Sáng ngày 26/12/2025, Bộ KH&CN đã tổ chức Hội nghị Tổng kết công tác năm 2025 và triển khai nhiệm vụ năm 2026 nhằm đánh giá những thành tựu, kết quả đạt được và đưa ra định hướng phát triển của ngành KH&CN trong năm 2026.
Hội nghị được tổ chức theo hình thức trực tiếp và trực tuyến đến 34 tỉnh, thành phố trên cả nước và điểm cầu các đơn vị trực thuộc của Bộ KH&CN.
Thay đổi tư duy phát triển
Phát biểu khai mạc tại Hội nghị, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, năm 2025 cũng là mốc 40 năm sau Đổi mới, Việt Nam từ một nước nghèo đã trở thành quốc gia có thu nhập trung bình cao. Đây là một năm đặc biệt, một năm có thể nói là bằng mấy chục năm về đổi mới thể chế. Sau một năm, thể chế Việt Nam về cơ bản đã được hiện đại hóa, tiệm cận với các nước tiên tiến.
Bộ trưởng Bộ KH&CN Nguyễn Mạnh Hùng.
Năm 2025 là năm xoay trụ phát triển, thay đổi tư duy phát triển, kết thúc logic của mô hình phát triển cũ. Trước đây, khi đất nước còn nghèo, thiếu vốn, thiếu công nghệ, nên phải dựa vào vốn đầu tư công, lao động giá rẻ, mở cửa thu hút FDI và đẩy mạnh xuất khẩu. Nhưng nay, các yếu tố đó đã dần chạm trần. Con đường phát triển buộc phải chuyển sang dựa trên năng suất tổng hợp, hàm lượng công nghệ, khả năng tự chủ và sức bật của doanh nghiệp Việt Nam, tức là dựa trên khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (KHCN,ĐMST&CĐS).
Năm 2025 cũng là năm 3 trụ cột KHCN,ĐMST&CĐS về chung một nhà. Trên thực tế, đổi mới sáng tạo đến năm 2025 mới được chính thức hóa ở tầm Luật; chuyển đổi số cũng mới được chính thức hóa ở mức Luật vào tháng 12 năm 2025. Việc bộ ba này được khẳng định ở tầm cao là Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị và các Luật liên quan, rồi được giao cho một bộ thống nhất quản lý, và tuyên bố của Đảng ta về phát triển đất nước từ nay chủ yếu dựa trên KHCN,ĐMST&CĐS.
Đây là một tầm nhìn chiến lược, đồng thời cũng làm thay đổi căn bản sứ mệnh và vận mệnh của Bộ KH&CN. Trước đây, Bộ Thông tin và Truyền thông từng được đề xuất mang tên Bộ Công nghệ Thông tin và Truyền thông, nhưng vì đã có Bộ KH&CN nên chữ "công nghệ" được lược bỏ. Nay, hai chữ "công nghệ" đã thực sự trở về chung một nhà, hình thành bộ ba KHCN,ĐMST&CĐS, trở thành động lực trung tâm để đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, có thu nhập cao, hùng cường, thịnh vượng và hạnh phúc.
Hình thành một hệ quy chiếu phát triển mới
Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho biết, thay đổi bao giờ cũng bắt đầu từ nhận thức, mà nhận thức thì bắt đầu từ các khái niệm.
Trong 5 năm qua, đã xuất hiện nhiều khái niệm mới, phản ánh sự thay đổi căn bản của ngành. Khái niệm không chỉ là ngôn từ, mà là cách chúng ta nhìn thế giới, xác định vấn đề và lựa chọn cách hành động.
Trong 5 năm qua, Bộ Thông tin và Truyền thông, Bộ KH&CN, nay là Bộ hợp nhất đã hình thành và lan tỏa một hệ thống khái niệm mới, qua đó từng bước làm thay đổi căn bản cách chúng ta tư duy về ngành, về vai trò của Nhà nước và về con đường phát triển của đất nước trong kỷ nguyên số và kỷ nguyên tri thức.
Từ hạ tầng viễn thông đến hạ tầng số đã mở ra không gian phát triển mới. Nếu trước đây, khi nói đến hạ tầng, chúng ta chủ yếu nghĩ đến hạ tầng vật lý, hạ tầng viễn thông, thì trong 5 năm qua, khái niệm hạ tầng số đã xuất hiện và dần trở thành một trụ cột nhận thức mới.
Hạ tầng số không chỉ là mạng, mà bao gồm hạ tầng dữ liệu, hạ tầng điện toán đám mây, hạ tầng tri thức AI, hạ tầng định danh và tin cậy số. Sự thay đổi này đã đưa ngành từ vai trò "bảo đảm kết nối" sang vai trò kiến tạo không gian phát triển số cho toàn xã hội và nền kinh tế.
Toàn cảnh Hội nghị.
Từ bưu chính truyền thống sang hạ tầng logistics quốc gia trên nền tảng số. Bưu chính không chỉ còn là chuyển phát, mà trở thành kết cấu hạ tầng logistics của nền kinh tế số, một mạng lưới thông minh kết nối vận tải, kho bãi, chuỗi cung ứng, thương mại điện tử và dữ liệu.
Đây không chỉ là số hóa hoạt động, mà là nâng tầm bưu chính thành hạ tầng chiến lược quốc gia, bảo đảm dòng chảy vật chất song hành với dòng chảy dữ liệu, qua đó giảm chi phí và nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.
