Thành công này được tạo nên bởi sự kết hợp chặt chẽ giữa khoa học và công nghệ (KH&CN) và mô hình hợp tác xã (HTX). Từ những vườn thanh long đạt chuẩn GlobalGAP, rau củ hữu cơ châu Âu, cà phê hữu cơ xuất khẩu đến Nhật Bản, đến các chuỗi liên kết nông sản quy mô lớn, bức tranh nông thôn mới nơi đây đang thay đổi từng ngày.
Trên cánh đồng Hàm Liêm, những vườn thanh long được canh tác theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP là minh chứng rõ nét cho sự thay đổi tư duy sản xuất của nông dân. Thay cho cách làm nhỏ lẻ, manh mún, bà con mạnh dạn tiếp cận công nghệ cao, áp dụng quy trình sản xuất hiện đại để hướng tới những thị trường khó tính.
HTX Thanh long Thuận Tiến thành lập từ năm 2016 là điển hình của sự thay đổi đó. Từ 11 thành viên với 24 ha trồng thanh long, đến nay HTX đã mở rộng vùng liên kết lên gần 200 ha, trong đó hơn một nửa đạt chuẩn GlobalGAP. Các sản phẩm đều được kiểm định nghiêm ngặt trước khi xuất khẩu sang EU, Mỹ, Úc, góp phần đảm bảo nguồn thu ổn định cho thành viên và lao động địa phương. Mô hình tổ chức minh bạch, khoa học đã đưa HTX Thanh long Thuận Tiến trở thành một trong 63 HTX tiêu biểu toàn quốc năm 2023, thể hiện rõ vai trò của KH&CN và HTX trong xây dựng NTM kiểu mẫu.
Lâm Đồng, nơi có nền nông nghiệp phát triển bậc nhất Tây Nguyên, đã tận dụng thế mạnh này để tạo động lực thúc đẩy chuyển biến mạnh mẽ vùng nông thôn. Hiện toàn tỉnh có hơn 1.064 thành viên Liên minh HTX, bao gồm 610 HTX, 448 tổ hợp tác và 6 liên hiệp HTX. Doanh thu bình quân một HTX đạt khoảng 2,8 tỷ đồng/năm, trải rộng ở nhiều lĩnh vực từ nông nghiệp, giao thông, công thương đến du lịch, môi trường.
Nhiều HTX ở Lâm Đồng đang tiên phong ứng dụng KH&CN vào sản xuất. HTX Dịch vụ nông nghiệp tổng hợp Tân Tiến (xã Đạ Sar) phát triển mô hình rau củ hữu cơ đạt chuẩn châu Âu, kết hợp với du lịch sinh thái, mỗi năm đón hàng chục đoàn khách trong và ngoài nước đến tham quan. Thành viên HTX có thu nhập bình quân gần 200 triệu đồng/năm, góp phần giảm mạnh tỷ lệ hộ nghèo tại địa phương. HTX Cà phê hữu cơ Ea Tu (huyện Đức Trọng) sản xuất theo chuẩn USDA, đưa sản phẩm xuất khẩu sang Nhật Bản và châu Âu, xây dựng thương hiệu cà phê Lâm Đồng trên thị trường thế giới. Các HTX rau, hoa, chè, dược liệu ở Đà Lạt, Bảo Lộc, Lâm Hà áp dụng công nghệ tưới nhỏ giọt, nhà kính thông minh, blockchain truy xuất nguồn gốc, nhờ đó sản phẩm vừa đáp ứng yêu cầu khắt khe của thị trường, vừa nâng cao giá trị kinh tế.
Nhờ sự lan tỏa mạnh mẽ của mô hình HTX gắn KH&CN, Lâm Đồng đã hình thành 1.461 trang trại nông nghiệp, 528 chuỗi liên kết sản xuất tiêu thụ sản phẩm và 913 sản phẩm đạt chuẩn OCOP, trong đó nhiều sản phẩm đã vươn ra thị trường quốc tế. Đây là nền tảng quan trọng để chương trình NTM ở Lâm Đồng không chỉ tập trung vào hạ tầng mà còn xây dựng nội lực kinh tế vững chắc.
Sự phát triển của các HTX trong thời gian qua có sự đồng hành tích cực từ Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Lâm Đồng. Các chương trình hỗ trợ về vốn, kỹ thuật, đào tạo, xúc tiến thương mại đã giúp HTX vững vàng hơn trong hành trình hội nhập. Từ năm 2022 đến nay, Liên minh HTX tỉnh đã phối hợp tổ chức hơn 120 lớp đào tạo nghề, bồi dưỡng kỹ năng quản lý, hỗ trợ vốn vay ưu đãi cho gần 200 HTX, đồng thời kết nối tiêu thụ cho hơn 300 HTX thông qua các hội chợ và sàn thương mại điện tử như voso.vn, postmart.vn. Nhờ đó, nông sản Lâm Đồng ngày càng mở rộng thị trường tiêu thụ, không chỉ trong nước mà còn hướng ra quốc tế.
Song song với đó, nhiều dự án hợp tác quốc tế như EU-MUTRAP, JICA (Nhật Bản), GIZ (Đức)… cũng tiếp thêm nguồn lực, giúp các HTX ứng dụng mô hình sản xuất xanh, tiệm cận các tiêu chuẩn quốc tế. Đây là những bước đi cần thiết để nông sản Lâm Đồng khẳng định vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Nông nghiệp hiệu quả là nền tảng để Lâm Đồng thúc đẩy nông thôn mới đẹp và giàu.
Hiện toàn tỉnh có 80 xã đạt chuẩn NTM, 9 xã đạt chuẩn NTM nâng cao, 3 xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu. Mục tiêu đến năm 2030, Lâm Đồng sẽ có 92 xã đạt chuẩn, trong đó 41 xã NTM nâng cao và 10 xã NTM kiểu mẫu. Để hiện thực hóa mục tiêu này, tỉnh xác định rõ định hướng: lấy người dân làm trung tâm, HTX làm nền tảng, doanh nghiệp làm động lực; ưu tiên phát triển vùng nguyên liệu tập trung, nâng tỷ lệ HTX tham gia chuỗi giá trị; đẩy mạnh ứng dụng KH&CN và chuyển đổi số trong quản lý, sản xuất; đồng thời tăng cường xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường xuất khẩu. Đây là những giải pháp căn cơ để nâng cao thu nhập, đảm bảo phát triển nông thôn theo hướng xanh, hiện đại và bền vững.
Bức tranh nông thôn mới ở Lâm Đồng đã có nhiều đổi thay. Những vườn thanh long chuẩn GlobalGAP, những vùng rau hữu cơ đạt chuẩn châu Âu, những chuỗi cà phê hữu cơ xuất khẩu đã chứng minh sức mạnh của KH&CN khi gắn kết với mô hình HTX. Sự đồng hành của các cấp, ngành và nỗ lực của người dân đang góp phần khẳng định vai trò xương sống của kinh tế hợp tác trong xây dựng NTM. Trên vùng đất cao nguyên này, một nông thôn mới "vừa đẹp, vừa giàu" đang dần hình thành, cho thấy hướng đi đúng đắn của Lâm Đồng trong phát triển nông thôn bền vững bằng sức mạnh của KH&CN và hợp tác xã.
