Khung kiến trúc tổng thể quốc gia số (gọi tắt là Khung quốc gia) đóng vai trò xương sống về công nghệ và thể chế cho tiến trình chuyển đổi số của đất nước.
Với mục tiêu kết nối toàn bộ các cơ quan trong hệ thống chính trị, Khung quốc gia xác định những thành phần dùng chung, nền tảng cốt lõi và tiêu chuẩn kỹ thuật thống nhất, giúp chia sẻ dữ liệu, khai thác tài nguyên số hiệu quả, tránh trùng lặp đầu tư, đồng thời đảm bảo an toàn, an ninh mạng trên phạm vi toàn quốc.
Việc ban hành Khung cũng hướng tới việc nâng cao tính minh bạch trong quản trị, thúc đẩy dữ liệu mở, tăng cường trách nhiệm giải trình và khuyến khích sự tham gia của người dân, doanh nghiệp trong quản trị quốc gia.
Khung được áp dụng thống nhất tại các cơ quan của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các Bộ, ngành và địa phương, đồng thời là tài liệu tham khảo quan trọng cho các tổ chức, doanh nghiệp trong việc triển khai kiến trúc số phù hợp với định hướng phát triển chung.
Mô hình khái quát các thành phần dùng chung giữa các cơ quan trong hệ thống chính trị.
Tầm nhìn của Khung quốc gia đến năm 2045 là đưa Việt Nam trở thành quốc gia số phát triển, có năng lực tự chủ về công nghệ lõi, trong đó kinh tế số chiếm 50% GDP và trở thành động lực chính của tăng trưởng bền vững.
Đến năm 2030, Khung đặt ra hàng loạt mục tiêu cụ thể, trong đó 100% thủ tục hành chính đủ điều kiện sẽ được cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình; toàn bộ hồ sơ, kết quả giải quyết thủ tục hành chính được số hóa; các dịch vụ công trực tuyến toàn trình ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và hệ thống thông tin được kết nối, chia sẻ dữ liệu qua nền tảng tích hợp quốc gia. Song song đó, Việt Nam phấn đấu đào tạo kỹ năng số cơ bản cho ít nhất 10 triệu người dân, hỗ trợ 1 triệu doanh nghiệp nhỏ và vừa chuyển đổi số, góp phần nâng năng suất lao động tối thiểu 15%.
Khung quốc gia xác lập 7 nguyên tắc cốt lõi thể hiện tư duy chuyển đổi mạnh mẽ từ "quản lý hành chính" sang "quản trị phát triển".
Nguyên tắc đầu tiên là quản trị dựa trên kết quả mọi hợp phần phải hướng tới hiệu quả thực chất, có thể đo lường, nâng cao mức độ hài lòng của người dân và doanh nghiệp.
Các nguyên tắc khác gồm: Lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành dựa trên dữ liệu thời gian thực; vận hành thông minh, tự động hóa với ưu tiên ứng dụng trí tuệ nhân tạo; phân cấp, phân quyền mạnh mẽ trên nền tảng số; lấy người dùng làm trung tâm với hệ sinh thái dịch vụ hợp nhất; bảo đảm an toàn thông tin, an ninh mạng như yêu cầu tiên quyết, xuyên suốt; đồng thời thúc đẩy phát triển dữ liệu mở, nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình.
Các nguyên tắc thiết kế hiện đại như API mở, bảo mật ngay từ thiết kế (Security by Design), thiết kế mô-đun (Modular Design), điện toán đám mây (Cloud First), trí tuệ nhân tạo ưu tiên (AI First) và lấy dữ liệu làm trung tâm (Data Centric) được áp dụng triệt để, bảo đảm khả năng mở rộng và thích ứng với các công nghệ mới như AI, Blockchain, IoT hay mạng 5G/6G.
Khung quốc gia được thiết kế theo mô hình 4 lớp chức năng gồm hạ tầng số và an ninh mạng dùng chung, dữ liệu và nền tảng lõi, ứng dụng và nghiệp vụ dùng chung, cùng các kênh tương tác và đo lường hiệu quả. Trong đó, hạ tầng số là nền móng cơ bản với trung tâm dữ liệu quốc gia, mạng truyền số liệu chuyên dùng, nền tảng điện toán đám mây và hệ thống phòng vệ mạng quốc gia. Lớp dữ liệu và nền tảng lõi là trung tâm của toàn hệ thống, bao gồm các cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, đất đai, doanh nghiệp, cán bộ công chức; nền tảng tích hợp, chia sẻ dữ liệu quốc gia (NDXP), nền tảng AI và nền tảng định danh, xác thực điện tử. Lớp ứng dụng và nghiệp vụ dùng chung bao gồm Cổng Dịch vụ công quốc gia, Trục liên thông văn bản, Hệ thống thông tin báo cáo quốc gia, nền tảng họp trực tuyến và các ứng dụng quản lý, điều hành thống nhất. Lớp cuối cùng là các kênh tương tác như Cổng DVCQG, VNeID, hệ thống bảng điều hành (dashboard) và các chỉ số KPI theo thời gian thực giúp nhà quản lý ra quyết định dựa trên dữ liệu, đồng thời tạo môi trường tương tác thuận lợi, minh bạch cho người dân và doanh nghiệp.
Việc triển khai Khung quốc gia được chia thành ba giai đoạn.
Giai đoạn 2025-2026 là giai đoạn xây nền tảng, tập trung hoàn thiện hạ tầng, chuẩn hóa dữ liệu và ban hành khung kiến trúc số cấp bộ, cấp tỉnh.
Giai đoạn 2027-2028 là giai đoạn tích hợp, hoàn thiện các nền tảng chuyên ngành theo chuẩn kiến trúc quốc gia, bảo đảm liên thông dữ liệu trên phạm vi toàn quốc.
Giai đoạn 2029-2030 hướng tới tối ưu hóa và thông minh hóa, phát triển hệ sinh thái số quốc gia, ứng dụng AI và dữ liệu lớn trong điều hành, cung cấp dịch vụ công thông minh, liền mạch.
Khung kiến trúc tổng thể quốc gia số không chỉ là một công cụ kỹ thuật mà còn là nền tảng thể chế quan trọng bảo đảm sự đồng bộ trong tiến trình chuyển đổi số toàn diện của Việt Nam. Việc ban hành Khung thể hiện rõ vai trò dẫn dắt của Bộ KH&CN trong việc kiến tạo chính sách, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và định hướng công nghệ, hướng tới một nền quản trị quốc gia thống nhất, minh bạch, vận hành thông minh và hiệu quả, nơi người dân và doanh nghiệp thực sự là trung tâm của tiến trình phát triển quốc gia số.
