Đạo luật tổng thể cho chuyển đổi số quốc gia

Tại phiên họp, trình bày Tờ trình về dự án Luật Chuyển đổi số, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định, việc xây dựng Luật Chuyển đổi số là cần thiết, nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật về chuyển đổi số quốc gia, tạo hệ thống pháp lý liên ngành về chuyển đổi số trong ngành, lĩnh vực.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, trong thời gian qua, hệ thống pháp luật liên quan đến chuyển đổi số đã hình thành khá đầy đủ với nhiều đạo luật chuyên ngành như: Luật Công nghiệp công nghệ số, Luật Dữ liệu, Luật Giao dịch điện tử, Luật Viễn thông, Luật An toàn thông tin mạng… Tuy nhiên, các quy định còn khu trú, thiếu sự kết nối tổng thể, chưa điều chỉnh toàn diện các hoạt động của quá trình chuyển đổi số quốc gia.

Sau gần 20 năm thi hành, Luật Công nghệ thông tin năm 2006 đã bộc lộ nhiều hạn chế, không còn theo kịp tốc độ phát triển nhanh chóng của các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), Internet vạn vật (IoT), điện toán đám mây (Cloud), chuỗi khối (Blockchain) và các mô hình kinh doanh số hiện đại.

Cùng với đó, hệ thống pháp luật hiện hành vẫn còn nhiều khoảng trống liên quan đến số hóa thế giới thực, hạ tầng cho chuyển đổi số, chuyển đổi số trong các cơ quan thuộc hệ thống chính trị, Chính phủ số, kinh tế số nền tảng, quyền công dân trên không gian mạng, hay văn hóa số… Vì vậy, việc ban hành Luật Chuyển đổi số là cần thiết để hoàn thiện hành lang pháp lý đồng bộ, tổng thể điều chỉnh và thúc đẩy quá trình chuyển đổi số quốc gia.

Dự án Luật Chuyển đổi số gồm 8 chương, 79 điều, quy định về chuyển đổi số, bao gồm: Hạ tầng cho chuyển đổi số; Chính phủ số và chuyển đổi số hoạt động các cơ quan thuộc hệ thống chính trị; kinh tế số; xã hội số và các biện pháp bảo đảm chuyển đổi số. Luật áp dụng đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân Việt Nam, tổ chức, cá nhân nước ngoài trực tiếp tham gia hoặc có hoạt động liên quan đến chuyển đổi số tại Việt Nam.

Trong đó, tập trung quy định 9 chính sách của Nhà nước về chuyển đổi số, xác định chuyển đổi số là đột phá chiến lược hàng đầu, lấy người dân và doanh nghiệp là trung tâm, chủ thể và động lực. Ưu tiên nguồn lực để đầu tư, xây dựng, hiện đại hóa hạ tầng cho chuyển đổi số bảo đảm tính đồng bộ, an toàn, bền vững và xanh.

Dự thảo Luật cũng quy định 5 hành vi bị nghiêm cấm trong chuyển đổi số, bao gồm:

Lợi dụng chuyển đổi số để xâm phạm an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, đạo đức, thuần phong mỹ tục; tạo lập, lan truyền nội dung sai sự thật, xuyên tạc giá trị văn hóa, hoặc xúc phạm danh dự, nhân phẩm; quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.

Cản trở, can thiệp, phá hoại, làm sai lệch, chiếm đoạt, hủy hoại hạ tầng cho chuyển đổi số, nền tảng số, cơ sở dữ liệu quốc gia của tổ chức, cá nhân, cơ quan Nhà nước.

Vi phạm quy định về an toàn thông tin mạng, an ninh mạng, bảo vệ bí mật nhà nước, bảo vệ dữ liệu cá nhân trong quá trình chuyển đổi số;

Cản trở hoặc ngăn chặn trái pháp luật quá trình chuyển đổi số.

Lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường để thực hiện các hành vi tác động hoặc có khả năng gây tác động hạn chế cạnh tranh, các hành vi cạnh tranh không lành mạnh theo quy định của pháp luật cạnh tranh trên thị trường Việt Nam.

Thay mặt cơ quan thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Nguyễn Thanh Hải cho biết, Ủy ban cơ bản tán thành với nhiều nội dung trong dự thảo Luật.

Báo cáo thẩm tra dự án Luật Chuyển đổi số do Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Quốc hội Nguyễn Thanh Hải trình bày, cơ quan soạn thảo đã thiết kế nhiều chính sách vượt trội nhằm thúc đẩy chuyển đổi số. Tuy nhiên, đối với các dự án, nhiệm vụ chuyển đổi số có sử dụng ngân sách Nhà nước, đề nghị cân nhắc bổ sung nhóm chính sách ưu đãi, hỗ trợ đặc biệt về đầu tư, mua sắm và quản lý tài chính nhằm đảm bảo tính linh hoạt và hiệu quả.

Ủy ban cũng cơ bản tán thành với các quy định về các hành vi bị nghiêm cấm tại dự thảo luật. Tuy nhiên, để bao quát và phù hợp tình hình thực tế hiện nay, đề nghị bổ sung về các hành vi phạm tội công nghệ cao mới nổi như sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) hoặc các công nghệ số khác để tạo nội dung giả mạo hoặc gây chia rẽ, kỳ thị trên không gian mạng.