dân tộc Dao chăm chú nghe thành viên tổ chuyển đổi số hướng dẫn cách tra cứu thông tin, quét mã QR, soạn thảo văn bản hay nộp hồ sơ trực tuyến. Thôn Tuấn Sơn nằm cách trung tâm xã gần 10km, 100% người dân là đồng bào Dao.
Để hỗ trợ bà con làm quen với công nghệ, xã đã bố trí một bộ máy tính kết nối Internet và máy in ngay tại nhà văn hóa. Sau mỗi buổi học, người dân có thể thực hành trực tiếp.
Anh Hoàng Hữu Tài phấn khởi: "Trước đây tôi chỉ nghe nói đến máy tính chứ chưa được sử dụng. Nay được cán bộ hướng dẫn tận tình, tôi đã biết mở máy, tra cứu thông tin và in tài liệu."
Theo bà Nguyễn Thị Hường, Bí thư Chi bộ thôn Tuấn An, trước đây thôn phải thuê dịch vụ đánh máy để nộp báo cáo. "Nay được tập huấn kỹ năng tin học văn phòng cơ bản, mọi người có thể tự soạn thảo. Ban đầu còn bỡ ngỡ nhưng sau quen dần, công việc thuận lợi hơn rất nhiều."
UBND xã Tuấn Đạo mới đây đã trang bị máy tính, máy in cho cả 12 thôn. Ông Lê Đức Hưng, Phó Giám đốc Trung tâm Phục vụ hành chính công xã cho biết: "Chúng tôi cử cán bộ 'cầm tay chỉ việc', hướng dẫn bà con tra cứu kỹ thuật chăn nuôi – trồng trọt, nhập dữ liệu thống kê, thực hiện dịch vụ công trực tuyến."
Không chỉ ở cộng đồng dân cư, phong trào còn lan tới trường học. Công an xã Sơn Động vừa mở lớp "Hành trang số cho tuổi trẻ vùng cao" tại Trường Phổ thông Dân tộc nội trú Sơn Động. Mỗi tối thứ Tư, học sinh lớp 12 lại háo hức tham gia buổi học đặc biệt. Các chiến sĩ công an xã hướng dẫn học sinh thiết kế poster, làm video bằng Canva, lồng ghép tuyên truyền pháp luật và kỹ năng an toàn mạng. Sau bảy buổi học, nhiều em tự tin ứng dụng công nghệ vào học tập và hoạt động ngoại khóa.
Tại xã Yên Thế, phong trào "Bình dân học vụ số" được triển khai gắn với mục tiêu xây dựng chính quyền điện tử và phát triển dữ liệu số. Theo UBND xã, 100% thôn đã có cáp quang, mạng 3G/4G phủ khắp địa bàn; hơn 90% hồ sơ hành chính được xử lý trực tuyến; dữ liệu hộ tịch, y tế, giáo dục, đất đai được số hóa đồng bộ.
Bà Hoàng Thị Lan (thôn Tân Sỏi) tâm sự: "Lúc đầu tôi lo lớn tuổi khó học, nhưng được hướng dẫn từng bước, giờ tôi biết đọc tin tức, xem video hướng dẫn trồng cây ăn quả, học thêm kỹ thuật chăn nuôi."
Lớp học "Hành trang số cho tuổi trẻ vùng cao" do Công an xã Sơn Động triển khai tại Trường Phổ thông dân tộc nội trú Sơn Động.
Không chỉ các địa phương chủ động triển khai, thời gian qua Sở Dân tộc và Tôn giáo phối hợp Sở Khoa học và Công nghệ mở 10 lớp tập huấn kỹ năng công nghệ thông tin cho đồng bào dân tộc thiểu số tại các xã Vân Sơn và Dương Hưu. Người dân được hướng dẫn cách quảng bá nông sản trên sàn thương mại điện tử, tra cứu dịch vụ công, sử dụng mạng xã hội an toàn.
Nhờ đó, nhiều nông dân đã biết cập nhật giá nông sản qua Internet, học kỹ thuật sản xuất trên YouTube, Zalo; tiểu thương biết livestream bán hàng, sử dụng ứng dụng đặt – giao hàng trực tuyến.
Ông Nguyễn Văn Tuấn, Phó Giám đốc Trung tâm Công nghệ thông tin & Truyền thông (Sở KH&CN), cho biết việc dạy công nghệ số cho đồng bào vùng cao không dễ vì nhiều người lớn tuổi, ít tiếp xúc thiết bị, thậm chí có người chưa biết chữ. "Nhưng khi bà con thấy công nghệ giúp tiêu thụ nông sản, liên lạc với con cháu, làm thủ tục nhanh gọn, họ chủ động học rất nhanh. Giảng viên cố gắng truyền đạt thật chậm, bảo đảm ai cũng hiểu và làm được."
Để phong trào "Bình dân học vụ số" lan tỏa sâu rộng, thời gian tới Bắc Ninh đặt mục tiêu: Củng cố hạ tầng số, mở rộng Internet tốc độ cao đến 100% thôn, đặc biệt vùng núi và khu dân cư xa trung tâm. Huy động doanh nghiệp viễn thông và các tổ chức xã hội hỗ trợ thiết bị, gói dữ liệu miễn phí cho điểm học tập cộng đồng. Đa dạng mô hình học tập số, gắn với sản xuất, kinh doanh và đời sống người dân. Xây dựng lực lượng "hạt nhân số" tại cơ sở, lực lượng nòng cốt hỗ trợ đồng bào dân tộc thiểu số sử dụng công nghệ một cách chủ động, bền vững.
Với cách làm linh hoạt, phù hợp đặc thù vùng cao, Bắc Ninh từng bước xây dựng xã hội học tập số, đưa công nghệ trở thành một phần thiết yếu trong đời sống cộng đồng, thu hẹp khoảng cách số giữa vùng thuận lợi và vùng khó khăn.
