Các đại biểu Quốc hội thống nhất cao với sự cần thiết ban hành ba đạo luật này, nhấn mạnh đây là những dự án luật có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với tiến trình phát triển đất nước trong giai đoạn mới, khi khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành trụ cột của tăng trưởng bền vững, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia và thúc đẩy hội nhập sâu rộng.
Hoàn thiện hành lang pháp lý, đưa thể chế đi trước một bước
Đối với Luật Chuyển đổi số, các đại biểu cho rằng đây là dự án luật khó, bởi hiện nay rất ít quốc gia trên thế giới có một đạo luật riêng điều chỉnh lĩnh vực này. Việc Việt Nam tiên phong xây dựng khuôn khổ pháp lý cho chuyển đổi số là bước đi đúng hướng, thể hiện tầm nhìn chiến lược và quyết tâm chính trị cao của Chính phủ trong bối cảnh chuyển đổi số đang tác động mạnh mẽ đến mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội.
Nhiều ý kiến khẳng định việc ban hành Luật là hết sức cần thiết nhằm thể chế hóa chủ trương "đưa thể chế đi trước một bước" trong phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Hiện nay, các quy định pháp lý liên quan đến chuyển đổi số còn phân tán trong nhiều đạo luật khác nhau, như Luật Giao dịch điện tử, Luật Viễn thông, Luật An toàn thông tin mạng... dẫn đến thiếu cơ chế điều phối tổng thể giữa hạ tầng, dữ liệu, công nghệ và nhân lực.
Luật Chuyển đổi số khi được ban hành sẽ góp phần khắc phục tình trạng chồng chéo, thống nhất hành lang pháp lý, thiết lập cơ chế điều phối liên ngành, qua đó thúc đẩy hình thành Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số và công dân số, tạo nền tảng cho phát triển quốc gia số toàn diện.
Tại các tổ thảo luận, nhiều đại biểu bày tỏ sự đồng thuận cao với quan điểm xây dựng Luật Chuyển đổi số theo hướng bao trùm, toàn diện, bảo đảm mọi tổ chức, cá nhân đều có cơ hội tiếp cận, tham gia và hưởng lợi từ tiến trình chuyển đổi số quốc gia.
Đại biểu Lê Quang Tùng (Đoàn Cần Thơ) cho rằng mặt bằng chuyển đổi số giữa các địa phương hiện nay còn chênh lệch, nhất là ở vùng sâu, vùng xa. Vì vậy, luật cần có chính sách ưu tiên đầu tư hạ tầng số cho các địa phương khó khăn, đồng thời thu hút các dự án công nghệ để bảo đảm sự phát triển đồng đều, thu hẹp khoảng cách số giữa các vùng miền.
Cùng quan điểm, đại biểu Hoàng Đức Thắng (Đoàn Quảng Trị) nhấn mạnh nguyên tắc xuyên suốt "không để ai bị bỏ lại phía sau". Theo ông, chuyển đổi số phải được tiếp cận dưới góc độ nhân văn, bảo đảm mọi người dân đều có cơ hội tham gia và thụ hưởng thành quả. Đại biểu đề nghị luật hóa chính sách chuyển đổi số bao trùm, từ việc mở rộng hạ tầng viễn thông, xây dựng trung tâm dữ liệu quốc gia, đến hỗ trợ truy cập internet, cung cấp thiết bị cho hộ nghèo, cận nghèo và người dân ở vùng khó khăn.
Bên cạnh đó, dịch vụ công trực tuyến phải thân thiện với người khuyết tật, đa ngôn ngữ, phù hợp với thiết bị có cấu hình thấp và mạng yếu, giúp người dân ở mọi điều kiện có thể tiếp cận bình đẳng, thu hẹp khoảng cách số trong xã hội.
Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ, khu vực nông nghiệp và hộ kinh doanh chuyển đổi số
Đại biểu Nguyễn Minh Tâm (Đoàn Quảng Trị) đề nghị bổ sung cơ chế, nguồn lực và ưu đãi cụ thể cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh và khu vực nông nghiệp trong quá trình chuyển đổi số. Đây là lực lượng chiếm hơn 90% tổng số doanh nghiệp cả nước, song năng lực số còn hạn chế, trong khi chi phí đầu tư công nghệ lại lớn.
Các đại biểu Quốc hội thảo luận tại tổ về các dự án luật
Theo đại biểu Nguyễn Minh Tâm, dự thảo Luật đã nêu định hướng hỗ trợ doanh nghiệp, song cần cụ thể hóa hơn nữa để có thể triển khai trong thực tế, giúp cộng đồng doanh nghiệp giảm bớt gánh nặng chi phí và rủi ro khi chuyển đổi sang mô hình kinh doanh số.
Chuyển đổi số không chỉ là vấn đề kỹ thuật, mà còn là vấn đề của thể chế, nguồn lực và năng lực con người. Do vậy, chính sách hỗ trợ cần đi kèm các chương trình đào tạo, tư vấn, kết nối để giúp doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, có thể ứng dụng công nghệ một cách hiệu quả, phù hợp với đặc thù ngành nghề và địa phương.
Đại biểu Trần Thị Thu Hằng (Đoàn Lâm Đồng) cho rằng dự thảo cần bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất với các luật có liên quan như Luật Dữ liệu, Luật Giao dịch điện tử (sửa đổi)… nhằm tránh chồng chéo, bảo đảm tính khả thi khi triển khai. Đồng thời, khi ban hành, cần hạn chế tối đa việc phải chờ văn bản hướng dẫn để Luật sớm đi vào cuộc sống.
Về chính sách của Nhà nước đối với chuyển đổi số, đại biểu Trần Thị Thu Hằng bày tỏ sự nhất trí cao với dự thảo, đồng thời nhấn mạnh cần ưu tiên phát triển hạ tầng và đào tạo nguồn nhân lực chuyển đổi số cho các cơ quan Nhà nước ở vùng sâu, vùng xa, vùng có đông đồng bào dân tộc thiểu số. Nếu không có sự đầu tư đồng bộ, việc triển khai sẽ dàn trải, tốn kém nhưng hiệu quả không cao.
Đại biểu dẫn chứng, trong quá trình triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, nhiều nơi gặp khó khăn trong vận hành hệ thống số do thiếu nhân lực và điều kiện kỹ thuật. Do vậy, cần có cơ chế đặc thù để tăng cường năng lực chuyển đổi số ở cấp cơ sở, bảo đảm hiệu quả thực thi các chính sách quốc gia về chuyển đổi số.
Bên cạnh đó, đại biểu cũng đề nghị có chính sách hỗ trợ người dân trong học tập, tiếp cận công nghệ số, giúp họ có kỹ năng cơ bản để sử dụng các dịch vụ công trực tuyến, tham gia vào môi trường số một cách an toàn, hiệu quả và bền vững.
Việc xây dựng và ban hành Luật Chuyển đổi số là bước đi quan trọng nhằm hoàn thiện thể chế, tạo hành lang pháp lý thống nhất, đồng bộ, thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện, bao trùm trong mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội, hướng tới mục tiêu "không ai bị bỏ lại phía sau" trong quá trình phát triển đất nước số, kinh tế số và xã hội số Việt Nam.
