Diễn đàn Chính sách đổi mới sáng tạo 2025: Thúc đẩy hệ sinh thái và hợp tác công - tư

Đổi mới sáng tạo – động lực phát triển kinh tế

Tại diễn đàn, ông Nguyễn Mai Dương, Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ nhấn mạnh, đổi mới sáng tạo là hoạt động tạo ra sản phẩm, dịch vụ, quy trình, mô hình kinh doanh mới hoặc cải tiến đáng kể so với hiện có. Đây là lĩnh vực đang nhận được sự quan tâm cao từ lãnh đạo Đảng, Nhà nước, Chính phủ.

Luật Khoa học, công nghệ và Đổi mới sáng tạo, được Quốc hội thông qua tháng 6/2025, là dấu ấn quan trọng khi lần đầu tiên đổi mới sáng tạo được đặt ngang với khoa học, công nghệ. Hiện Bộ KH&CN đang xây dựng hệ thống văn bản hướng dẫn thực hiện luật, đặc biệt liên quan đến đổi mới sáng tạo. Đại diện Cục Đổi mới sáng tạo cho biết, doanh nghiệp là trung tâm của hệ thống. Các chính sách ưu đãi dành cho doanh nghiệp gồm: Miễn, giảm thuế; hỗ trợ lãi suất vay; cấp kinh phí nghiên cứu, phát triển và chuyển giao công nghệ; cấp phiếu hỗ trợ tài chính (voucher) để thương mại hóa sản phẩm. Ngoài ra, sẽ hình thành thị trường chứng khoán chuyên biệt cho doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và quỹ đầu tư mạo hiểm địa phương.

Các trung tâm đổi mới sáng tạo đóng vai trò đầu mối kết nối, chia sẻ lợi ích từ nghiên cứu, tạo sự gắn kết trong hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia. Tới đây, mỗi địa phương, bộ, ngành sẽ có ít nhất một trung tâm; khuyến khích viện nghiên cứu, trường đại học thành lập trung tâm; phấn đấu cả nước có khoảng 100 trung tâm ở các cấp.

Chính sách hợp tác công - tư thúc đẩy đổi mới sáng tạo

Ông Phạm Thy Hùng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Đấu thầu, Bộ Tài chính, cho biết Nghị định số 180/2025/NĐ-CP quy định cơ chế hợp tác công tư trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Các ưu đãi nổi bật gồm: ưu đãi thuế R&D, miễn giảm tiền thuê đất, chấp nhận rủi ro, quyền sở hữu kết quả nghiên cứu, cùng nhiều hỗ trợ khác.

Đối với dự án hợp tác công – tư (PPP), vốn nhà nước có thể chiếm tới 70% tổng mức đầu tư; nhà nước có thể đặt hàng hoặc tài trợ một phần, toàn bộ kinh phí; chia sẻ phần giảm doanh thu với mức 100% trong 3 năm đầu. "Bộ Tài chính đồng hành cùng các cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện hợp tác công tư trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo", ông Phạm Thy Hùng nhấn mạnh.

Bộ Tài chính đã ban hành Công văn số 11725/BTC-QLĐT ngày 31/7/2025 hướng dẫn tiêu chí xác định dự án hợp tác công tư; đồng thời đang phổ biến, tập huấn và xây dựng sổ tay hướng dẫn PPP trong lĩnh vực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Diễn đàn cũng ghi nhận nhiều khuyến nghị từ chuyên gia và doanh nghiệp. Ông Đặng Đức Anh, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược, cho rằng Việt Nam cần chuyển dịch từ mô hình tăng trưởng dựa vào lao động sang tri thức, công nghệ và hiệu quả, trong đó đổi mới sáng tạo là động lực then chốt.

Các đại biểu đề xuất tăng cường năng lực tự chủ công nghệ, thúc đẩy đầu tư R&D, phát triển quỹ đầu tư mạo hiểm để giảm rủi ro cho doanh nghiệp công nghệ cao. Ông Đặng Tấn Đức, Viện trưởng Viện R&D Tập đoàn Becamex, cho rằng việc phát triển trung tâm đổi mới sáng tạo vùng, vườn ươm khởi nghiệp và kết nối quốc tế sẽ giúp doanh nghiệp Việt tiếp cận công nghệ, thu hút chuyên gia, lan tỏa đổi mới sáng tạo từ đầu tư nước ngoài.

Các tham luận từ doanh nghiệp cũng nhấn mạnh cần phát triển doanh nghiệp lớn trong ngành công nghiệp nền tảng, nâng cao chất lượng nhân lực, đào tạo kỹ năng số, kỹ năng 4.0 và kết nối chặt chẽ giữa doanh nghiệp – trường đại học – viện nghiên cứu để đáp ứng nhu cầu thực tiễn./.