Lào Cai: Công nghệ số về thôn bản

Những nỗ lực đó cho thấy chuyển đổi số ở vùng cao không chỉ là câu chuyện hạ tầng, mà còn là sự thay đổi tư duy, thói quen và cách tổ chức đời sống cộng đồng.

Nhà văn hóa số: Không gian công nghệ phục vụ mọi người dân

Ngày 20/11/2025, tại thôn Nghĩa Dũng, xã Lâm Giang, mô hình "Nhà văn hóa số" chính thức ra mắt, đánh dấu bước đi quan trọng của địa phương trong thực hiện Nghị quyết 57-NQ/TW về phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số quốc gia.

Mô hình nhà văn hóa số ở Lâm Giang tích hợp hạ tầng số, thiết bị hỗ trợ và đội ngũ hướng dẫn trực tiếp. Tại đây, người dân có thể được hỗ trợ thực hiện nhiều thủ tục vốn phải đi lại mất thời gian, khai báo hộ tịch, đăng ký cư trú, xác nhận giấy tờ, nộp hồ sơ dịch vụ công mức độ 3–4… Đặc biệt, việc sử dụng VNeID để tích hợp thông tin cá nhân giúp người dân không phải mang theo nhiều loại giấy tờ như trước.

Xã đặt mục tiêu khá rõ ràng cho tháng đầu tiên vận hành là hỗ trợ ít nhất 20 hồ sơ dịch vụ công trực tuyến, hướng dẫn 30-50 người dùng VNeID và đạt tối thiểu 50% số hộ sử dụng smartphone tham gia nhóm Zalo thôn. Con số không quá lớn nhưng phản ánh cách làm bài bản: từng bước xây dựng cộng đồng số từ chính nhu cầu đơn giản, thiết thực nhất.

Không chỉ hỗ trợ thủ tục hành chính, Nhà văn hóa số còn là nơi người dân được hướng dẫn tra cứu giá nông sản, cách phòng tránh lừa đảo trên mạng, học kỹ năng dùng công cụ học tập trực tuyến cho con em và thậm chí bán nông sản qua mạng xã hội. Khi một thôn vùng cao có thể đăng bài bán sản phẩm ngay từ nhà văn hóa, sự kết nối giữa người dân và thị trường trở nên trực tiếp và nhanh hơn.

Công nghệ len vào những cuộc họp thôn

Tại thôn Ngòi Cát, Bí thư Chi bộ Trịnh Xuân Lâm, một người từng quen với nếp sinh hoạt truyền thống đã trở thành "hạt nhân số". Nhận thấy phần lớn đảng viên là nông dân và người lớn tuổi, ông phân công đảng viên trẻ trực tiếp cầm tay chỉ việc, từ cách mở smartphone, cách đọc tin nhắn đến sử dụng các nền tảng số.

Từ năm 2022, các nhóm Zalo của chi bộ, các tổ chức đoàn thể và toàn thôn được hình thành, trở thành kênh thông tin hai chiều nhanh và minh bạch. Những việc chung như xây dựng đường giao thông, vệ sinh môi trường, thay đổi cơ cấu cây trồng không còn phải thông qua họp dài hay đi từng nhà thông báo như trước.

"Chỉ cần gửi thông báo buổi tối, sáng hôm sau bà con đã nắm được thông tin đầy đủ", ông Lâm chia sẻ. Nhờ đó, nhiệm vụ trong thôn được triển khai thống nhất, tiết kiệm thời gian. Người dân có thể phản ánh và nhận trả lời ngay trong nhóm Zalo, rút ngắn khoảng cách giữa chính quyền cơ sở và cộng đồng.

Bí thư Chi bộ Ngòi Cát còn hướng dẫn bà con áp dụng công nghệ vào sản xuất. Người dân biết chụp ảnh sản phẩm, đăng bài, trả lời khách qua mạng xã hội. Những sản phẩm từng tiêu thụ chậm nay có thêm kênh kết nối mới, giúp nhiều hộ cải thiện thu nhập. Thôn Ngòi Cát nhờ đó khởi sắc, hộ nghèo giảm mạnh, phong trào thi đua diễn ra sôi nổi.

Thanh niên Lào Cai: từ người học đến người dẫn dắt chuyển đổi số

Lực lượng đoàn viên thanh niên tại Lào Cai đang trở thành nhóm tiên phong trong tiến trình chuyển đổi số. Tỉnh đoàn xác định rõ: khởi nghiệp sáng tạo gắn với công nghệ là động lực quan trọng để nâng cao năng lực cạnh tranh địa phương.

