Luật Công nghệ cao (sửa đổi), gồm 6 chương và 27, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2026, đánh dấu lần sửa đổi toàn diện đầu tiên kể từ khi Luật Công nghệ cao năm 2008 được ban hành.
Trình bày báo cáo tóm tắt và tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Công nghệ cao (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, dự thảo đã tiếp thu đầy đủ ý kiến của các đại biểu Quốc hội, các cơ quan hữu quan và kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
So với Luật hiện hành, dự thảo lần này được điều chỉnh theo hướng tinh gọn, giảm 8 điều nhưng tăng cường chất lượng và tính khả thi của từng điều khoản. Các nội dung sửa đổi được thiết kế bám sát chủ trương, định hướng mới của Đảng và Nhà nước về phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Đặc biệt là yêu cầu xây dựng năng lực tự chủ công nghệ, tăng cường nội lực và tham gia sâu hơn vào các chuỗi giá trị toàn cầu.
Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng trình bày Báo cáo tóm tắt và tiếp thu giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Công nghệ cao (sửa đổi).
Làm rõ khái niệm, đổi mới ưu đãi theo hướng bậc thang
Một trong những điểm đột phá của Luật Công nghệ cao (sửa đổi) là làm rõ nội hàm khái niệm công nghệ cao và công nghệ chiến lược, vấn đề được coi là nền tảng cho toàn bộ chính sách phát triển công nghệ thời gian tới.
Theo Luật, công nghệ chiến lược là công nghệ có tính đột phá và lan tỏa, được Nhà nước xác định tập trung đầu tư phát triển nhằm tăng cường năng lực tự chủ công nghệ, tạo lợi thế cạnh tranh quốc gia, bảo đảm quốc phòng, an ninh và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội bền vững. Đây là bước tiến quan trọng giúp định hình rõ ràng phạm vi các lĩnh vực cần ưu tiên đầu tư, tránh dàn trải và nâng cao tính hiệu quả của chính sách.
Cùng với việc làm rõ khái niệm, Luật bổ sung hệ thống tiêu chí định lượng để xác định danh mục công nghệ cao và công nghệ chiến lược. Các tiêu chí mới bao gồm tỷ lệ nội địa hóa, tỷ lệ chi cho nghiên cứu và phát triển (R&D), mức độ làm chủ công nghệ và khả năng tự chủ công nghệ chiến lược.
Việc bổ sung tiêu chí định lượng giúp việc lựa chọn và đánh giá công nghệ trở nên minh bạch, có căn cứ khoa học và đo lường được hiệu quả đầu tư, đồng thời góp phần định hướng doanh nghiệp tăng đầu tư vào nghiên cứu và nội địa hóa công nghệ.
Luật Công nghệ cao (sửa đổi) cũng đánh dấu sự thay đổi mạnh mẽ trong thiết kế chính sách ưu đãi.
Thay vì áp dụng một mức ưu đãi chung như trước đây, Luật thiết kế cơ chế ưu đãi theo hướng bậc thang, trong đó doanh nghiệp có tỷ lệ nội địa hóa cao, mức đầu tư cho R&D lớn sẽ được hưởng ưu đãi cao hơn.
Đây là lần đầu tiên cơ chế phân tầng ưu đãi được áp dụng trong lĩnh vực công nghệ cao, nhằm khuyến khích doanh nghiệp đầu tư thật, làm chủ thật và nâng cao năng lực công nghệ thực chất. Đáng chú ý, doanh nghiệp và trung tâm nghiên cứu - phát triển công nghệ chiến lược sẽ là nhóm được hưởng mức ưu đãi cao nhất. Đồng thời, Luật bổ sung đối tượng doanh nghiệp sản xuất sản phẩm công nghệ cao vào diện được hưởng ưu đãi thuế nhằm khuyến khích thương mại hóa sản phẩm, phát triển thị trường công nghệ cao trong nước.
