Vận dụng hiệu quả nền tảng quốc gia
Trong bối cảnh toàn cầu chuyển dịch mạnh mẽ sang kỷ nguyên số, Hà Nội đã nhanh chóng khẳng định vị thế là trung tâm khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của Việt Nam. Nhiều năm qua, Đảng và Nhà nước xác định khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là quốc sách trọng yếu, được nêu rõ trong Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22-12-2024 của Bộ Chính trị, coi đây là "quốc sách đột phá", đặt ngang hàng với quốc phòng và giáo dục. Trên nền tảng đó, Thủ đô đã chủ động tận dụng các điều kiện chung của quốc gia để thúc đẩy những bước phát triển riêng.
Hiện nay, Hà Nội định vị mục tiêu "lấy hạnh phúc nhân dân và sự cường thịnh của đất nước làm thước đo phát triển". Tư duy phát triển vì con người, do con người và đặt con người ở vị trí trung tâm được gắn kết chặt chẽ với định hướng "hội nhập quốc tế sâu rộng về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo".
Trên thực tế, Hà Nội đã phát huy hiệu quả các nền tảng sẵn có, đồng thời vận dụng linh hoạt các chính sách quốc gia - từ chiến lược phát triển khoa học - công nghệ đến chương trình chuyển đổi số quốc gia - nhằm tạo lập môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp, viện nghiên cứu và cộng đồng khởi nghiệp.
Hà Nội có cơ hội trở thành "cầu nối công nghệ" ở khu vực và trên thế giới.
Những năm gần đây, Hà Nội tập trung đầu tư mạnh mẽ cho hạ tầng số, với tỉ lệ phủ sóng internet băng rộng đạt trên 95% dân cư. Với gần 10 triệu dân, Thành phố trở thành thị trường thử nghiệm lý tưởng cho các ứng dụng công nghệ mới trong giao thông thông minh, dịch vụ công, thanh toán điện tử và y tế số. Chính nhu cầu thực tiễn này đã tạo động lực để nhiều doanh nghiệp công nghệ trong và ngoài nước triển khai sản phẩm, dịch vụ tại Hà Nội. Hiện thành phố có gần 1.200 doanh nghiệp công nghệ thông tin cùng hàng nghìn doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực đổi mới sáng tạo, đóng góp lớn vào giá trị gia tăng của nền kinh tế đô thị.
Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo tại Hà Nội cũng không ngừng mở rộng. Khu công nghệ cao Hòa Lạc đã trở thành điểm đến của nhiều tập đoàn lớn như Viettel, FPT, VNPT; nhiều trung tâm đổi mới sáng tạo được thành lập, trong đó có Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC) đặt tại Hà Nội.
Đặc biệt, Hà Nội đã khai thác hiệu quả các thỏa thuận hợp tác song phương và đa phương mà Việt Nam ký kết. Điển hình như Hiệp định thương mại tự do thế hệ mới (EVFTA, CPTPP) tạo điều kiện cho doanh nghiệp công nghệ Hà Nội vươn ra toàn cầu. Năm 2024, Việt Nam xếp hạng 44/133 nền kinh tế theo Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) của WIPO, tăng mạnh so với thập kỷ trước, trong đó Hà Nội là hạt nhân quan trọng thúc đẩy kết quả này.
Hà Nội còn đóng vai trò trung tâm trong ngoại giao công nghệ - một hướng đi mới của Việt Nam, khi Thành phố liên tục đăng cai các sự kiện quốc tế về trí tuệ nhân tạo (AI), chuyển đổi số, công nghệ xanh và an ninh mạng. Việc Liên hợp quốc lựa chọn Hà Nội làm nơi mở ký Công ước chống tội phạm mạng tháng 10-2025 cho thấy niềm tin quốc tế vào năng lực và uy tín của Thủ đô.
Dù có nhiều lợi thế, Hà Nội cũng đang đối mặt với những trở ngại lớn. Một là, thể chế chính sách còn chưa đồng bộ. Nhiều doanh nghiệp phản ánh thủ tục hành chính trong lĩnh vực công nghệ vẫn phức tạp, từ cấp phép thử nghiệm công nghệ mới đến quy định về bảo mật dữ liệu. Hai là, liên kết nghiên cứu - doanh nghiệp còn yếu.
Dù mỗi năm có hàng nghìn đề tài nghiên cứu được triển khai, tỉ lệ thương mại hóa và đưa vào ứng dụng thực tiễn vẫn thấp. Hà Nội cần cơ chế khuyến khích mạnh mẽ hơn cho việc chuyển giao công nghệ. Ba là, hạ tầng số chưa đồng đều, khi trung tâm thành phố có hạ tầng mạnh, vùng ngoại thành và nông thôn lân cận vẫn gặp khó về kết nối, khiến quá trình triển khai dịch vụ số gặp nhiều hạn chế...
