Kinh tế số tại Việt Nam đang duy trì mức tăng trưởng cao. Theo Tổng cục Thống kê, năm 2024, kinh tế số chiếm hơn 13,17% GDP, tăng trên 14% so với năm trước; tại TP. Hồ Chí Minh, tỷ trọng đạt 21,5% GRDP và dự kiến tăng lên 25% vào 2025. Các ngành lõi như điện tử, viễn thông, phần mềm đóng vai trò dẫn dắt, chiếm hơn 60% tổng giá trị, tạo nền tảng hạ tầng công nghệ để triển khai đô thị thông minh.
Sự phát triển này cũng được hỗ trợ bởi hành lang pháp lý quan trọng, đặc biệt là Nghị định số 82/2024/NĐ-CP sửa đổi Nghị định 73/2019/NĐ-CP, tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư công nghệ thông tin, khuyến khích mô hình thuê dịch vụ CNTT và tăng hiệu quả vận hành các hệ thống số. Đây là cơ chế mà Nghị quyết 57-NQ/TW yêu cầu tiếp tục mở rộng, nhằm thúc đẩy đầu tư vào hạ tầng số, dữ liệu dân cư, doanh nghiệp và các nền tảng phục vụ phát triển kinh tế số.
Trong lĩnh vực đô thị thông minh, Chính phủ đã ban hành chiến lược đến năm 2030 với mục tiêu hơn 1.000 đô thị đạt chuẩn số hóa và quản trị thông minh. Hạ tầng viễn thông, đặc biệt là mạng 5G theo Quyết định 37/2025/QĐ-TTg, được triển khai để hỗ trợ IoT, dữ liệu thời gian thực và các trung tâm điều hành thông minh (IOC). Tại Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và nhiều tỉnh, thành, nền tảng dữ liệu dùng chung được xây dựng theo hướng đồng bộ, bảo đảm kết nối liên ngành và an toàn thông tin, đúng với yêu cầu trong Nghị quyết 57 về “thúc đẩy hình thành hệ sinh thái dữ liệu quốc gia và bảo đảm an ninh, an toàn mạng”.
Người dân tiếp tục là trung tâm của quản trị đô thị thông minh. Các nền tảng tương tác như Hue-S tại Thừa Thiên Huế hay tính năng Mạng xã hội Cộng đồng trên iHanoi cho phép người dân gửi phản ánh, theo dõi xử lý và tiếp cận thông tin chính thống từ cơ quan nhà nước. Việc hình thành “thói quen số” giúp người dân chủ động hơn trong đời sống đô thị và nâng cao hiệu quả quản lý xã hội.
Các trung tâm IOC đóng vai trò hạt nhân, quản lý điều hành đô thị, hỗ trợ chính quyền giám sát hạ tầng, phân tích dữ liệu và đưa ra cảnh báo sớm. Công nghệ thông tin biến dữ liệu thành hành động cụ thể như điều tiết giao thông, quản lý chiếu sáng, giám sát môi trường, cảnh báo thiên tai hay tối ưu năng lượng. Những mô hình này phản ánh tinh thần của Nghị quyết 57 về “phát triển đô thị số, chính quyền số và cung cấp dịch vụ công trực tuyến chất lượng cao”.
Mục tiêu đến năm 2030, Việt Nam đặt kỳ vọng có hơn 1.000 đô thị thông minh, tỷ lệ đô thị hóa vượt 50%, làm chủ các công nghệ chiến lược như AI, 5G, blockchain, robot tự hành; triển khai hạ tầng dữ liệu dùng chung và IOC tại nhiều địa phương; đẩy mạnh nguồn nhân lực số và đổi mới sáng tạo. Đây cũng là những yêu cầu trọng tâm của Nghị quyết 57-NQ/TW nhằm tăng cường nội lực công nghệ, đẩy mạnh nghiên cứu, phát triển và thu hút đầu tư chất lượng cao.
Việt Nam hiện có lợi thế về quyết tâm chính trị và mô hình hợp tác công, tư, tạo điều kiện huy động nguồn lực xã hội cho phát triển hạ tầng số. Nhiều dự án đô thị thông minh kết hợp giữa Nhà nước – doanh nghiệp – startup đã hình thành mô hình linh hoạt và bền vững. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại các thách thức như thiếu liên thông dữ liệu liên ngành, thiếu nhân lực chất lượng cao, chi phí duy trì hạ tầng lớn, yêu cầu bảo mật ngày càng khắt khe. Nghị quyết 57 cũng chỉ rõ: Phải hoàn thiện khung pháp lý về dữ liệu, bảo đảm an toàn thông tin và nâng cao năng lực quản trị số trong toàn hệ thống.
Kinh tế số và đô thị thông minh, khi được triển khai đồng bộ theo định hướng của Nghị quyết 57-NQ/TW, sẽ tạo động lực quan trọng giúp Việt Nam nâng cao năng suất, hiện đại hóa quản trị và cải thiện chất lượng sống của người dân.
Với sự phát triển của hạ tầng viễn thông, dữ liệu quốc gia, công nghệ nền tảng và đội ngũ nhân lực số, Việt Nam có cơ sở vững chắc để hiện thực hóa mục tiêu hình thành các đô thị thông minh, kết nối, hiệu quả và bền vững vào năm 2030.
