Nhờ ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất đã tăng hiệu quả sản xuất nông nghiệp, giúp nông dân thoát nghèo vươn lên làm giàu
Những mô hình thay đổi cuộc sống từ ứng dụng khoa học công nghệ
Ở nhiều vùng nông thôn, miền núi, ứng dụng công nghệ đã mở ra hướng đi mới, giúp người dân thoát khỏi tình trạng canh tác lạc hậu, năng suất thấp. Trước đây, tại xã Sơn Linh, tỉnh Quảng Ngãi, phần lớn hộ dân sống dựa vào cây keo, cây mì – những loại cây hiệu quả kinh tế thấp và tiềm ẩn nguy cơ thoái hóa đất. Trong bối cảnh đó, anh Đinh Văn Thơ đã mạnh dạn thay đổi phương thức sản xuất, lựa chọn hướng đi khác biệt: phát triển mô hình nông nghiệp thông minh.
Trên diện tích hơn 3.000 m² đất đồi trước kia chỉ trồng keo, mì, anh Thơ chuyển sang trồng ổi xen bưởi da xanh – những loại cây ăn quả có giá trị kinh tế cao. Cùng với đó, hệ thống tưới béc phun hiện đại được lắp đặt thay cho phương thức tưới thủ công. Giải pháp này không chỉ giúp tiết kiệm nước và công lao động, mà còn duy trì độ ẩm ổn định, hạn chế tình trạng xói mòn đất. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc hướng tới mô hình canh tác thân thiện với môi trường.
Nhờ tận dụng hiệu quả nguồn lực hỗ trợ từ Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030, vườn cây của anh Thơ đã bước vào vụ thu hoạch thứ hai. Sản lượng ổi đạt cao, chất lượng quả ngọt, giòn, được thị trường ưa chuộng. Cách làm "lấy ngắn nuôi dài" với cây ổi cho thu sớm, tạo nguồn lực để đầu tư cho cây bưởi lâu năm.
Không chỉ dừng lại ở việc áp dụng công nghệ tưới, anh Thơ còn tích cực học hỏi và áp dụng các kỹ thuật canh tác bền vững như bón phân hợp lý, tỉa cành khoa học, phòng trừ sâu bệnh bằng biện pháp sinh học. Anh cũng chủ động chia sẻ kiến thức với bà con trong thôn. Hiện có 25 hộ đang cùng anh triển khai mô hình canh tác cây ăn quả theo hướng bền vững. "Mình học được gì thì truyền đạt lại cho bà con, từ cách tỉa cành, tưới nước đến bón phân sao cho cây phát triển tốt, không bị suy", anh Thơ chia sẻ.
Việc chuyển đổi mô hình canh tác không chỉ giúp bảo vệ môi trường đất, nước, mà còn góp phần tạo sinh kế ổn định cho người dân địa phương. Mỗi mùa thu hoạch, vườn cây của anh Thơ tạo việc làm cho gần 20 lao động thời vụ và khoảng 10 lao động thường xuyên.
Câu chuyện của anh Đinh Văn Thơ là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của khoa học – công nghệ trong nông nghiệp. Từ một vùng đất cằn cỗi, nhờ đổi mới cách làm và ứng dụng công nghệ, người nông dân đã có thể tạo ra giá trị kinh tế bền vững, góp phần vào công cuộc giảm nghèo tại địa phương.
Chuyển đổi số mở rộng cơ hội, nâng cao giá trị sản phẩm
Không chỉ trong sản xuất, khoa học và công nghệ còn mang lại bước đột phá trong khâu tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp. Thực tế cho thấy, khi nhiều nông dân chủ động chuyển đổi số, áp dụng thương mại điện tử, nông sản Việt đã đến gần hơn với người tiêu dùng, mở ra cơ hội tăng giá trị và đầu ra ổn định.
Một ví dụ điển hình là mô hình nuôi dế thảo mộc tại tỉnh Lâm Đồng do anh Nguyễn Văn Dung khởi xướng. Không chỉ sản xuất, anh Dung còn thường xuyên chia sẻ quá trình nuôi dế, thu hoạch và chế biến trên mạng xã hội. Những nội dung chân thực, gắn liền với công việc hằng ngày nhanh chóng thu hút hàng triệu lượt xem và hàng chục nghìn người theo dõi.
"Chúng ta làm cái gì chúng ta quay cái đó lên. Chính sự vất vả của chúng ta trong trang trại, trên đồng ruộng có thể là điểm chạm để khách hàng thích và ủng hộ sản phẩm", anh Dung chia sẻ.
