Tinh thần xuyên suốt của các nghị quyết và kế hoạch là đặt thể chế ở vị trí trung tâm của công cuộc đổi mới. Thể chế phải là bước đi tiên phong, là "điều kiện tiên quyết" và cũng là "đột phá của đột phá" để tháo gỡ mọi rào cản, khơi thông nguồn lực và tạo lợi thế cạnh tranh quốc gia trong kỷ nguyên số.
Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo
Hệ thống pháp luật KHCN, ĐMST & CĐS: Những bước tiến rõ nét
Thời gian qua, Quốc hội, Chính phủ cùng các Bộ, ngành đã tập trung sửa đổi, bổ sung một loạt quy định quan trọng liên quan đến khoa học, công nghệ, đầu tư, tài chính công, mua sắm công, tài sản công, thuế… Những thay đổi này hướng tới xóa bỏ điểm nghẽn, khơi thông nguồn lực, đổi mới cơ chế quản lý và tạo môi trường thuận lợi cho phát triển KHCN, ĐMST & CĐS.
Các cải cách nổi bật bao gồm: Đơn giản hóa thủ tục hành chính, mở rộng quyền tự chủ trong sử dụng kinh phí nghiên cứu. Đổi mới cơ chế quản lý tài chính đối với nhiệm vụ KHCN, ĐMST & CĐS. Khuyến khích các nhà khoa học tham gia thành lập và điều hành doanh nghiệp dựa trên kết quả nghiên cứu. Tăng cường phát triển nguồn nhân lực và đa dạng hóa cơ chế hỗ trợ.
10 nghị định quan trọng được ban hành
Trong tháng 10/2025, các Bộ đã tham mưu Chính phủ ban hành 10 nghị định, tạo nền tảng pháp lý đồng bộ và toàn diện cho phát triển KHCN, ĐMST & CĐS. Các văn bản tập trung vào nhiều lĩnh vực then chốt, như:
(1) Nghị định số 262/2025/NĐ-CP ngày 14/10/2025 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn một số điều của Luật KH,CN&ĐMST về thông tin thống kê, đánh giá, chuyển đổi số và các vấn đề chung.
(2) Nghị định số 263/2025/NĐ-CP ngày 14/10/2025 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn một số điều của Luật KH,CN&ĐMST về cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của tổ chức KH&CN công lập, nhân lực nhân tài và giải thưởng trong lĩnh vực khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.
(3) Nghị định số 264/2025/NĐ-CP ngày 14/10/2025 của Chính phủ quy định về Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia và quỹ đầu tư mạo hiểm của địa phương.
(4) Nghị định số 265/2025/NĐ-CP ngày 14/10/2025 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật KH,CN&ĐMST về tài chính và đầu tư trong khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.
(5) Nghị định số 267/2025/NĐ-CP ngày 14/10/2025 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn một số điều của Luật KH,CN&ĐMST về chương trình, nhiệm vụ khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo và một số quy định về thúc đẩy hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo.
(6) Nghị định số 268/2025/NĐ-CP ngày 14/10/2025 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn một số điều của Luật KH,CN&ĐMST về đổi mới sáng tạo; khuyến khích hoạt động khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp; công nhận trung tâm đổi mới sáng tạo, hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo; công nhận cá nhân, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; hạ tầng, mạng lưới và hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo.
(7) Nghị định số 271/2025/NĐ-CP ngày 15/10/2025 của Chính phủ quy định về thành lập tham gia thành lập doanh nghiệp, tham gia góp vốn vào doanh nghiệp để thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học phát triển công nghệ trên địa bàn TP. Hà Nội.
(8) Nghị định số 278/2025/NĐ-CP ngày 22/10/2025 của Chỉnh phủ quy định về kết nối, chia sẻ dữ liệu bắt buộc giữa các cơ quan thuộc hệ thống chính trị.
(9) Nghị số 275/2025/NĐ-CP ngày 18/10/2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 85/2025/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật Đầu tư công.
(10) Nghị định số 280/2025/NĐ-CP ngày 27/10/2025 về việc sửa đổi quy định về chứng thực bản sao, cấp bản sao, chứng thực chữ ký, chứng thực hợp đồng, trong đó không yêu cầu người dân chứng thực nộp, xuất trình bản chính hoặc bản sao các giấy tờ, tài liệu đã được tích hợp trên VneID.
Những văn bản quy phạm pháp luật trên tạo nền tảng pháp lý mới, phù hợp với yêu cầu phát triển trong thời kỳ kinh tế số và khoa học công nghệ phát triển mạnh mẽ.
06 thông tư chuyên ngành của Bộ Khoa học và Công nghệ
Song song với nỗ lực của Chính phủ, trong tháng 10, Bộ Khoa học và Công nghệ cũng ban hành 06 thông tư, giúp tăng cường hiệu lực quản lý và thúc đẩy hoạt động KHCN, ĐMST & CĐS:
(1) Thông tư số 19/2025/TT-BKHCN ngày 06/10/2025 quy định kiểm toán kỹ thuật đối với chữ ký điện tử và dịch vụ tin cậy;
(2) Thông tư số 20/2025/TT-BKHCN ngày 06/10/2025 sửa đổi, bổ sung hướng dẫn đánh giá sơ bộ an toàn hạt nhân đối với địa điểm nhà máy điện hạt nhân;
(3) Thông tư số 21/2025/TT-BKHCN ngày 06/10/2025 quy định về nội dung, trình tự phê duyệt quy hoạch kho số viễn thông và tài nguyên Internet;
(4) Thông tư số 22/2025/TT-BKHCN ngày 17/10/2025 quy định về thu thập, cập nhật, chia sẻ dữ liệu trên Hệ thống thông tin quốc gia về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo;
(5) Thông tư số 23/2025/TT-BKHCN ngày 20/10/2025 hướng dẫn xác định vị trí việc làm chuyên trách chuyển đổi số;
(6) Thông tư số 24/2025/TT-BKHCN ngày 30/10/2025 ban hành Bảng phân loại lĩnh vực khoa học và công nghệ.
