Khánh Hòa đẩy mạnh ứng dụng khoa học và công nghệ trong nhân rộng mô hình giảm nghèo bền vững

Tăng cường nguồn lực, tạo nền tảng hạ tầng cho phát triển

Trong giai đoạn vừa qua, tỉnh Khánh Hòa đã chủ động cân đối, huy động nhiều nguồn lực, bao gồm ngân sách Trung ương, ngân sách địa phương và các kênh xã hội hóa để thực hiện các chương trình giảm nghèo. Việc ưu tiên đầu tư hạ tầng cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng, bởi đây là những khu vực vốn chịu nhiều hạn chế về giao thông, điều kiện tự nhiên và khả năng tiếp cận dịch vụ cơ bản.

Nhờ triển khai chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng miền núi và đồng bào dân tộc thiểu số, hệ thống đường giao thông nông thôn từng bước được cải thiện. Hầu hết các xã miền núi hiện đã có đường ô tô được cứng hóa đến trung tâm; tỷ lệ hộ dân được sử dụng điện lưới quốc gia và nước sinh hoạt hợp vệ sinh đạt gần như toàn bộ. Các công trình trường học và trạm y tế được đầu tư kiên cố hóa, tạo điều kiện để người dân tiếp cận dịch vụ y tế và giáo dục cơ bản một cách thuận lợi hơn.

Bên cạnh đó, việc hoàn thành chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát giúp đảm bảo điều kiện sống tối thiểu, ổn định môi trường sinh hoạt cho hộ nghèo. Đây là bước quan trọng để từng hộ gia đình có thể yên tâm phát triển sản xuất, hạn chế nguy cơ tái nghèo do tác động của thiên tai hoặc biến động kinh tế.

Một trong những điểm chuyển biến rõ nét ở Khánh Hòa là việc khuyến khích và hỗ trợ người dân tiếp cận các kỹ thuật sản xuất mới. Các mô hình sản xuất ứng dụng KH&CN tại địa phương tập trung vào cây trồng, vật nuôi có lợi thế và phù hợp điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng miền núi, trong đó có cây sầu riêng, cà phê, hồ tiêu, mía tím, dê, bò sinh sản, gia cầm bản địa và dược liệu.

Nhiều mô hình trồng sầu riêng theo quy trình VietGAP, sử dụng hệ thống tưới tiết kiệm nước, giám sát dinh dưỡng cây trồng đã cho năng suất ổn định, chất lượng cao, tăng giá trị trên một đơn vị diện tích. Đối với chăn nuôi, các mô hình nuôi dê thả bán tự nhiên kết hợp trồng cỏ dinh dưỡng và bổ sung khoáng vi lượng giúp đàn dê phát triển ổn định, giảm rủi ro dịch bệnh. Chăn nuôi bò sinh sản theo hướng luân chuyển giống và tạo đàn cũng mang lại thu nhập đáng kể cho nhiều hộ dân.

Ngoài ra, các lớp tập huấn sản xuất nông nghiệp thông minh, quản lý tài chính gia đình, kỹ thuật bảo quản nông sản sau thu hoạch và thương mại hóa sản phẩm giúp người dân từng bước nắm bắt kỹ năng và nâng cao năng lực tự chủ sinh kế. Cách tiếp cận này chuyển trọng tâm từ hỗ trợ "cho trước mắt" sang trang bị kiến thức và công cụ để hộ nghèo tự phát triển, hạn chế tình trạng tái nghèo.

Giảm nghèo bền vững không chỉ dừng lại ở sản xuất mà cần có đầu ra ổn định. Khánh Hòa đã tăng cường kết nối giữa người dân, tổ hợp tác, hợp tác xã với doanh nghiệp thu mua và đơn vị phân phối. Đồng thời, tỉnh khuyến khích xây dựng thương hiệu nông sản đặc hữu gắn với truy xuất nguồn gốc và tiêu chuẩn chất lượng.

Trong bối cảnh thương mại điện tử phát triển, việc hỗ trợ người dân và hợp tác xã sử dụng nền tảng số để quảng bá và bán hàng trực tuyến là hướng đi quan trọng. Một số nhóm sản xuất đã bước đầu đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử, qua đó mở rộng thị trường ngoài phạm vi địa phương, nâng cao giá trị nông sản, giảm phụ thuộc thương lái.

Tỉnh cũng khuyến khích các mô hình chuỗi giá trị có sự tham gia của doanh nghiệp. Điều này giúp bảo đảm đầu vào đầu ra ổn định, hỗ trợ kỹ thuật liên tục, đồng thời tạo môi trường liên kết sản xuất minh bạch, giảm rủi ro về thị trường cho hộ dân.

Cùng với phát triển sản xuất, Khánh Hòa chú trọng nâng cao chất lượng giáo dục và y tế hai yếu tố có tác động lâu dài đối với giảm nghèo. Hệ thống trường học, đặc biệt tại các điểm trường vùng núi, được bổ sung trang thiết bị, xây dựng phòng học kiên cố; hỗ trợ học sinh vùng khó khăn tiếp cận cơ hội học tập đầy đủ hơn. Công tác dạy nghề và chuyển đổi việc làm cũng được đẩy mạnh, từng bước hình thành lực lượng lao động có kỹ năng phù hợp với thị trường.