Nắm bắt xu hướng phát triển công nghệ số, anh Dung đã xây dựng nền tảng ứng dụng bán hàng ATOCO, giới thiệu hơn 20 nông sản đặc trưng của huyện Lâm Hà. Việc minh bạch thông tin nguồn gốc và quy trình sản xuất giúp sản phẩm dễ dàng mở rộng mạng lưới phân phối trên các sàn thương mại điện tử.
Kết nối nông dân địa phương để đưa sản phẩm lên sàn là cách làm mới, tạo thêm kênh tiêu thụ hiệu quả. "Trước gia đình bán sản phẩm theo hướng truyền thống, giờ tôi kết nối với anh Dung để đưa sản phẩm lên sàn", ông Nguyễn Văn Hùng, một nông dân tại xã Hoài Đức cho biết.
Đáng chú ý, sản phẩm mật ong của địa phương đã đạt hai chứng chỉ quan trọng là OCOP và ISO – 22000, đủ tiêu chuẩn để xuất khẩu. Anh Dung khẳng định: "Thông qua những chứng chỉ này, chúng tôi rất tự tin để liên kết cùng bà con, đưa nông sản lên sàn thương mại điện tử."
Những thay đổi ấy không chỉ nâng cao giá trị nông sản, mà còn tạo sự gắn kết giữa người sản xuất và người tiêu dùng. Nhờ tối ưu hóa sự tương tác trực tiếp, sản phẩm từ các vùng quê đã có cơ hội đến với đông đảo khách hàng trên cả nước, thậm chí vươn ra thị trường quốc tế.
Thành quả giảm nghèo từ đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số
Cùng với các mô hình cụ thể ở địa phương, việc đẩy mạnh ứng dụng khoa học và công nghệ, chuyển đổi số đã góp phần vào kết quả chung của Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 – 2025.
Theo báo cáo đánh giá, đến cuối năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo cả nước còn 1,93%, giảm 3,27% so với cuối năm 2022, tương ứng mức giảm bình quân 1,03%/năm – đạt mục tiêu giảm 1 – 1,5%/năm.
Bên cạnh đó, tỷ lệ xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo thoát khỏi tình trạng khó khăn đạt 35,20%, vượt chỉ tiêu 30%. Chỉ số về suy dinh dưỡng thấp còi ở trẻ em dưới 16 tuổi giảm còn 25,42%, thấp hơn đáng kể so với ngưỡng chỉ tiêu dưới 34%.
Đáng chú ý, trong giai đoạn này, cả nước đã triển khai hơn 10.500 mô hình sinh kế, vượt xa chỉ tiêu đề ra là 1.000 mô hình. Các hoạt động hỗ trợ kết nối việc làm cũng ghi nhận kết quả nổi bật: trên 134.000 lao động thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo có việc làm thành công, vượt 34% so với chỉ tiêu tối thiểu 100.000 lao động.
Những con số trên cho thấy nỗ lực giảm nghèo đã được hiện thực hóa bằng các giải pháp đồng bộ, trong đó, khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số giữ vai trò quan trọng. Chính sự kết hợp hài hòa giữa chính sách của Nhà nước và sáng kiến của người dân đã tạo ra những chuyển biến rõ rệt, hướng tới mục tiêu phát triển bền vững.
Chuyên gia Phạm Minh Thu nhận định: công nghệ 4.0 đang mở ra nhiều cơ hội tiềm năng nếu được khai thác hiệu quả. Thứ nhất, nó tạo ra hàng loạt ngành nghề mới đòi hỏi kỹ năng và kiến thức hiện đại, là cơ hội để người lao động – kể cả người nghèo – vươn lên nếu được trang bị đầy đủ kỹ năng. Thứ hai, ứng dụng công nghệ và tự động hóa không chỉ thay thế một số công việc mà còn giúp nâng cao năng suất, cải thiện thu nhập trong cả những ngành truyền thống như nông nghiệp, thủ công mỹ nghệ. Thứ ba, công nghệ số giúp xóa bỏ rào cản địa lý, đưa người dân nghèo đến gần hơn với các dịch vụ công trực tuyến, dịch vụ tài chính chính thức, hạn chế rủi ro tín dụng đen.
Từ những ví dụ cụ thể và kết quả thực tiễn, có thể khẳng định rằng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số không chỉ là động lực quan trọng cho phát triển kinh tế - xã hội, mà còn là chìa khóa mở ra cơ hội thoát nghèo bền vững cho hàng triệu người dân Việt Nam./.
