Giảm nghèo trở thành nhiệm vụ xuyên suốt, có định hướng rõ ràng
Trên cơ sở quán triệt chủ trương của Trung ương về giảm nghèo đa chiều, Khánh Hòa đã xác định mục tiêu giảm nghèo bền vững không chỉ là giải quyết khó khăn tức thời, mà là nhiệm vụ lâu dài, cần được triển khai có hệ thống, liên tục và gắn với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Các chương trình giảm nghèo được tích hợp cùng các chính sách phát triển hạ tầng, giáo dục, y tế, nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới, thay vì triển khai rời rạc từng phần như trước đây.
Từ năm 2021 đến 2025, tỉnh đã phân bổ nguồn lực đáng kể cho hai huyện miền núi và các xã vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Nguồn vốn này tập trung chủ yếu cho xây dựng hạ tầng thiết yếu, như giao thông nông thôn, điện, nước sinh hoạt, trường học và trạm y tế. Việc ưu tiên đầu tư vào "những điểm nghẽn" giúp giải quyết các hạn chế nền tảng trong phát triển kinh tế địa phương, tạo điều kiện thuận lợi để người dân tiếp cận dịch vụ cơ bản và tham gia hoạt động kinh tế hiệu quả hơn.
Hệ thống đường giao thông từ trung tâm xã đến các thôn, khu sản xuất được hoàn thiện dần qua từng năm, mở ra cơ hội giao thương mới. Điện lưới, nước sinh hoạt hợp vệ sinh và hệ thống thông tin đã phủ đến hầu hết các khu dân cư vùng cao. Các trường học được kiên cố hóa, tạo môi trường học tập an toàn, giúp duy trì tỷ lệ đến trường ở trẻ em dân tộc thiểu số. Trạm y tế xã được bổ sung thiết bị, bảo đảm tiếp cận dịch vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu.
Chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát được triển khai sâu rộng, hỗ trợ xây mới và sửa chữa hàng nghìn căn nhà cho hộ nghèo và hộ cận nghèo trong giai đoạn 2021-2025. Việc có nơi ở ổn định là điều kiện quan trọng để các hộ an tâm phát triển kinh tế gia đình, hạn chế rủi ro tái nghèo do thiên tai hoặc biến động kinh tế.
Mô hình chăn nuôi gà giúp bà con thoát nghèo.
Điểm nổi bật trong cách làm của Khánh Hòa là địa phương không chỉ trông chờ vào ngân sách Trung ương mà còn chủ động cân đối ngân sách địa phương, đồng thời huy động các tổ chức chính trị xã hội, cộng đồng doanh nghiệp và người dân cùng tham gia. Các chương trình hỗ trợ sinh kế, đào tạo nghề, xây dựng hạ tầng hay mô hình sản xuất được triển khai theo cơ chế linh hoạt, có phần đối ứng của người hưởng lợi, tạo tinh thần tự chủ thay vì phụ thuộc.
Song song với đó, tỉnh kết hợp giảm nghèo với mục tiêu phát triển nông thôn mới và phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Nhờ sự phối hợp xuyên chương trình, nhiều công trình hạ tầng, trường học, cơ sở y tế và mô hình sản xuất được hình thành nhanh hơn, hiệu quả đầu tư cao hơn và tránh được tình trạng chồng chéo nguồn vốn.
Giảm nghèo bằng phát triển sinh kế
Một trong những chuyển biến quan trọng là cách tiếp cận giảm nghèo đã chuyển từ hỗ trợ trực tiếp sang hỗ trợ phát triển sinh kế bền vững. Nhiều mô hình sản xuất được triển khai, gắn với điều kiện khí hậu và thổ nhưỡng từng vùng.
Tại các khu vực có thổ nhưỡng phù hợp, người dân chuyển sang trồng cây ăn quả giá trị cao, như sầu riêng, kết hợp chăm sóc theo quy trình kỹ thuật và áp dụng hệ thống tưới tiết kiệm.
Ở các khu vực phù hợp chăn nuôi, mô hình nuôi dê, nuôi bò sinh sản được triển khai theo hướng liên kết nhóm hộ, chia sẻ kỹ thuật và kiểm soát dịch bệnh.
Cùng với sản xuất, công tác chế biến và bảo quản sau thu hoạch được chú trọng. Các thiết bị sấy nông sản, kho bảo quản quy mô nhỏ, đóng gói sản phẩm và tiêu chuẩn vệ sinh được đưa vào sử dụng, giúp nâng cao giá trị sản phẩm và kéo dài thời gian tiêu thụ.
Khánh Hòa sẽ tập trung đồng bộ nhiều giải pháp để phát triển chăn nuôi theo định hướng chiến lược đã đề ra.
Chuyển đổi số mở rộng cơ hội thị trường cho người dân vùng nông thôn
Sự phát triển của thương mại điện tử đã mở ra kênh tiêu thụ mới cho sản phẩm địa phương. Khánh Hòa triển khai tập huấn kỹ năng số, hỗ trợ xây dựng mã truy xuất nguồn gốc và kết nối tiêu thụ qua các nền tảng trực tuyến. Một số sản phẩm đặc trưng của miền núi Khánh Hòa đã bước đầu xuất hiện trên sàn thương mại điện tử, giúp nâng cao giá bán, giảm phụ thuộc thương lái và hạn chế rủi ro về thị trường.
