Theo Cục Thông tin, Thống kê, các điểm mới nổi bật tập trung ở bốn nhóm nội dung chính:
Phân quyền cho địa phương trong thành lập tổ chức KH&CN
Một trong những thay đổi đáng chú ý là trao thẩm quyền cho UBND cấp tỉnh trong việc cho phép thành lập và phê duyệt điều lệ tổ chức KH&CN có vốn đầu tư nước ngoài. Việc phân thẩm quyền này nhằm thực hiện chủ trương phân cấp, tăng tính chủ động của địa phương, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý, thu hút và sử dụng nguồn lực đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực KH&CN.
Trước đây, trước khi Bộ KH&CN cho phép thành lập và phê duyệt điều lệ của tổ chức KH&CN có vốn đầu tư nước ngoài, tổ chức cần xin phép UBND cấp tỉnh cho phép đặt trụ sở tại tỉnh, thành phố, với việc phân thẩm quyền trên việc quản lý được thống nhất, giảm thủ tục hành chính, giảm chi phí tuân thủ cho các tổ chức.
Ông Đào Mạnh Thắng, Phó Cục trưởng Cục Thông tin, Thống kê cung cấp thông tin tại Họp báo thường kỳ tháng 10.
Ngoài việc kế thừa những đối tượng phân thẩm quyền cấp Giấy chứng đăng ký hoạt động KH&CN của Nghị định số 08/2014/NĐ-CP thì Cơ quan chuyên môn về KH&CN thuộc UBND tỉnh, thành phố nơi tổ chức KH&CN đặt trụ sở chính cấp giấy chứng nhận đăng ký tổ chức KH&CN cho tổ chức KH&CN có vốn nước ngoài và bệnh viện cấp tỉnh, thành phố; bệnh viện tư nhân.
Công nhận trung tâm Nghiên cứu và Phát triển
Theo quy định tại Khoản 3 Điều 47 Luật KHCN&ĐMST, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển được hưởng nhiều ưu đãi đặc biệt như: Ưu tiên thuê đất, cơ sở hạ tầng tại khu công nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế, khu công nghệ cao, khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, khu công nghệ số tập trung; ưu tiên sử dụng trang thiết bị nghiên cứu, phát triển tại phòng thí nghiệm dùng chung, cơ sở ươm tạo, trung tâm đổi mới sáng tạo; được hỗ trợ thông tin, truyền thông, xúc tiến thương mại; được hưởng ưu đãi, hỗ trợ theo quy định của pháp luật. Theo đó, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển có thể yêu cầu cơ quan có thẩm quyền công nhận để làm căn cứ áp dụng chính sách ưu đãi, hỗ trợ theo quy định của pháp luật.
Nghị định 262/2025/NĐ-CP quy định rõ về phân định thẩm quyền. Thẩm quyền cấp giấy Công nhận Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển là cơ quan cấp Giấy chứng nhận đăng ký tổ chức KH&CN (Cơ quan thực hiện chức năng thông tin, thống kê thuộc Bộ KH&CN, Cơ quan chuyên môn về KH&CN thuộc UBND tỉnh, thành phố) công nhận Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển cho tổ chức KH&CN đó. Hay đơn giản là thẩm quyền cấp giấy Công nhận Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển là cơ quan đã cấp giấy chứng nhận đăng ký tổ chức KH&CN.
Thiết lập hệ thống đánh giá KH&CN toàn quốc
Lần đầu tiên Nghị định 262/2025/NĐ-CP thiết lập hệ thống đánh giá thống nhất toàn quốc về hoạt động KH&CN, khắc phục tình trạng trước đây thiếu cơ chế đánh giá, thống kê và chuyển đổi số đồng bộ.
Đối với các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, UBND tỉnh, thành phố địa phương: Đầu mối triển khai tại cơ sở, hướng dẫn và rà soát dữ liệu của tổ chức KH&CN; Phân quyền rõ ràng, trao quyền chủ động thực chất cho địa phương, chủ động tổ chức đánh giá (qua cơ quan chuyên môn, tư vấn độc lập, hoặc hội đồng tư vấn). Đặc biệt là khuyến khích thuê tổ chức tư vấn độc lập cho chương trình lớn, phức tạp; Công khai kết quả đánh giá trên cổng thông tin, phương tiện truyền thông; Gắn kết quả đánh giá với thi đua, khen thưởng, phân bổ ngân sách và phát triển nhân lực; Định kỳ báo cáo kết quả về Bộ KH&CN để tổng hợp, theo dõi.
Đối với các viện nghiên cứu, trường đại học, tổ chức KH&CN: Công cụ tự đánh giá và nâng cao năng lực cạnh tranh, định vị vị thế trong hệ thống KH&CN quốc gia; Là cơ sở được xếp hạng, công nhận, cấp chứng nhận năng lực R&D hoặc trung tâm đổi mới sáng tạo; Gắn kết kết quả đánh giá với chính sách tài chính, giao quyền tự chủ, bổ nhiệm, khen thưởng hoặc xử lý trách nhiệm; Tạo động lực đổi mới quản trị tổ chức, chuyển từ "hành chính - xin cho" sang "định hướng theo kết quả"; Cung cấp dữ liệu đầu vào cho hệ thống thống kê KH,CN&ĐMST quốc gia, phục vụ báo cáo chiến lược và đối sánh quốc tế.
Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ tin trong việc thu thập thông tin để đảm bảo số liệu đúng, đủ, sạch, sống.
Trước đây, thiếu cơ chế đánh giá, thông tin thống kê và chuyển đổi số rõ ràng cho hoạt động KH&CN. Việc đánh giá hoạt động KH&CN, thống kê, công khai kết quả chưa được quy định chi tiết và đồng bộ, khiến tổ chức KH&CN và địa phương khó tự chủ và chịu trách nhiệm. Nghị định 262/2025/NĐ-CP đã quy định chi tiết về hệ thống đánh giá KH&CN, hợp nhất và hệ thống hóa toàn bộ quy định về đánh giá, tạo nền pháp lý thống nhất trên toàn quốc về nguyên tắc đánh giá; đối tượng, nội dung, tiêu chí; quy trình, phương pháp; trách nhiệm và sử dụng kết quả.
Khai thác và sử dụng thông tin KH&CN
Nghị định 262/2025/NĐ-CP đã quy định đẩy mạnh ứng dụng công nghệ tin trong việc thu thập thông tin để đảm bảo số liệu đúng, đủ, sạch, sống và có khả năng tích hợp và chia sẻ dữ liệu.
Thông tin phục vụ công tác quản lý nhà nước của Bộ KH&CN sẽ được thu thập thông qua nền tảng số quản lý KHCN&ĐMST quốc gia; được quản lý tập trung, thống nhất trên Hệ thống thông tin quốc gia về KHCN&ĐMST. Các Bộ, ngành, địa phương được cấp tài khoản để thực hiện việc cập nhật, khai thác, sử dụng thông tin KH&CN.
Nghị định 262/2025/NĐ-CP không chỉ cụ thể hóa Luật KHCN&ĐMST, mà còn xử lý nhiều rào cản pháp lý lâu nay như chồng chéo thẩm quyền, thủ tục rườm rà, thiếu cơ chế đánh giá và thiếu kết nối thông tin.
Với các quy định mới về phân cấp, phân quyền, chuyển đổi số và công khai dữ liệu, hệ thống KH&CN Việt Nam được kỳ vọng năng động hơn, minh bạch hơn và gắn kết chặt chẽ với nhu cầu phát triển của địa phương, doanh nghiệp và xã hội.