Các thông tư này tăng cường tính minh bạch, tạo thuận lợi cho hoạt động quản lý và ứng dụng KHCN, đồng thời hỗ trợ quá trình chuyển đổi số ở cấp bộ, ngành và địa phương.
8 dự án luật sẽ trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 10
Tại Kỳ họp thứ 10 Quốc hội Khóa XV, các Bộ sẽ tiếp tục tham mưu Chính phủ để trình Quốc hội 8 dự án Luật: (1) Luật Thương mại điện tử, (2) Luật An ninh mạng, (3) Luật Bảo vệ bí mật nhà nước (sửa đổi), (4) Luật Sở hữu trí tuệ, (5) Luật Chuyển đổi số, (6) Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ, (7) Luật Công nghệ cao (sửa đổi), (8) Luật Trí tuệ nhân tạo.
Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng trình bày Tờ trình về dự án Luật Chuyển đổi số, tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV.
Luật Công nghệ cao (sửa đổi) làm rõ khái niệm và tiêu chí công nghệ cao, công nghệ chiến lược; quy định hoạt động R&D, thử nghiệm, ứng dụng, chuyển giao, phát triển nhân lực; xác định công nghệ cao, công nghệ chiến lược là đột phá ưu tiên, gắn với chuyển đổi số; khuyến khích doanh nghiệp đầu tư, thương mại hóa sản phẩm; áp dụng cơ chế ưu đãi đa dạng và hậu kiểm. Luật cũng xây dựng hệ sinh thái công nghệ cao, phát triển khu công nghệ cao, khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao gắn với hạ tầng số, đô thị công nghệ cao; thúc đẩy liên kết doanh nghiệp - viện, trường - khởi nghiệp - quỹ đầu tư, khuyến khích mua bán , sáp nhập (M&A) doanh nghiệp FDI công nghệ lõi và đầu tư hạ tầng số.
Luật Chuyển đổi số (CĐS) quy định rõ về nguồn lực tài chính và nhân lực để bảo đảm CĐS bền vững; tạo hành lang pháp lý cho hoạt động CĐS trong toàn hệ thống chính trị và phát triển chính phủ số. Luật thúc đẩy hạ tầng, kinh tế và xã hội số với vai trò kiến tạo của Nhà nước, đồng thời bảo đảm quyền công dân, phổ cập dịch vụ và nâng cao năng lực số cho người dân. Bên cạnh đó, luật cũng quy định các điều kiện bảo đảm cho CĐS quốc gia hiệu quả, bền vững và kế thừa các quy định hợp lý từ Luật CNTT cũ.
Luật Chuyển giao công nghệ (sửa đổi) mở rộng phạm vi điều chỉnh bao quát công nghệ mới, hỗ trợ thương mại hóa công nghệ nội sinh, phát triển thị trường KH&CN minh bạch, tạo động lực tài chính - pháp lý, tăng cường kiểm soát chuyển giao công nghệ xuyên biên giới, đồng thời nâng cao năng lực quản lý, giám sát, đánh giá.
Luật Sở hữu trí tuệ (sửa đổi) tập trung vào hỗ trợ khai thác thương mại quyền sở hữu trí tuệ, đơn giản hóa thủ tục hành chính, tăng cường bảo vệ quyền trên môi trường số, bảo đảm thực thi cam kết quốc tế và cập nhật các vấn đề mới như tài sản ảo, AI, tên quốc gia.
Luật Trí tuệ nhân tạo xây dựng cơ chế quản lý theo cấp độ rủi ro, phát triển hạ tầng AI quốc gia, thúc đẩy ứng dụng trong các lĩnh vực trọng điểm, ban hành khung đạo đức và cơ chế ưu đãi cao cho R&D, thử nghiệm; tăng cường hợp tác quốc tế có trách nhiệm và thành lập Ủy ban quốc gia về AI để chỉ đạo, thanh tra và xử lý vi phạm.
Việc đồng loạt ban hành nghị định, thông tư và chuẩn bị trình các dự án luật mới đã tạo nên một bước tiến quan trọng trong quá trình hoàn thiện hệ thống pháp luật về KHCN, ĐMST & CĐS. Hành lang pháp lý ngày càng minh bạch, đồng bộ giúp: Tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước. Gỡ bỏ rào cản cản trở đổi mới sáng tạo; tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp, viện nghiên cứu, trường đại học; nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong kỷ nguyên số.
Với sự vào cuộc mạnh mẽ của cả hệ thống chính trị, KHCN, ĐMST & CĐS đang thực sự trở thành trụ cột của phát triển bền vững và động lực tăng trưởng mới của Việt Nam./.