Những thay đổi trong chính sách ưu đãi cho thấy định hướng rõ ràng của Nhà nước, ưu đãi phải tạo động lực đổi mới sáng tạo, thúc đẩy doanh nghiệp đầu tư chiều sâu, từng bước làm chủ công nghệ và tăng năng lực cạnh tranh quốc gia.
Quốc hội biểu quyết thông qua Luật Công nghệ cao (sửa đổi), với 437/441 tổng số ĐBQH có mặt tán thành.
Hoàn thiện cơ chế phát triển khu công nghệ cao, tăng phân cấp cho địa phương và ưu tiên bố trí ngân sách cho đổi mới sáng tạo
Luật Công nghệ cao (sửa đổi) tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý liên quan đến phát triển khu công nghệ cao và khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, những không gian quan trọng của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.
Luật khôi phục quy định về khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao và áp dụng cơ chế ưu đãi tương tự khu công nghệ cao, ngoại trừ một số nội dung không phù hợp với đặc thù sản xuất nông nghiệp. Đây là bước điều chỉnh quan trọng nhằm thúc đẩy phát triển nông nghiệp công nghệ cao, lĩnh vực được dự báo sẽ có vai trò lớn trong chuyển đổi xanh và nâng cao giá trị gia tăng của ngành nông nghiệp Việt Nam.
Bên cạnh đó, Luật bổ sung chức năng sản xuất thử nghiệm sản phẩm công nghệ cao và công nghệ chiến lược tại khu công nghệ cao, tạo điều kiện để đẩy mạnh thương mại hóa sản phẩm nghiên cứu.
Đặc biệt, Luật giao UBND cấp tỉnh quyền quyết định thành lập, mở rộng, điều chỉnh và quản lý khu công nghệ cao cũng như khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Việc phân cấp mạnh mẽ này được kỳ vọng sẽ góp phần rút ngắn thời gian triển khai, tăng tính linh hoạt và tạo điều kiện cho các địa phương chủ động thu hút đầu tư, phát triển hạ tầng, hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo theo tiềm năng riêng.
Luật cũng chính thức bổ sung khái niệm "đô thị công nghệ cao" vào hệ thống chính sách, mở ra cơ sở cho việc phát triển các mô hình đô thị gắn với đổi mới sáng tạo, sản xuất công nghệ cao và nghiên cứu – phát triển trong tương lai.
Các đại biểu tham dự phiên họp.
Ở tầm vĩ mô, Luật Công nghệ cao (sửa đổi) tiếp tục khẳng định quan điểm nhất quán của Nhà nước về ưu tiên đầu tư cho khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Nhà nước sẽ ưu tiên bố trí ngân sách cho nghiên cứu, phát triển, thử nghiệm, ứng dụng và thương mại hóa công nghệ cao và công nghệ chiến lược; đầu tư hạ tầng số, hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng công nghệ phục vụ chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, nâng cao năng suất, chất lượng và năng lực cạnh tranh của sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ.
Luật đồng thời đặt trọng tâm vào việc phát triển hệ sinh thái công nghệ cao thông qua cơ chế kết nối giữa viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp; thúc đẩy nội địa hóa công nghệ; hình thành doanh nghiệp công nghệ cao, doanh nghiệp công nghệ chiến lược và doanh nghiệp khởi nghiệp công nghệ.
Đặc biệt, Luật giao Chính phủ xây dựng cơ chế đánh giá hiệu quả hoạt động công nghệ cao và công nghệ chiến lược thông qua bộ chỉ số đo lường, kiểm toán độc lập và cơ chế thu hồi ưu đãi khi dự án không đạt cam kết, bảo đảm sử dụng nguồn lực công minh bạch, hiệu quả.
Điều khoản chuyển tiếp cũng được bổ sung để đảm bảo tính ổn định pháp lý và quyền lợi của các tổ chức, cá nhân nộp hồ sơ trước thời điểm Luật có hiệu lực.
