Dây chuyền hàn robot tại nhà máy THACO Mazda. (Ảnh minh họa).
Cơ chế mới – mở cửa đón nhân tài chất lượng cao
Theo Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ KH&CN), một trong những điểm nổi bật của Nghị định số 263/2025/NĐ-CP là giao quyền cho các tổ chức KH&CN công lập được quyết định việc tuyển dụng, quản lý, sử dụng viên chức và người lao động theo quy định khi tổ chức có phòng, ban hoặc viên chức chuyên trách công tác tổ chức, cán bộ (Điều 8 Nghị định số 263/2025/NĐ-CP). Quy định mới này giúp các tổ chức KH&CN công lập hoàn toàn chủ động tháo gỡ các nút thắt trong việc tuyển dụng, quản lý, sử dụng viên chức và người lao động của tổ chức.
Khi rào cản tài chính được gỡ bỏ, các tổ chức KH&CN Việt Nam có thể cạnh tranh để thu hút người Việt Nam định cư ở nước ngoài và các chuyên gia người nước ngoài. Cơ chế này cho phép đưa ra các "gói" đãi ngộ (lương, nhà ở, điều kiện làm việc) đủ hấp dẫn để thuyết phục các nhà khoa học có tên tuổi về Việt Nam làm việc. Chỉ có cơ chế đãi ngộ "vượt khung", theo thỏa thuận mới có thể tiếp cận được nhóm nhân lực tinh hoa này.
Nghị định số 263/2025/NĐ-CP cho phép tổ chức KH&CN công lập chủ động thu hút chuyên gia, nhà khoa học nước ngoài tham gia hoạt động nghiên cứu, phát triển công nghệ, chuyển giao công nghệ, đổi mới sáng tạo (ĐMST), đào tạo nhân lực và các hoạt động chuyên môn khác tại tổ chức; được quyền thuê chuyên gia, nhà khoa học là người Việt Nam định cư ở nước ngoài, là người nước ngoài đảm nhiệm chức danh lãnh đạo, quản lý tại tổ chức KH&CN công lập.
Kỹ sư R&D thiết kế xe bus THACO. (Ảnh minh họa).
Bước đột phá trong cơ chế tiền lương, thu nhập theo vị trí việc làm
Nghị định 263/2025/NĐ-CP mang đến sự thay đổi căn bản và mang tính đột phá trong cơ chế trả lương và thu nhập tại các tổ chức KH&CN công lập, khác với quy định hiện hành đối với các đơn vị sự nghiệp công lập. Cụ thể là:
Thứ nhất, trao quyền tự chủ quyết định lương và thu nhập trong tổ chức theo phương thức xây dựng quy định riêng về tiền lương và thu nhập của tổ chức một cách dân chủ, và phải công khai quy định cụ thể tại Quy chế quản lý nội bộ của tổ chức.
Thứ hai, xóa bỏ rào cản "trần lương". Nghị định số 263/2025/NĐ-CP không giới hạn lương và thu nhập của viên chức và người lao động của tổ chức KH&CN công lập theo mức gấp hai, gấp ba,... mức lương theo quy định của nhà nước. Tổ chức KH&CN công lập được tự chủ, tự chịu trách nhiệm sử dụng các nguồn thu từ ngân sách nhà nước, từ kinh phí công lao động của hoạt động KH,CN&ĐMST, từ các nguồn hợp pháp để chi trả lương và thu nhập cho viên chứ và người lao động của tổ chức.
Thứ ba, trả lương và thu nhập theo vị trí việc làm, nhiệm vụ được giao, hiệu quả công việc để bảo đảm thu nhập tưng xứng với số lượng, chất lượng và hiệu quả thay vì tính lương theo "ngạch, bậc" cố định. Bên cạnh đó, các khoản thu nhập từ thương mại hóa kết quả nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và ĐMST của tổ chức cũng được trả cho viên chức và người lao động một cách công khai, theo thỏa thuận.
Thứ tư, cơ chế "thỏa thuận" về lương và nhiều chính sách ưu đãi vượt trội như: Thưởng; hỗ trợ chỗ ở, di chuyển, mua sắm thiết yếu; hỗ trợ nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khỏe…. đã được quy định tại Nghị định số 263/2025/NĐ-CP để thu hút, trọng dụng nhân tài trong và ngoài nước tham gia thực hiện nhiệm vụ KH,CN&ĐMST.
Việc thu hút và trọng dụng nhân tài KH&CN, đặc biệt là trí thức trẻ và các nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài, là yếu tố quan trọng, mang tính chiến lược để Việt Nam nâng cao tiềm lực KH,CN&ĐMST, hội nhập sâu và rộng hơn vào chuỗi giá trị và mạng lưới nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và ĐMST toàn cầu. Các cơ chế, chính sách mới được quy định chi tiết trong Nghị định 263/2025/NĐ-CP và các văn bản liên quan là một bước đột phá, thể hiện bằng các chính sách ưu đãi vượt trội như: Cơ chế "thỏa thuận" về lương; tiền thưởng; hỗ trợ chỗ ở, di chuyển, mua sắm thiết yếu; hỗ trợ nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khỏe … đối với nhân tài KH,CN&ĐMST; các chính sách ưu đãi về tuyển dụng, phụ cấp tăng thêm, ưu tiên hình thành nhóm nghiên cứu mạnh, ưu tiên cử đi và trả kinh phí thực tập, làm việc ngắn hạn ở nước ngoài,… đối với nhà khoa học trẻ tài năng, kỹ sư trẻ tài năng.
Theo Vụ Tổ chức cán bộ, các chính sách đột phá, ưu đãi vượt trội vừa được Chính phủ ban hành nêu trên nhằm thu hút đội ngũ trí thức trẻ, các nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài tham gia vào các nhiệm vụ KH,CN&ĐMST, giải quyết các bài toán chiến lược của đất nước, góp phần giúp Việt Nam phát triển mạnh mẽ hơn trong giai đoạn vươn mình hiện nay./.
