Trong bối cảnh đó, Bộ Khoa học và Công nghệ đã phê duyệt và triển khai Chương trình khoa học và công nghệ cấp quốc gia mã số KC.17/25-30: "Nghiên cứu ứng dụng Toán học trong một số ngành, lĩnh vực trọng điểm phục vụ phát triển kinh tế - xã hội". Đây là chương trình có ý nghĩa chiến lược nhằm thúc đẩy năng lực nghiên cứu, tăng cường ứng dụng Toán học vào sản xuất, quản lý và đời sống, đóng góp vào mục tiêu phát triển đất nước trong giai đoạn đến năm 2030.
Nền tảng cho các ngành kinh tế mũi nhọn
Toán học không chỉ là công cụ lý luận cơ bản mà còn là "ngôn ngữ chung" của các ngành khoa học. Trong thời đại công nghiệp 4.0, hầu hết các công nghệ tiên tiến, từ trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, mô phỏng số, đến thiết kế vật liệu mới đều dựa trên các mô hình và thuật toán Toán học. Nhờ những tiến bộ này, nhiều lĩnh vực trọng điểm của Việt Nam đang từng bước chuyển đổi phương thức vận hành, tối ưu hóa quy trình và nâng cao hiệu quả.
Trong công nghiệp, các mô hình tối ưu hóa và phân tích dữ liệu giúp doanh nghiệp dự báo nhu cầu, tối ưu chuỗi cung ứng và giảm chi phí sản xuất. Trong nông nghiệp, Toán học được ứng dụng trong phân tích dữ liệu môi trường, mô phỏng sinh trưởng cây trồng, dự báo năng suất và quản lý rủi ro thời tiết, góp phần phát triển nông nghiệp thông minh và bền vững. Trong y tế, các thuật toán xử lý tín hiệu, hình ảnh y học và mô hình dự đoán bệnh tật đang hỗ trợ đắc lực cho công tác chẩn đoán, điều trị và chăm sóc sức khỏe cộng đồng.
Ở lĩnh vực tài chính - ngân hàng, các mô hình Toán học giúp phân tích rủi ro, định giá tài sản, phát hiện gian lận và dự báo biến động thị trường. Trong khi đó, Toán học còn đóng vai trò quan trọng trong nghiên cứu tài nguyên môi trường, khí tượng thủy văn, dự báo biến đổi khí hậu và quy hoạch phát triển đô thị bền vững.
Đẩy mạnh nghiên cứu và ứng dụng Toán học phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.
Chương trình KC.17/25-30 - động lực thúc đẩy Toán học ứng dụng
Chương trình KC.17/25-30 được xây dựng nhằm phát huy tiềm năng của cộng đồng Toán học Việt Nam, định hướng nghiên cứu ứng dụng vào các lĩnh vực có nhu cầu cấp thiết, đồng thời tăng cường mối liên kết giữa các viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp. Đây là bước cụ thể hóa chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển Toán học trong thời kỳ mới, phù hợp với "Chương trình trọng điểm quốc gia phát triển Toán học giai đoạn 2021- 2030".
Các nhiệm vụ thuộc Chương trình KC.17/25-30 sẽ tập trung vào một số hướng ưu tiên như: Phát triển các mô hình Toán học, thuật toán và công cụ tính toán phục vụ sản xuất, kinh doanh, y tế, nông nghiệp và môi trường; Ứng dụng Toán học trong chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo, học máy, mô phỏng và xử lý dữ liệu lớn; Xây dựng các bài toán mô hình hóa thực tiễn, hỗ trợ quản lý nhà nước, quy hoạch và dự báo kinh tế - xã hội; Thúc đẩy hợp tác quốc tế, trao đổi chuyên gia, chuyển giao công nghệ Toán học giữa các đơn vị nghiên cứu trong và ngoài nước.
Một điểm nhấn của Chương trình là việc đẩy mạnh gắn kết nghiên cứu với ứng dụng thực tiễn. Thay vì chỉ tập trung vào công trình học thuật, các đề tài sẽ hướng đến giải quyết các bài toán cụ thể của ngành, địa phương và doanh nghiệp, tạo ra sản phẩm có giá trị kinh tế - xã hội rõ rệt.
Để đạt được hiệu quả bền vững, Chương trình KC.17/25-30 còn hướng đến việc xây dựng hệ sinh thái Toán học ứng dụng ở Việt Nam, nơi các viện, trường, doanh nghiệp và cơ quan quản lý cùng tham gia phát triển, khai thác và sử dụng các sản phẩm, mô hình, phần mềm Toán học. Việc hình thành các nhóm nghiên cứu liên ngành, trung tâm tính toán mô phỏng, hay các cơ sở đào tạo chuyên sâu về Toán ứng dụng sẽ góp phần củng cố tiềm lực khoa học, đồng thời tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho nền kinh tế tri thức.
Bên cạnh đó, chương trình cũng khuyến khích mở rộng hợp tác quốc tế, học hỏi kinh nghiệm từ các nước có nền Toán học ứng dụng phát triển, nhất là trong các lĩnh vực như mô phỏng công nghiệp, xử lý dữ liệu lớn và mô hình dự báo phức tạp.
Toán học ứng dụng không chỉ giúp giải quyết các vấn đề khoa học kỹ thuật mà còn trực tiếp nâng cao năng suất, chất lượng và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Trong xu thế toàn cầu hóa và chuyển đổi số hiện nay, việc đầu tư cho Toán học chính là đầu tư cho tri thức, cho công nghệ và cho tương lai phát triển bền vững của đất nước.
Với việc triển khai Chương trình KC.17/25-30, Bộ Khoa học và Công nghệ kỳ vọng sẽ hình thành các sản phẩm, giải pháp Toán học có giá trị ứng dụng cao; góp phần xây dựng nền khoa học mạnh, kinh tế số phát triển và xã hội thông minh hơn. Đây là minh chứng rõ ràng cho định hướng "đưa Toán học từ phòng thí nghiệm ra thực tiễn", tạo động lực mới cho phát triển kinh tế - xã hội Việt Nam trong giai đoạn tới.
