Trong kỷ nguyên số, dữ liệu đã vượt khỏi vai trò lưu trữ thông tin, trở thành "mạch máu" của mọi hệ thống phát triển. Đối với lĩnh vực khoa học và công nghệ nơi tri thức được tạo ra từng ngày dữ liệu càng giữ vị trí then chốt, giúp ra quyết định chính xác, phân bổ nguồn lực hợp lý, dự báo xu hướng và đo lường hiệu quả chính sách.
Chiến lược Dữ liệu lần này của Bộ KH&CN được xây dựng với quan điểm xuyên suốt: Dữ liệu là hạ tầng chiến lược. Đó không chỉ là tuyên ngôn mang tính khái niệm, mà là bước đi cụ thể để xây dựng hệ sinh thái dữ liệu thống nhất, hiện đại, an toàn và mở, phục vụ đồng thời hai mục tiêu quản trị nhà nước hiệu quả và thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong xã hội.
Bộ KH&CN xác định dữ liệu chính là nguồn năng lượng mới của nền kinh tế tri thức nơi thông tin được kết nối, tri thức được chia sẻ và công nghệ được phát triển dựa trên bằng chứng thực tiễn.
Một trong những thay đổi căn bản mà Chiến lược Dữ liệu hướng tới là chuyển đổi mô hình quản lý từ hành chính theo báo cáo sang điều hành dựa trên dữ liệu, bằng chứng và phân tích thời gian thực.
Dữ liệu là hạ tầng chiến lược.
Tất cả dữ liệu về nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ, sở hữu trí tuệ, tiêu chuẩn đo lường chất lượng, đổi mới sáng tạo… sẽ được tích hợp, liên thông và phân tích đồng bộ trong một hệ thống dữ liệu mở.
Nhờ đó, Bộ có thể giám sát tiến độ, đánh giá hiệu quả đầu tư, phát hiện sớm điểm nghẽn và điều chỉnh chính sách kịp thời, thay vì phụ thuộc vào các báo cáo thủ công và dữ liệu rời rạc như trước.
Cùng với đó, toàn bộ dịch vụ công và thủ tục hành chính của Bộ sẽ được số hóa toàn trình, tuân thủ nguyên tắc "dữ liệu chỉ nhập một lần dùng nhiều lần". Đây là cách tiếp cận giúp cắt giảm chi phí, tiết kiệm thời gian, tăng tính minh bạch và nâng cao chất lượng phục vụ người dân, doanh nghiệp.
Điểm nhấn nổi bật của Chiến lược là cách tiếp cận coi dữ liệu KH&CN như một loại tài nguyên đặc biệt, có giá trị không kém gì tài nguyên thiên nhiên hay tài chính.
Dữ liệu không chỉ phục vụ cho quản lý nội bộ, mà còn được mở, được chia sẻ và khai thác như nguồn lực cho đổi mới sáng tạo.
Bộ KH&CN khuyến khích hợp tác công tư trong xây dựng, xử lý và chia sẻ dữ liệu, qua đó huy động được nguồn lực xã hội vào việc phát triển, quản trị và thương mại hóa dữ liệu. Khi dữ liệu được lưu thông và sử dụng có bản quyền, minh bạch, nó sẽ tạo nên thị trường dữ liệu KH&CN, nơi giá trị tri thức được định hình rõ ràng và đóng góp thiết thực cho nền kinh tế số.
Cùng với việc khai mở dữ liệu, vấn đề chuẩn hóa và bảo đảm an ninh dữ liệu được đặt lên hàng đầu. Chiến lược hướng tới xây dựng hệ thống dữ liệu theo các tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế, bảo đảm khả năng liên thông giữa các bộ, ngành, địa phương và tổ chức quốc tế, đồng thời tuân thủ nguyên tắc chủ quyền dữ liệu quốc gia.
Hạ tầng dữ liệu KH&CN sẽ được thiết kế kết hợp linh hoạt giữa điện toán đám mây và trung tâm dữ liệu quốc gia, tối ưu chi phí nhưng vẫn bảo đảm an toàn, bảo mật và khả năng vận hành ổn định.
Các bộ danh mục dùng chung, chuẩn định danh, quy chuẩn về dữ liệu mở, dữ liệu nghiên cứu và dữ liệu hành chính công sẽ được ban hành, tạo cơ sở cho việc kết nối và chia sẻ xuyên suốt giữa các hệ thống.
Chiến lược Dữ liệu đến năm 2030 đặt ra một tầm nhìn dài hạn đưa Bộ KH&CN trở thành cơ quan tiên phong của Chính phủ số, dẫn dắt hệ sinh thái dữ liệu quốc gia về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.
Đến năm 2030, toàn bộ hồ sơ hành chính trong ngành KH&CN sẽ được số hóa, thay thế hoàn toàn bản giấy, hướng tới nền hành chính không giấy tờ.
Tất cả dịch vụ công của Bộ được cung cấp toàn trình trên môi trường số, trong đó dữ liệu là yếu tố cốt lõi của mọi quy trình. Hàng nghìn bộ dữ liệu mở sẽ được công bố để phục vụ cộng đồng nghiên cứu, doanh nghiệp và người dân, mở ra không gian khai thác dữ liệu phong phú và bình đẳng.
Đặc biệt, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức ngành KH&CN sẽ được trang bị kỹ năng phân tích, khai thác và sử dụng dữ liệu trong quản lý, điều hành và hoạch định chính sách.
Những mục tiêu này thể hiện rõ quyết tâm của Bộ KH&CN trong việc xây dựng nền hành chính dữ liệu minh bạch, linh hoạt, phục vụ và hướng đến người dân, doanh nghiệp.
Chiến lược cũng nhấn mạnh việc thúc đẩy chia sẻ và liên thông dữ liệu giữa các đơn vị trong Bộ, giữa Bộ KH&CN với các bộ, ngành, địa phương, viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp. Từ đó hình thành hệ sinh thái dữ liệu KH&CN thống nhất, đồng bộ và mở rộng kết nối quốc tế, góp phần đưa Việt Nam hòa nhập vào chuẩn mực toàn cầu về quản trị, truy cập và bảo đảm an ninh dữ liệu khoa học.
Chiến lược dữ liệu của Bộ KH&CN đến năm 2030 không chỉ là một chương trình hành động mà là tầm nhìn quốc gia về quản trị tri thức trong thời đại số. Khẳng định vai trò của Bộ KH&CN trong kiến tạo hạ tầng dữ liệu tri thức - nơi tri thức được số hóa, công nghệ được kết nối, đổi mới được thúc đẩy và mọi chính sách được định hình trên nền tảng dữ liệu.