Trong thời gian qua, các cấp bộ đoàn đã tổ chức trên 800 hoạt động tuyên truyền, diễn đàn, hội thi về đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp, thu hút hơn 50.000 lượt thanh niên. Những hoạt động này giúp thay đổi nhận thức, thúc đẩy thanh niên mạnh dạn ứng dụng công nghệ trong sản xuất, quản trị và bán hàng.

Năm 2025, hội nghị học tập Nghị quyết 57-NQ/TW thu hút hơn 2.300 đoàn viên tham dự cả trực tiếp và trực tuyến. Sự kiện không chỉ phổ biến nội dung nghị quyết mà còn truyền cảm hứng để thanh niên xem công nghệ là nền tảng đi lên. Ngay sau đó, đội hình "Bình dân học vụ số" với gần 200 thành viên được ra mắt, triển khai 23 lớp hướng dẫn kỹ năng số cho hơn 10.500 lượt người dân, đặc biệt ở các xã vùng cao. Đây là lực lượng góp phần phổ cập kỹ năng số cho cộng đồng, giúp thanh niên và người dân tự tin hơn với môi trường công nghệ.

Trong phong trào "Tuổi trẻ sáng tạo", hàng nghìn ý tưởng, dự án khởi nghiệp được phát hiện và hỗ trợ. Nhiều dự án gắn công nghệ vào sản xuất và quảng bá sản phẩm, như mô hình du lịch Homestay gắn với nhà trình tường Hà Nhì ở Y Tý, hay sản phẩm mận tam hoa sấy dẻo, trà Shan tuyết chế biến bằng công nghệ sấy lạnh.

Những câu chuyện khởi nghiệp thành công đã cho thấy công nghệ có thể giúp sản phẩm bản địa vượt khỏi phạm vi thôn bản. Như tại homestay La Beauté Bắc Hà, quản lý cơ sở sử dụng nền tảng số để nhận và quản lý phòng, theo dõi chi tiêu, lưu trữ thông tin khách và quảng bá dịch vụ. Nhờ đó, mô hình vận hành chuyên nghiệp hơn, giảm phụ thuộc vào đơn vị trung gian, tăng khả năng tiếp cận thị trường.

Ngoài ra, các chương trình "Cà phê khởi nghiệp", "Cà phê doanh nhân" tạo ra không gian kết nối giữa đoàn viên với các chuyên gia, doanh nhân trẻ. Những cuộc trò chuyện này giúp thanh niên hiểu rõ hơn đường đi cho các dự án khởi nghiệp số, đồng thời thúc đẩy cộng đồng kinh doanh trẻ phát triển.

Hệ sinh thái hỗ trợ: vốn, công nghệ và không gian thử nghiệm

Để phong trào khởi nghiệp số không chỉ dừng ở ý tưởng, Tỉnh đoàn Lào Cai đã xây dựng mô hình "Vườn ươm thanh niên khởi nghiệp". Hơn 800 ý tưởng được tiếp nhận, 160 dự án được tư vấn về vốn, thị trường và nền tảng số. Đây là bước đệm quan trọng để nhiều ý tưởng sáng tạo của thanh niên biến thành sản phẩm cụ thể, có giá trị kinh tế.

Nguồn vốn hỗ trợ thanh niên cũng được triển khai mạnh mẽ. Hơn 35.000 hộ được vay phát triển sản xuất với tổng số vốn trên 2.494 tỷ đồng. Nhiều mô hình thanh niên dân tộc thiểu số thoát nghèo, vươn lên làm giàu từ chính sản phẩm của địa phương.

Các đội hình thanh niên tình nguyện chuyển giao khoa học kỹ thuật thường xuyên hướng dẫn bà con quy trình sản xuất sạch, tiết kiệm chi phí và nâng cao năng suất. Việc kết hợp giữa công nghệ - kỹ thuật - tiêu thụ số tạo thành một chuỗi giá trị mới cho nhiều ngành nông nghiệp ở Lào Cai.

Những mô hình đang triển khai tại Lâm Giang, Bảo Ái hay trong cộng đồng thanh niên Lào Cai cho thấy chuyển đổi số ở vùng cao đang diễn ra một cách bài bản, chắc chắn. Mỗi người dân biết nộp hồ sơ trực tuyến, mỗi chi bộhọp và trao đổi trên Zalo, mỗi thanh niên biết dùng mạng xã hội để bán hàng đều là những bước tiến thiết thực.Và quan trọng hơn cả, hành trình ấy được khởi động từ chính người dân, những chủ thể trung tâm của quá trình chuyển đổi số./.