Giai đoạn 2021–2025, toàn tỉnh Phú Thọ đã tổ chức đào tạo nghề cho hơn 22.000 lượt lao động dân tộc thiểu số, triển khai 173 mô hình đào tạo nghề tại chỗ theo phương thức “cầm tay chỉ việc”, học đến đâu thực hành đến đó, tập trung vào các nghề phù hợp: trồng trọt, chăn nuôi, mộc dân dụng, may mặc, chế biến nông sản, sửa chữa máy nông nghiệp…
Điểm mới trong giai đoạn này là tỉnh bắt đầu lồng ghép nội dung kỹ năng số cơ bản vào các khóa học, hướng dẫn người dân tiếp cận các nền tảng thương mại điện tử, công cụ quản lý sản xuất số, truy xuất nguồn gốc, quảng bá sản phẩm nông sản qua mạng xã hội, mở ra hướng tiếp thị mới cho sản phẩm vùng cao.
Nhờ đó, sau đào tạo, nhiều lao động đã mạnh dạn mở tổ hợp tác, xưởng sản xuất nhỏ hoặc tham gia vào chuỗi cung ứng của doanh nghiệp địa phương với thu nhập ổn định từ 6–8 triệu đồng/tháng.
Tỉnh Phú Thọ chú trọng đào tạo nghề gắn với phát triển du lịch, tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ cộng đồng, tạo việc làm tại chỗ cho đồng bào dân tộc thiểu số.
Trường hợp anh Bùi Văn Luân, dân tộc Mường (xã Nật Sơn) là một ví dụ điển hình. Sau khóa học nghề chăn nuôi và chế biến nông sản, anh Bùi Văn Luân đã phát triển mô hình VAC kết hợp nấu rượu ngô, quản lý đàn gà bằng ứng dụng theo dõi tăng trưởng, nhật ký chăn nuôi điện tử và cập nhật giá cả qua các nền tảng số. Mỗi năm anh xuất bán khoảng 4 lứa gà với tổng quy mô hơn 4.000 con, thu lãi gần 200 triệu đồng.
Không chỉ dừng lại ở đào tạo nghề truyền thống, Phú Thọ đang chuyển hướng sang đào tạo nghề gắn với nhu cầu doanh nghiệp và các ngành kinh tế mũi nhọn, như: Du lịch cộng đồng gắn với chuyển đổi số (đặt phòng trực tuyến, bản đồ du lịch số, quảng bá trên nền tảng số); công nghiệp phụ trợ; chế biến nông – lâm sản áp dụng công nghệ bảo quản, đóng gói; các nghề dịch vụ mới phù hợp kinh tế số, vận hành máy móc tự động, kỹ thuật số cơ bản, thương mại điện tử…
Đến nay, tỷ lệ lao động dân tộc thiểu số qua đào tạo đạt khoảng 60%, trong đó 40% có chứng chỉ nghề, cao hơn nhiều so với các giai đoạn trước.
Tuy nhiên, công tác đào tạo nghề vùng cao vẫn còn khó khăn, cơ sở vật chất thiếu đồng bộ, thiết bị dạy nghề còn lạc hậu; nguồn kinh phí phụ thuộc vào các chương trình mục tiêu quốc gia; trong khi nhu cầu đào tạo gắn chuyển đổi số ngày một tăng.
Để khắc phục, tỉnh đã ưu tiên đầu tư thiết bị hiện đại cho các cơ sở giáo dục nghề nghiệp, đồng thời tăng cường mô hình đào tạo gắn với chuỗi giá trị, kết nối doanh nghiệp để bảo đảm đầu ra cho người học.
Nhiều mô hình du lịch cộng đồng số, “nghề truyền thống – sinh kế bền vững” được nhân rộng, giúp đồng bào vừa phát triển kinh tế, vừa bảo tồn văn hóa bản địa.
Theo thầy Lê Thanh Hải, Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Kỹ thuật Công nghệ Hòa Bình (phường Dân Chủ, tỉnh Phú Thọ), nhà trường hiện có 765 học sinh, sinh viên, trong đó gần 90% là con em đồng bào dân tộc thiểu số. Trường áp dụng nhiều chính sách ưu tiên từ khâu tuyển sinh dành cho học sinh nghèo, cận nghèo và học sinh vùng đặc biệt khó khăn.
Chương trình đào tạo được đổi mới mạnh theo hướng “thực học – thực hành – thực nghiệp”, tập trung vào các ngành nghề đáp ứng nhu cầu thị trường trong bối cảnh chuyển đổi số: Điện công nghiệp; Công nghệ ô tô; Vận hành máy thi công; Quản trị mạng máy tính; Hướng dẫn du lịch số; Kỹ thuật điện – điện tử.
Giai đoạn 2026 - 2030, tỉnh Phú Thọ đặt mục tiêu trên 40% lao động dân tộc thiểu số được đào tạo nghề và có việc làm ổn định.
Trong năm học 2024–2025, trường có 230 sinh viên tốt nghiệp, tỷ lệ đỗ đạt 92%, trong đó khá – giỏi chiếm 50%. Hơn 70% sinh viên có việc làm ngay, nhiều em được doanh nghiệp nhận vào làm trước cả khi tốt nghiệp chính thức.
Giai đoạn 2026–2030, tỉnh đặt mục tiêu: Trên 40% lao động dân tộc thiểu số được đào tạo nghề; Lao động nữ chiếm ít nhất 50%; Mỗi năm có trên 3% lao động vùng cao chuyển dịch sang công nghiệp, dịch vụ, du lịch – những lĩnh vực đang chịu tác động mạnh của chuyển đổi số.
Thực tế cho thấy, ở nhiều địa phương, nơi chính quyền làm tốt công tác định hướng nghề nghiệp, gắn đào tạo với nhu cầu thị trường, hiệu quả mang lại rõ rệt, nhiều thanh niên dân tộc Mường, Dao, Tày… trở thành “hạt nhân kinh tế”, mạnh dạn khởi nghiệp số, quản lý sản xuất bằng công nghệ, mở mô hình du lịch cộng đồng, bán sản phẩm OCOP qua sàn thương mại điện tử.
Đào tạo nghề không chỉ nâng cao kỹ năng lao động mà còn trang bị cho người dân vùng cao kỹ năng số, tư duy hội nhập, giúp họ tự tin tiếp cận thị trường rộng lớn hơn.
Đây chính là yếu tố quyết định để Phú Thọ thúc đẩy giảm nghèo bền vững, tạo việc làm tại chỗ, nâng cao thu nhập và phát triển kinh tế – xã hội ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi theo hướng hiện đại, bền vững, bắt kịp xu thế phát triển của đất nước trong thời đại số.
