Câu chuyện số hóa
Tại xã Vô Tranh, câu chuyện đổi thay bắt đầu từ một người trẻ sinh năm 1993, anh Hoàng Văn Tuấn, Chủ nhiệm HTX chè an toàn Phú Đô. Trở về quê sau khi tốt nghiệp thạc sĩ, anh Tuấn chứng kiến vùng chè bạc màu vì sản xuất phụ thuộc hóa chất, chè làm ra khó tiêu thụ và giá trị không ổn định.
Anh Hoàng Văn Tuấn - Giám đốc HTX Trà an toàn Phú Đô.
Anh bắt tay cải tạo đất bằng phân hữu cơ tự ủ từ than củi, phân trâu, phân gà, mùn cưa… Cách làm này khiến nương chè "hồi sinh", búp mập, hương thơm tự nhiên hơn. Tuy nhiên, anh Tuấn hiểu rằng để nông nghiệp miền núi thực sự bứt phá, chỉ nâng chất lượng là chưa đủ. Muốn đi xa phải có công nghệ.
Anh đưa nhật ký điện tử Facefarm vào toàn bộ quy trình sản xuất. Mỗi công đoạn từ chăm bón, phun phòng trừ đến thu hái đều được ghi lại bằng hình ảnh, video. Cách làm mới mẻ khiến bà con bỡ ngỡ, nhưng dần dần họ quen với việc "bấm máy, ghi dữ liệu" trước khi làm ruộng. Nhờ đó, quy trình sản xuất minh bạch hơn, sản phẩm có thể truy xuất nguồn gốc rõ ràng.
Từ vài hộ ban đầu, HTX đã liên kết gần 40 hộ dân, mở rộng sản xuất lên hơn 27ha, trong đó có 5ha chè hữu cơ. Việc ứng dụng chuyển đổi số còn lan sang quản trị: chấm công tự động, trả lương qua tài khoản, bán hàng online… Một mô hình nông nghiệp mới đang hình thành ngay giữa vùng đồi vốn được xem là nghèo khó.
Năm 2024, sản lượng chè búp khô của HTX đạt 32 tấn, trong đó trà tôm nõn Hoàng Gia được vinh danh tại Golden Leaf Awards ở Australia. Thành tích này là minh chứng rõ ràng cho giá trị của số hóa trong sản xuất, kinh doanh nông sản.
Khi thương mại điện tử mở cửa thị trường cho trà Thái Nguyên
Không chỉ ở Vô Tranh, quá trình chuyển đổi số trong ngành chè đang lan rộng toàn tỉnh. Thái Nguyên hiện sở hữu hơn 22.000ha chè và khoảng 207 sản phẩm OCOP đạt từ 3 đến 5 sao. Đây là nguồn tài nguyên lớn để địa phương phát triển thương mại số.
Sở Công Thương tỉnh đã hỗ trợ các HTX, doanh nghiệp xây dựng gian hàng trực tuyến, đưa sản phẩm lên những nền tảng thương mại điện tử phổ biến. Nhiều nông dân được tập huấn từ kỹ năng chụp ảnh sản phẩm đến cách vận hành gian hàng, quản lý đơn hàng, quảng bá bằng nội dung video. Những buổi livestream bán chè, từng bị coi là "xa lạ" giờ trở thành phương thức tiếp thị hiệu quả.
Ông Ma Văn Thống, Giám đốc HTX Bản Mộc (xã Yên Bình), cho biết việc bán chè qua Facebook, TikTok hay Vỏ Sò đã mở ra lượng khách hàng mới khắp cả nước. Các đơn hàng nhỏ lẻ được tập hợp thành dòng doanh thu ổn định, tạo niềm tin để HTX đầu tư sản phẩm chất lượng hơn.
Dấu ấn quan trọng là việc Thái Nguyên hợp tác với TikTok Việt Nam nhằm truyền thông sản phẩm chè bằng video ngắn. Những thước phim ghi lại quy trình sao chè thủ công, hay cảnh sương sớm trên đồi chè La Bằng, Tân Cương… đã giúp sản phẩm địa phương tiếp cận người tiêu dùng một cách tự nhiên, sinh động.
Sự kết hợp giữa văn hóa và công nghệ trong quảng bá trà
Chuyển đổi số với cây chè không chỉ dừng lại ở bán hàng. Thái Nguyên đã tìm cách gắn văn hóa trà với du lịch, coi đó là "chìa khóa" để kể câu chuyện về vùng đất.
Du lịch cộng đồng gắn với vùng chè Tân Cương, Thái Nguyên.
Không gian văn hóa trà Tân Cương, các tour trải nghiệm hái - sao - thưởng trà, hay tuyến tàu du lịch Hà Nội - Thái Nguyên đang được quảng bá mạnh mẽ trên môi trường số. Những nội dung giới thiệu văn hóa trà bằng video, bài viết hay livestream tạo ra sự kết hợp giữa giá trị truyền thống với công nghệ truyền thông mới.
Nhiều HTX như Tiến Yên, Hảo Đạt, Hương Vân Trà… đã đầu tư không gian trải nghiệm, trở thành điểm hẹn của du khách. Họ không chỉ bán trà mà còn bán "hành trình thưởng thức", bán cảm xúc và câu chuyện.
Bà Nguyễn Thị Hương Vân, Giám đốc HTX Hương Vân Trà, chia sẻ: "Khi kể câu chuyện trà bằng hình ảnh và không gian trải nghiệm, giá trị sản phẩm tăng lên rất nhiều. Chúng tôi muốn du khách hiểu và cảm chè, chứ không chỉ mua chè".
Thực tế cho thấy, khi công nghệ bước vào những nương chè, nếp nghĩ và cách làm của người dân thay đổi theo hướng chuyên nghiệp hơn. Chè không chỉ là cây trồng, mà trở thành sản phẩm của chuỗi giá trị hiện đại: sản xuất sạch, quản lý minh bạch, bán hàng trực tuyến, quảng bá đa phương tiện và gắn với du lịch văn hóa.
Chuyển đổi số đang tạo ra cơ hội để Thái Nguyên nâng tầm thương hiệu trà, mở rộng thị trường xuất khẩu và khai thác sâu hơn giá trị văn hóa bản địa.
