Cây dược liệu thành "điểm sáng" trong cơ cấu sản xuất mới
Một trong những mô hình tiêu biểu là vùng trồng sâm Bố Chính quy mô 2 ha tại thôn Xuân Lâm (Triệu Nguyên cũ). Từ khi bắt đầu triển khai, các thành viên tổ hợp tác được cán bộ nông nghiệp hướng dẫn kỹ thuật từ làm đất, chăm sóc, thu hoạch đến bảo quản. Nhờ tuân thủ đúng quy trình, năng suất sâm đạt khoảng 20 tạ/ha, mức sản lượng được xem là ổn định đối với loại dược liệu này.
Mô hình trồng sâm Bố Chính.
Điều đáng mừng là sản phẩm được thu mua trực tiếp tại địa phương với giá từ 150.000 - 200.000 đồng/kg. Tổ hợp tác cũng ký kết liên kết bao tiêu với doanh nghiệp, nhờ vậy đầu ra được đảm bảo và giá trị sản phẩm duy trì ổn định. Thu nhập của các hộ tham gia mô hình vì thế tăng lên rõ rệt.
Cũng chính hiệu quả kinh tế vượt trội, cao hơn 2,5 đến 3 lần so với các loại cây truyền thống, khiến sâm Bố Chính trở thành chủ đề được nhắc đến nhiều trong cộng đồng. Nhiều người tin rằng đây chính là hướng đi phù hợp để mở ra cơ hội thoát nghèo bền vững.
Chính quyền xã đã sớm rà soát quỹ đất, bố trí vùng trồng tập trung phù hợp với kế hoạch sử dụng đất hàng năm, đồng thời hỗ trợ kỹ thuật và kết nối thị trường để mô hình phát triển hiệu quả. Việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng đang được xem là giải pháp then chốt để nâng thu nhập cho người dân vùng Ba Lòng mới, trong đó ưu tiên phát triển những loại cây dược liệu có giá trị kinh tế cao.
Cùng với với sâm Bố Chính, cây sả cũng nhanh chóng chứng tỏ tiềm năng tại Triệu Nguyên và Ba Lòng (cũ). Theo đánh giá của cán bộ kỹ thuật, loại cây này rất phù hợp với thổ nhưỡng và khí hậu địa phương. Năng suất sả đạt 15-17 tấn/ha, trong đó 1 tấn nguyên liệu chưng cất được khoảng 4 lít tinh dầu. Với giá bán trung bình 800.000 đồng/lít, mỗi ha có thể mang lại 48-54 triệu đồng/năm, mức thu đáng kể đối với một xã miền núi.
Từ lợi thế đó, Ba Lòng (mới) đang khuyến khích tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp đẩy mạnh liên kết sản xuất, hình thành vùng nguyên liệu phục vụ ngành dược liệu. Khi chuỗi liên kết được thiết lập bền vững, người dân sẽ có thu nhập ổn định, góp phần giảm nghèo, cải thiện môi trường và nâng cao chất lượng đời sống.
Nhờ được hỗ trợ từ nhiều nguồn vốn, toàn khu vực Ba Lòng đã trồng hàng trăm hécta dược liệu như ba kích tím, sả, húng quế, sâm Bố Chính. Việc đa dạng hóa cây trồng nhằm thay thế các loại cây truyền thống có giá trị thấp, hướng tới mục tiêu nâng cao thu nhập cho cộng đồng dân cư.
Một hướng đi đáng chú ý khác là trồng dược liệu dưới tán rừng tự nhiên và rừng trồng. Mô hình này không chỉ giúp người dân tận dụng diện tích đất lâm nghiệp mà còn góp phần bảo vệ rừng, đa dạng sinh học và phát triển cây dược liệu theo hướng bền vững.
Hệ thống vườn ươm giống dược liệu được hình thành từng bước, giúp chủ động nguồn giống và mở rộng diện tích trồng theo hướng tập trung. Các chuyên gia cho biết vùng đất Ba Lòng sở hữu hệ sinh thái rừng phong phú, phù hợp với nhiều loại dược liệu quý như sâm Bố Chính, sa nhân, thiên niên kiện, đẳng sâm, chè vằng, quế, nghệ, cà gai leo, an xoa…
Mở rộng mô hình liên kết dược liệu
Trong bức tranh phát triển dược liệu Ba Lòng, Hợp tác xã trồng và chiết xuất tinh dầu Vanpa giữ vai trò trung tâm. Hoạt động theo mô hình hợp tác xã kiểu mới, Vanpa thu hút đông đảo nông dân tham gia nhờ định hướng rõ ràng: tạo vùng trồng dược liệu chất lượng cao và sản xuất tinh dầu nguyên chất cung ứng cho thị trường trong và ngoài nước.
HTX thường xuyên tổ chức tập huấn kỹ thuật, hướng dẫn từ khâu trồng đến thu hoạch, đồng thời cam kết thu mua toàn bộ sản phẩm theo giá thị trường. Điều này giúp người dân yên tâm sản xuất, giảm rủi ro về đầu ra.
Sâm Bố Chính, Quảng Trị.
Từ ngày tham gia HTX, nhiều hộ dân được hỗ trợ kỹ thuật trồng sả, gừng đúng tiêu chuẩn và quan trọng nhất là sản phẩm luôn có nơi tiêu thụ. Nhờ vậy, thu nhập của nhiều gia đình tăng lên đáng kể, cuộc sống được cải thiện.
Hiện HTX Vanpa đã có bốn sản phẩm tinh dầu chủ lực gồm sả, gừng, nghệ và hương nhu. HTX tạo việc làm thường xuyên cho hơn 100 hộ đồng bào dân tộc thiểu số ở xã Ba Lòng, với mức thu nhập bình quân khoảng 45 triệu đồng/hộ/năm , con số rất ý nghĩa đối với vùng đồng bào miền núi.
Bên cạnh HTX Vanpa, xã Ba Lòng còn có HTX Dịch vụ nông nghiệp Triệu Nguyên đang triển khai vùng trồng hơn 6 ha đậu đen xanh lòng – loại cây dược liệu có nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe. HTX cung ứng giống, hướng dẫn canh tác theo hướng tự nhiên và hướng tới xây dựng vùng trồng đạt chuẩn VietGAP.
Nhờ phương thức liên kết chặt chẽ "HTX - hộ dân - doanh nghiệp", sản phẩm đậu đen xanh lòng của địa phương bắt đầu được thị trường biết đến, góp phần nâng thu nhập cho người dân, giúp nhiều hộ rời khỏi tình trạng nghèo đói và tiến tới mức sống khá hơn.
Việc phát triển kinh tế hợp tác gắn với cây dược liệu ở Ba Lòng nhận được sự hỗ trợ từ Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Quảng Trị. Các cơ quan này đã tổ chức tập huấn, hướng dẫn HTX nâng cao năng lực sản xuất - kinh doanh, phát triển chuỗi giá trị từ trồng trọt đến tiêu thụ, đồng thời tạo điều kiện tiếp cận các chính sách hỗ trợ và nguồn vốn tín dụng ưu đãi.
Ngoài ra, các HTX trên địa bàn được tạo điều kiện tham gia hội chợ, kết nối doanh nghiệp để mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm dược liệu, từng bước xây dựng thương hiệu cho vùng Ba Lòng.
