Mô hình nuôi bò giống giúp giảm nghèo ở các vùng cao còn khó khăn ở Thanh Hóa.
Thanh Hóa là địa phương có địa bàn rộng, dân số đông, nhiều vùng đặc biệt khó khăn, trong đó miền núi chiếm hơn 70% diện tích tự nhiên đòi hỏi công tác giảm nghèo không thể theo một khuôn mẫu chung mà phải được thiết kế theo đặc thù từng vùng. Tư duy “đi vào thực chất”, tránh dàn trải đã tạo nên hướng đi đúng của tỉnh trong nhiều năm qua.
Trong giai đoạn 2021–2025, Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững được tỉnh triển khai với quan điểm “không để ai bị bỏ lại phía sau”, hướng đến giảm nghèo đa chiều thay vì chỉ chăm chăm vào tiêu chí thu nhập. Theo đó, tỉnh không chỉ hỗ trợ vốn, hỗ trợ sản xuất mà còn tập trung vào giáo dục, y tế, nhà ở, nước sạch, thông tin – những yếu tố giúp nâng cao chất lượng cuộc sống và đảm bảo người dân không rơi trở lại tình trạng nghèo đói.
Đáng chú ý, các địa phương đã chủ động đổi mới phương pháp tiếp cận giảm nghèo, chuyển từ hỗ trợ cho – hỗ trợ không hoàn lại sang hướng dẫn, đồng hành và trao công cụ để người dân tự phát triển sinh kế. Nhiều mô hình sản xuất, chăn nuôi, trồng trọt và dịch vụ phù hợp điều kiện từng vùng được lựa chọn, thí điểm rồi nhân rộng. Tại các huyện miền núi, như Mường Lát, Quan Sơn, Lang Chánh, các mô hình chăn nuôi bò sinh sản, dê núi, gà đồi, trồng quế, trồng dược liệu và phát triển nghề thủ công truyền thống đã mang lại thu nhập ổn định. Ở đồng bằng và ven biển, nhiều mô hình nuôi trồng thủy sản, nghề cá, may mặc gia công, sản xuất hàng tiêu dùng cũng mở ra hướng làm ăn mới.
Kết quả cho thấy, khi tư duy được thay đổi, các mô hình được làm đúng và trúng, người dân chủ động hơn trong phát triển kinh tế hộ. Hàng nghìn hộ nghèo đã mạnh dạn vay vốn, đầu tư máy móc, chuyển đổi sản xuất, nâng cao giá trị nông sản. Nhờ vậy, thu nhập của người dân nhiều nơi tăng từ 1,5 đến 2 lần sau vài năm.
Song song với phát triển sinh kế, các chính sách an sinh xã hội được triển khai sâu rộng và thực chất.
Về giáo dục, Thanh Hóa đã hỗ trợ gạo cho hơn 44.700 lượt học sinh, hỗ trợ tiền ăn cho hơn 42.700 lượt với kinh phí trên 172 tỷ đồng; hỗ trợ tiền ở cho gần 30.000 lượt học sinh. Giai đoạn 2021–2025, toàn tỉnh có hơn 62.900 lượt học sinh được miễn, giảm học phí; hơn 37.500 lượt học sinh được hỗ trợ chi phí học tập; và hơn 1.100 học sinh khuyết tật được hưởng chính sách giáo dục đặc thù. Các khoản hỗ trợ này giúp trẻ em ở vùng khó khăn có cơ hội đến trường, hạn chế tình trạng bỏ học và đảm bảo nền tảng nguồn nhân lực cho giai đoạn tiếp theo.
Về y tế, Quỹ hỗ trợ Khám, chữa bệnh cho người nghèo đã chi trên 158 tỷ đồng để hỗ trợ gần 550.000 lượt người điều trị nội trú trong giai đoạn 2014–2023. Riêng giai đoạn 2021–2023, hơn 61.600 lượt người nghèo được hỗ trợ với tổng kinh phí trên 20,7 tỷ đồng. Đây là chính sách có ý nghĩa nhân văn sâu sắc, giúp người nghèo được tiếp cận dịch vụ y tế kịp thời, hạn chế nguy cơ tái nghèo do chi phí khám chữa bệnh cao.