Tuy còn nhiều rào cản, Hà Nội đang từng bước chứng minh khả năng vận dụng linh hoạt, biến các chủ trương của Trung ương thành hành động cụ thể và đã có những kết quả đáng khích lệ. Chính sách, hạ tầng và con người đang cùng cộng hưởng để tạo nên sức bật mới cho Thủ đô trong kỷ nguyên số.
Khẳng định vai trò đầu tàu đổi mới sáng tạo
Bước sang giai đoạn phát triển mới, Hà Nội đặt mục tiêu trở thành "thành phố sáng tạo toàn cầu", một trung tâm đổi mới sáng tạo của khu vực Đông Nam Á. Điều này không chỉ dựa trên tiềm năng sẵn có mà còn là kết quả của sự quyết tâm chính trị và định hướng chiến lược rõ ràng. Đảng bộ Hà Nội sẽ tiếp tục lãnh đạo hiệu quả, sáng tạo công tác đối ngoại, triển khai chiến lược ngoại giao toàn diện, kết hợp chặt chẽ đối ngoại chính trị, kinh tế, văn hóa và các kênh đối ngoại Đảng, chính quyền, Nhân dân, góp phần tranh thủ nguồn lực quốc tế, thúc đẩy phát triển bền vững và nâng cao vị thế Thủ đô trên trường quốc tế.
Với vị thế Thủ đô, Hà Nội "lấy văn hóa làm nền tảng, lấy hạnh phúc nhân dân làm thước đo" và coi đổi mới sáng tạo là động lực tăng trưởng. Thành phố cam kết thúc đẩy mạnh mẽ hợp tác quốc tế về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, đặc biệt trong các lĩnh vực chiến lược như trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, công nghệ sinh học và năng lượng tái tạo.
Tuy nhiên, để hiện thực hóa mục tiêu "vươn mình", Hà Nội cần vượt qua nhiều thách thức. Trước hết là hạ tầng công nghệ chưa đồng bộ. Theo chỉ số Chính phủ điện tử (EGDI) 2024, Việt Nam đứng hạng 71/193, cho thấy dư địa cải thiện còn rất lớn. Nguồn nhân lực chất lượng cao trong các ngành bán dẫn, AI, an ninh mạng vẫn thiếu hụt. Liên kết giữa nghiên cứu - triển khai - ứng dụng còn rời rạc. Nếu không có cơ chế khuyến khích thương mại hóa sản phẩm nghiên cứu, Thành phố có nguy cơ tụt lại trong cuộc đua công nghệ toàn cầu.
Chính vì vậy, Hà Nội đang đưa ra quyết tâm mới: Xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo bền vững, huy động đồng bộ các nguồn lực. Chính phủ đã phê duyệt nhiều chính sách ưu đãi cho nghiên cứu và phát triển (R&D), ưu đãi thuế cho doanh nghiệp công nghệ cao và hỗ trợ chi phí thử nghiệm. Thành phố cũng triển khai cơ chế sandbox công nghệ, cho phép startup thử nghiệm ý tưởng mới với rủi ro thấp hơn.
Một yếu tố không kém phần quan trọng là "ngoại giao công nghệ". Hà Nội, với vai trò Thủ đô, đang đi đầu trong việc thúc đẩy các mối quan hệ hợp tác với tập đoàn công nghệ toàn cầu. Cuộc gặp giữa lãnh đạo cấp cao Việt Nam với CEO các hãng như NVIDIA, Qualcomm, Marvell thời gian qua cho thấy Thủ đô chính là điểm đến hấp dẫn để đặt trung tâm R&D. Những dự án này không chỉ mang lại vốn đầu tư mà còn tạo cơ hội đào tạo nhân lực, chuyển giao công nghệ - những nền tảng quan trọng để Hà Nội bứt phá.
Điều đặc biệt là sự phát triển khoa học công nghệ của Hà Nội còn gắn chặt với yếu tố nhân văn. Thành phố định vị mình không phải là "siêu đô thị bê tông", mà là đô thị chú trọng tới chất lượng sống, luôn quan tâm chăm lo cho hạnh phúc của mỗi người dân. Chính tư tưởng phát triển này khiến Hà Nội trở thành điểm đến không chỉ cho giới đầu tư mà còn cho những chuyên gia quốc tế mong muốn gắn bó lâu dài.
Có thể thấy, trong kỷ nguyên vươn mình của đất nước, Hà Nội không chỉ là trung tâm chính trị - văn hóa mà đang từng bước trở thành thành phố đổi mới sáng tạo quốc tế. Với sự hội tụ của nguồn lực con người, chính sách quyết liệt, sự hiện diện của các tập đoàn công nghệ toàn cầu và ngoại giao công nghệ ngày càng mở rộng, Hà Nội có đủ điều kiện để nắm bắt dòng chảy chuyển dịch chuỗi cung ứng công nghệ, khẳng định vai trò là đầu tàu đổi mới sáng tạo, nơi hội tụ và lan tỏa tri thức, tạo ra cú hích chiến lược cho cả quốc gia trong kỷ nguyên số.