Bên cạnh đó, các hộ sản xuất được hướng dẫn duy trì nhật ký điện tử, ghi chép quy trình canh tác, bảo đảm minh bạch chất lượng sản phẩm. Đây là bước chuẩn bị quan trọng để tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị hàng hóa hiện đại.
Giảm nghèo bền vững không chỉ là tăng thu nhập mà còn là tăng khả năng chống chịu của hộ gia đình trước các rủi ro. Tỉnh chú trọng phát triển giáo dục và y tế ở vùng sâu, vùng xa. Mạng lưới giáo dục được củng cố, số lượng học viên tham gia đào tạo nghề tăng, đặc biệt trong nhóm thanh niên dân tộc thiểu số. Dịch vụ khám chữa bệnh cơ bản được duy trì ổn định, bảo hiểm y tế cho hộ nghèo, cận nghèo được đảm bảo, giúp giảm gánh nặng chi phí y tế một nguyên nhân thường gặp dẫn đến tái nghèo.
Nếu đầu năm 2021, số hộ nghèo trên địa bàn Khánh Hòa còn ở mức cao thì đến cuối năm 2024, con số này đã giảm mạnh. Hai huyện miền núi trọng điểm đã được đưa ra khỏi danh sách huyện nghèo; nhiều xã đặc biệt khó khăn cũng từng bước thoát khỏi tình trạng thiếu hụt về hạ tầng và dịch vụ cơ bản. Sau khi hợp nhất đơn vị hành chính, toàn tỉnh còn 9.319 hộ nghèo, tương ứng tỷ lệ 1,74% mức giảm nhanh và ổn định trong khu vực.
Kết quả này không chỉ phản ánh hiệu quả triển khai chính sách, mà còn là minh chứng cho năng lực tự vươn lên của người dân dưới sự hỗ trợ đúng hướng của Nhà nước.
Để duy trì đà giảm nghèo và tránh nguy cơ tái nghèo trong bối cảnh biến động kinh tế - khí hậu ngày càng phức tạp, Khánh Hòa đặt mục tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo hằng năm từ 0,5 - 1% trong giai đoạn 2026-2030. Mục tiêu này không chỉ dựa trên mở rộng hỗ trợ, mà nhấn mạnh chuyển đổi căn bản về sinh kế, kỹ năng và tổ chức cộng đồng. Trọng tâm là năm nhóm giải pháp có tính hệ thống, liên kết chặt chẽ với nhau.
Sau nhiều năm triển khai, thực tiễn cho thấy khi nguồn lực bị phân tán, hiệu quả giảm nghèo thường thấp, thậm chí không tạo được bước chuyển nhận thức. Việc ưu tiên đầu tư theo "điểm" chọn đúng địa bàn lõi nghèo và đúng mô hình chủ lực được xem là cách tạo chuyển biến nhanh và thực chất. Các mô hình sản xuất sẽ không triển khai đại trà ngay từ đầu, mà bắt đầu từ nhóm hộ nòng cốt, có kết quả rõ ràng, sau đó lan tỏa theo cụm dân cư và hợp tác xã. Hướng làm này đề cao sự dẫn dắt từ nội lực cộng đồng và hạn chế việc người dân phụ thuộc vào hỗ trợ.
Ở nhiều vùng miền núi, rủi ro sản xuất chủ yếu đến từ biến động thời tiết và kỹ thuật canh tác thiếu ổn định. Khi áp dụng hệ thống tưới tiết kiệm, theo dõi độ ẩm bằng cảm biến, quy trình chăm sóc theo tiêu chuẩn và nhật ký điện tử, năng suất và chất lượng nông sản có thể nâng lên rõ rệt. Chuyển đổi số cũng mở ra kênh tiêu thụ rộng hơn: sản phẩm có mã truy xuất nguồn gốc, xuất hiện trên các nền tảng trực tuyến, giảm phụ thuộc thương lái. Điều quan trọng hơn, cách làm này giúp nông dân thay đổi tư duy từ sản xuất tự phát sang sản xuất theo quy trình, thị trường dẫn dắt.
Các mô hình sinh kế chỉ thực sự bền vững khi người dân nắm được kỹ thuật canh tác, biết quản lý chi phí và điều chỉnh kế hoạch sản xuất theo tín hiệu thị trường. Đào tạo nghề không chỉ là chuyển giao kỹ thuật, mà còn là trang bị tư duy làm kinh tế: Biết ghi chép, biết tính điểm hòa vốn, biết phân loại sản phẩm theo yêu cầu đầu ra. Khi trình độ quản trị hộ gia đình nâng lên, hỗ trợ của Nhà nước mới phát huy hiệu quả lâu dài, người dân có thể tự chủ nguồn lực thay vì phụ thuộc.
Giảm nghèo bền vững không phải là mục tiêu đạt được trong một sớm một chiều, mà là hành trình dài hơi đòi hỏi sự kiên trì, đồng lòng và đổi mới. Khánh Hòa đang chứng minh rằng, khi chính sách đi đúng hướng và người dân có niềm tin để thay đổi, thì những vùng đất tưởng chừng khó khăn nhất cũng có thể chuyển mình mạnh mẽ.