Tín dụng chính sách tiếp tục khẳng định vai trò là “phao cứu sinh kinh tế” đối với hộ nghèo và các đối tượng yếu thế. Chín tháng đầu năm 2025, Ngân hàng Chính sách xã hội tỉnh Thanh Hóa đã giải ngân 4.325 tỷ đồng cho hơn 14.000 lượt hộ nghèo và cận nghèo. Tổng dư nợ đến 30/9/2025 đạt trên 15.900 tỷ đồng, mức tăng trưởng 7,3% so với đầu năm. Từ nguồn vốn này, người dân có điều kiện chuyển đổi mô hình sản xuất, đầu tư máy móc, xây dựng công trình nước sạch – vệ sinh và hỗ trợ con em theo học nghề, học đại học.
Chính sách hỗ trợ tiền điện cũng được triển khai đầy đủ, với hơn 205.000 hộ nghèo và cận nghèo được hỗ trợ trong giai đoạn 2021–2023; năm 2024 thêm 46.300 hộ và dự kiến năm 2025 khoảng 43.000 hộ tiếp tục được nhận hỗ trợ. Đây là nguồn lực quan trọng giúp giảm áp lực chi tiêu cho các gia đình khó khăn.
Số hộ nghèo đã giảm xuống, nhà cửa khang trang hơn
Nhờ sự tổng hòa giữa phát triển sinh kế, hỗ trợ an sinh và huy động xã hội hóa, tỷ lệ hộ nghèo của Thanh Hóa đã giảm mạnh từ 6,78% xuống còn 0,52% theo chuẩn nghèo đa chiều 2022–2025. Mức giảm bình quân 1,56%/năm vượt chỉ tiêu Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX và chỉ tiêu được giao tại Quyết định 652/QĐ-TTg. Thành quả này cho thấy cách tiếp cận đúng hướng và quyết tâm cao của cả hệ thống chính trị, đồng thời khẳng định tính hiệu quả của phương châm “giảm nghèo toàn diện – bao trùm – bền vững”.
Tuy nhiên, Thanh Hóa cũng đặt ra yêu cầu không chủ quan trước kết quả đạt được. Bởi giảm nghèo bền vững là quá trình lâu dài, cần được duy trì ổn định và liên tục đổi mới. Tỉnh xác định giai đoạn 2026–2030 sẽ tiếp tục đẩy mạnh các nhóm giải pháp trọng tâm như phát triển kinh tế gắn với sinh kế bền vững ở vùng đặc biệt khó khăn; nâng cấp hạ tầng thiết yếu; tăng cường đào tạo nghề và chuyển dịch cơ cấu lao động; mở rộng ứng dụng khoa học – công nghệ trong sản xuất nông nghiệp; bảo đảm các dịch vụ cơ bản về y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch và thông tin.
Bên cạnh đó, tỉnh sẽ tăng cường huy động đa dạng nguồn lực từ doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ chức tín dụng và các chương trình quốc tế. Việc giám sát chính sách được xác định là nhiệm vụ then chốt, nhằm đảm bảo hỗ trợ đúng đối tượng, phòng ngừa lợi dụng chính sách và hạn chế tái nghèo. Mục tiêu quan trọng nhất không chỉ là giảm tỷ lệ hộ nghèo mà là nâng cao chất lượng cuộc sống, thu nhập và chỉ số hạnh phúc của người dân.
Với nền tảng vững chắc đã đạt được, Thanh Hóa đang từng bước hướng tới mục tiêu trở thành tỉnh phát triển khá của cả nước, nơi mỗi người dân đều có cơ hội tiếp cận dịch vụ xã hội cơ bản, được trao quyền phát triển và hưởng thành quả từ tăng trưởng kinh tế. Con đường giảm nghèo mà tỉnh đang theo đuổi thể hiện rõ tinh thần “giảm nghèo thực chất – không hình thức”, từ đó góp phần xây dựng một xã hội bao trùm, văn minh và bền vững hơn.