Trong lĩnh vực y tế, tỉnh tiếp tục đầu tư cơ sở vật chất và triển khai chính sách thu hút nhân lực chuyên môn về công tác tại vùng sâu, vùng xa. Việc bảo đảm tiếp cận dịch vụ y tế chất lượng không chỉ nâng cao sức khỏe cộng đồng mà còn giúp hộ nghèo giảm nguy cơ chi phí đột xuất một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến tái nghèo.

Giảm nghèo dựa trên tri thức và công nghệ

Trong giai đoạn tiếp theo, Khánh Hòa đặt mục tiêu tiếp tục thu hẹp khoảng cách phát triển giữa miền núi và đô thị, giữa đồng bào dân tộc thiểu số và cộng đồng dân cư nói chung. Giảm nghèo không chỉ là hỗ trợ kinh tế mà là nâng cao năng lực tự chủ, tự phát triển.

Thời gian tới, tỉnh Khánh Hòa tiếp tục ưu tiên nguồn lực cho các thôn, xã đặc biệt khó khăn, trong đó trọng tâm là lựa chọn và nhân rộng những mô hình sản xuất có tính lan tỏa cao. Việc tập trung đầu tư theo "điểm" thay vì dàn trải được xem là giải pháp giúp tạo chuyển biến rõ rệt trong thời gian ngắn, đồng thời hình thành những vùng sản xuất ổn định, có thương hiệu và đầu ra bền vững. Các mô hình sẽ được tổ chức theo chuỗi giá trị trọn gói từ giống, kỹ thuật, vốn, chế biến đến tiêu thụ nhằm bảo đảm hiệu quả thực chất cho người dân.

Cùng với đó, tỉnh đẩy mạnh ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất nông nghiệp và chuyển đổi số trong quản lý, giám sát mùa vụ. Việc đưa hệ thống tưới tiết kiệm nước, cảm biến theo dõi độ ẩm, quy trình chăm sóc theo tiêu chuẩn và nhật ký sản xuất điện tử không chỉ giúp tăng năng suất, chất lượng nông sản mà còn nâng cao tính minh bạch sản phẩm, đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc của thị trường hiện nay. Bên cạnh công nghệ trong sản xuất, công nghệ số cũng được khuyến khích trong tiêu thụ nông sản, thông qua các nền tảng thương mại điện tử và công cụ quảng bá trực tuyến.

Một vấn đề quan trọng khác là bảo đảm đất ở và đất sản xuất cho người dân. Việc hoàn thiện quy hoạch, đo đạc, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, bố trí đất sản xuất phù hợp tập quán địa phương sẽ giúp người dân yên tâm đầu tư lâu dài, hạn chế tình trạng thiếu tư liệu sinh kế một trong những nguyên nhân dẫn đến tái nghèo. Các chương trình hỗ trợ đất sản xuất sẽ được triển khai song song với đào tạo kỹ thuật canh tác phù hợp điều kiện thổ nhưỡng từng vùng.

Song hành với hỗ trợ sinh kế, tỉnh tăng cường đào tạo nghề, chuyển giao kỹ thuật, hướng dẫn quản lý kinh tế hộ gia đình. Các lớp tập huấn sẽ được tổ chức ngay tại thôn, bản với hình thức cầm tay chỉ việc, giúp người dân nắm chắc quy trình sản xuất, biết tính toán chi phí, chủ động kiểm soát rủi ro trong quá trình làm kinh tế. Đây là bước then chốt nhằm chuyển từ tư duy sản xuất tự nhiên sang sản xuất theo kế hoạch, có mục tiêu và có tính dài hạn.

Cuối cùng, tỉnh phát huy vai trò cộng đồng trong công tác giảm nghèo, đặc biệt là các nhóm nòng cốt tại cơ sở như già làng, người có uy tín, cán bộ thôn bản và các tổ hợp tác. Những nhóm này sẽ trở thành cầu nối để tuyên truyền, vận động thay đổi tập quán canh tác lạc hậu, củng cố tinh thần đoàn kết và lan tỏa các mô hình làm kinh tế hiệu quả trong cộng đồng. Việc người dân tự tin chia sẻ, hướng dẫn và hỗ trợ nhau phát triển sinh kế được xem là nền tảng quan trọng nhất để giảm nghèo đi vào chiều sâu và bền vững.

Giảm nghèo bền vững là quá trình lâu dài, đòi hỏi sự kiên trì, đồng bộ và sáng tạo trong cách tiếp cận. Việc ứng dụng khoa học và công nghệ không chỉ mang lại hiệu quả sản xuất mà còn góp phần thay đổi tư duy, mở rộng cơ hội và tạo động lực phát triển cho từng hộ gia đình. Đây chính là nền tảng quan trọng để Khánh Hòa hướng tới mục tiêu nâng cao chất lượng đời sống nhân dân, xây dựng vùng miền núi phát triển ổn định và bền vững trong những năm tới.