Từ ứng dụng công nghệ thông tin đến nền tảng số đã thay đổi cách chúng ta tạo ra giá trị. Một khái niệm có ý nghĩa đột phá là nền tảng số. Chúng ta không còn chỉ nói đến các hệ thống đơn lẻ, mà nói đến nền tảng dùng chung, kết nối nhiều chủ thể, tạo ra hiệu ứng lan tỏa và quy mô.
Khái niệm nền tảng số đã làm thay đổi cách các Bộ, ngành quản lý, cách doanh nghiệp phát triển sản phẩm và cách xã hội khai thác công nghệ - từ mỗi nơi một hệ thống sang chia sẻ, kết nối, tái sử dụng và mở rộng.
Từ nghiên cứu khoa học sang đổi mới sáng tạo đã làm thay đổi logic phát triển. Trong lĩnh vực khoa học và công nghệ, khái niệm đổi mới sáng tạo đánh dấu một bước chuyển quan trọng trong tư duy của Đảng ta.
Nếu trước đây khoa học chủ yếu được nhìn nhận thông qua đề tài và công bố kết quả nghiên cứu, thì đổi mới sáng tạo đặt trọng tâm vào khả năng tạo ra giá trị mới, giải quyết vấn đề thực tiễn và đóng góp cho tăng trưởng.
Đây là sự chuyển dịch tư duy làm khoa học để có tri thức sang làm khoa học để phát triển đất nước, gắn chặt hơn giữa nghiên cứu, công nghệ, thị trường và chính sách. Đổi mới sáng tạo là để nối "cái trên trời" với "cái dưới đất".
Từ quản lý đề tài sang tạo giá trị và thúc đẩy tăng trưởng. Khoa học và công nghệ không chỉ dừng ở kết quả nghiên cứu, mà phải trở thành động lực tăng năng suất, nâng cao năng lực cạnh tranh và tự chủ công nghệ.
Nhiều khái niệm mới đã hình thành như hạ tầng tri thức quốc gia, hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, chuỗi giá trị tri thức - công nghệ - thị trường, chủ quyền công nghệ, tự chủ công nghệ chiến lược, đặt hàng theo sản phẩm, mua kết quả nghiên cứu, sandbox công nghệ.
Từ tin học hóa sang chuyển đổi số đã làm thay đổi mô hình vận hành. Khái nhiệm chuyển đổi số đã thay đổi cách chúng ta nhìn nhận ứng dụng công nghệ. Chuyển đổi số không còn là đưa máy tính vào các quy trình cũ, mà là tái thiết kế mô hình hoạt động, phương thức quản lý và cung cấp dịch vụ. Đây là sự chuyển từ số hóa cái đang có sang tạo ra cái mới trên nền tảng số.
Từ chính phủ điện tử sang chính phủ số đã làm thay đổi vai trò của Nhà nước. Sự xuất hiện của khái niệm chính phủ số phản ánh một bước tiến sâu hơn trong nhận thức về quản trị nhà nước.
Chính phủ số không chỉ là số hóa thủ tục hành chính, mà là Nhà nước vận hành dựa trên dữ liệu, ra quyết định dựa trên bằng chứng, phục vụ người dân một cách chủ động và cá thể hóa. Điều này cũng đặt ra yêu cầu mới đối với Bộ, từ cơ quan quản lý kỹ thuật trở thành cơ quan kiến tạo thể chế và năng lực số quốc gia.
Từ công nghiệp công nghệ thông tin và truyền thông sang kinh tế số đã mở rộng vai trò của ngành. Khái niệm kinh tế số đã giúp chúng ta nhìn lại vị trí của ngành công nghiệp công nghệ thông tin truyền thông trong bức tranh phát triển quốc gia.
Ngành công nghệ thông tin không còn chỉ là một ngành kinh tế độc lập, mà trở thành hạ tầng và động lực cho mọi ngành, mọi lĩnh vực - từ sản xuất, dịch vụ, quản lý xã hội đến đời sống người dân.
Từ quản lý tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng, sở hữu trí tuệ và năng lượng nguyên tử sang kiến tạo phát triển.
Sự chuyển dịch từ tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng sang hạ tầng chất lượng quốc gia đánh dấu bước đổi mới từ tư duy quản lý từ kiểm soát sang kiến tạo phát triển. Tiêu chuẩn để dẫn dắt phát triển, quy chuẩn để bảo đảm mức an toàn tối thiểu.
Đổi mới sở hữu trí tuệ chuyển từ bảo vệ quyền sang kiến tạo động lực và thị trường cho đổi mới sáng tạo, trở thành hạ tầng lưu thông tri thức.
Năng lượng nguyên tử được tiếp cận như một nền tảng công nghệ lõi, một hạ tầng nghiên cứu quốc gia gắn với đổi mới sáng tạo và phát triển dài hạn, không chỉ là ngành năng lượng đặc thù hay các nhà máy điện quy mô lớn, mà là công nghệ module hình thành chuỗi giá trị và hệ sinh thái công nghệ hạt nhân.
Năm năm qua là quá trình hình thành một hệ quy chiếu phát triển mới cho Bộ và cho ngành, thông qua các khái niệm mới, cách tiếp cận mới và vai trò mới. Năm 2025 - năm tổng kết giai đoạn này không chỉ là một mốc thời gian, mà là một bước chuyển về chất trong nhận thức và tư duy phát triển.
Từ đây, nhiệm vụ của chúng ta không chỉ là nói đúng khái niệm, mà phải biến các khái niệm đó thành năng lực thực tế, kết quả cụ thể và những giá trị có thể đo lường được cho đất nước.
