Đưa khoa học, công nghệ trở thành động lực tăng trưởng
Trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam chuyển mình mạnh mẽ theo hướng tăng trưởng xanh và phát triển bền vững, việc nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm được xem là chìa khóa để thúc đẩy sức cạnh tranh của doanh nghiệp và kinh tế địa phương. Tại các tỉnh miền núi phía Bắc, vùng đất giàu tiềm năng với tài nguyên thiên nhiên phong phú, sản vật đặc hữu và con người cần cù phong trào năng suất chất lượng đang trở thành động lực mới cho phát triển.
Nhờ ứng dụng khoa học công nghệ, tiêu chuẩn trong sản xuất nhiều sản phẩm vùng cao đã đến được tay khách hàng trong và ngoài nước.
TS. Trần Hậu Ngọc - Phó Chủ tịch Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia khẳng định, việc áp dụng tiêu chuẩn và công cụ cải tiến năng suất chất lượng không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh mà còn góp phần xây dựng thương hiệu cho sản phẩm địa phương, hướng tới phát triển bền vững. Ông cho rằng, các sản phẩm vùng cao nếu được sản xuất theo tiêu chuẩn, gắn với truy xuất nguồn gốc, sẽ có cơ hội vươn xa hơn trên thị trường trong và ngoài nước.
Nhờ ứng dụng khoa học công nghệ, tiêu chuẩn trong sản xuất nhiều sản phẩm vùng cao đã đến được tay khách hàng trong và ngoài nước.
Lào Cai là một trong những địa phương tiên phong triển khai Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Theo kế hoạch giai đoạn 2026 – 2030, tỉnh đặt mục tiêu năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) đóng góp trên 40% vào tăng trưởng kinh tế, năng suất lao động tăng khoảng 6% mỗi năm. Để đạt được mục tiêu đó, tỉnh hỗ trợ xây dựng ít nhất ba mô hình điểm ứng dụng khoa học và công nghệ, đào tạo chuyên gia chất lượng, nâng cấp cơ sở đánh giá – chứng nhận hợp chuẩn, hợp quy; đồng thời tổ chức tập huấn thường niên cho hàng trăm lượt cán bộ và doanh nghiệp.
Xác định doanh nghiệp là trung tâm của hoạt động đổi mới, Lào Cai còn khuyến khích áp dụng tiêu chuẩn kỹ thuật, cải tiến quy trình sản xuất, phát triển nông nghiệp xanh, tuần hoàn và sản xuất thông minh. Cùng với đó, công tác truyền thông được đẩy mạnh nhằm lan tỏa nhận thức về vai trò của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong phát triển bền vững.
Doanh nghiệp miền núi nâng tầm giá trị sản phẩm đặc trưng
Không chỉ chính quyền, nhiều doanh nghiệp vùng cao đã tiên phong ứng dụng công nghệ để gia tăng năng suất, chất lượng. Tại Tuyên Quang, Công ty TNHH Thành Sơn đã áp dụng hệ thống quản lý tinh gọn (Lean) và Six Sigma vào toàn bộ quy trình sản xuất trà shan tuyết và mỹ phẩm từ trà cổ thụ. Nhờ đó, doanh nghiệp giảm 25% năng lượng tiêu thụ, tăng 20–30% năng suất lao động, giảm lỗi sản phẩm xuống dưới 5% và rút ngắn chu kỳ sản xuất đến 30%. Công ty Cổ phần Chè Sông Lô được cấp chứng nhận doanh nghiệp khoa học và công nghệ năm 2024. Nhờ đầu tư công nghệ sản xuất tiên tiến, đơn vị không chỉ nâng cao hiệu suất mà còn mở rộng xuất khẩu sang nhiều thị trường quốc tế.
Không chỉ trà, nhiều sản phẩm đặc trưng khác của vùng cao như cam sành Hàm Yên, miến dong Na Hang, bánh chưng đen, thuốc tắm người Dao, túi thổ cẩm Thiên An… cũng đang khẳng định vị thế nhờ tiêu chuẩn hóa quy trình sản xuất, cải tiến mẫu mã và gắn với giá trị văn hóa bản địa.
Tại Thái Nguyên, cây nghệ từng được coi là "cây của nhà nghèo" nay đã trở thành sản phẩm chủ lực nhờ ứng dụng công nghệ chế biến sâu và tham gia Chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP). Nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã đã đầu tư vùng nguyên liệu hữu cơ, chế biến tinh bột nghệ, viên nang, chiết xuất curcumin tinh khiết.
Từ "loại cây của nhà nghèo" trở thành sản phẩm chủ lực nhờ khoa học công nghệ.
Từ "loại cây của nhà nghèo" trở thành sản phẩm chủ lực nhờ khoa học công nghệ.
Bà Nguyễn Thị Lê - Phó Giám đốc Công ty Cổ phần Dược liệu Bắc Hà, cho biết: "Từ cây nghệ nếp vàng Bắc Kạn, chúng tôi đã nghiên cứu sản xuất dòng Vi-Cumax Nano Curcumin có độ tinh khiết tới 95%. Hiện công ty có ba sản phẩm đạt OCOP 5 sao cấp quốc gia." Đến nay, các sản phẩm nghệ của Thái Nguyên đã được xuất khẩu sang Ấn Độ, Ukraina, Đài Loan (Trung Quốc), Pháp, Mỹ, Nhật Bản – minh chứng cho hiệu quả của chiến lược đầu tư bài bản vào tiêu chuẩn và thương hiệu.
Tại Sơn La, nhờ chính sách phát triển cây ăn quả, tỉnh hiện có hơn 85.000ha cây trồng với sản lượng ước đạt 510.000 tấn vào năm 2025. Tỉnh đã thu hút nhiều doanh nghiệp đầu tư nhà máy chế biến, hình thành chuỗi liên kết tiêu thụ nông sản bền vững. Đáng chú ý, 202 mã số vùng trồng được cấp cho gần 3.000ha cây ăn quả, phục vụ xuất khẩu.
Hợp tác xã Nông nghiệp Mường Bú là ví dụ tiêu biểu với 58ha cây ăn quả sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, mỗi năm cung ứng hơn 500 tấn sản phẩm, doanh thu hàng tỷ đồng. Xoài của hợp tác xã không chỉ tiêu thụ trong nước mà còn xuất khẩu sang Trung Quốc, Hàn Quốc và Liên minh Châu âu EU.
Tại Phú Thọ, Chi nhánh Công ty TNHH Thương mại – Dịch vụ Biển Xanh phát triển hơn 150ha chuối liên kết, đáp ứng tiêu chuẩn VietGAP và truy xuất nguồn gốc điện tử. Giám đốc chi nhánh Hà Văn Tú cho biết: "Nhờ sản xuất đạt chuẩn, năng suất và giá bán chuối cao hơn thị trường 10–20%. Mỗi năm, chúng tôi xuất khẩu hơn 1.000 tấn quả tươi sang Trung Quốc."
Với hướng đi đúng đắn, kết hợp giữa khoa học, công nghệ và bản sắc địa phương, các tỉnh miền núi phía Bắc đang từng bước đánh thức tiềm năng to lớn của vùng đất này. Khi năng suất gắn liền với chất lượng và giá trị văn hóa bản địa, sản phẩm vùng cao không chỉ vươn xa hơn trên bản đồ thương mại mà còn góp phần tạo sinh kế bền vững, nâng cao đời sống người dân và khẳng định vị thế của nông sản Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.
