"Một người đổi mới thì có một ý tưởng, một trăm triệu người đổi mới thì có cả một tương lai"

Ngày 13/10, tại Trung tâm Hội nghị Quốc gia (Hà Nội), Đại hội đại biểu Đảng bộ Chính phủ lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030 chính thức khai mạc. Đây là Đại hội đầu tiên của Đảng bộ Chính phủ theo mô hình tổ chức mới, diễn ra trong bối cảnh toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đang nỗ lực phấn đấu, quyết tâm hoàn thành thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế-xã hội năm 2025 và 5 năm 2021-2025; thi đua lập thành tích chào mừng Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng.

Được tổ chức trong 2 ngày 12-13/10, Đại hội có chủ đề "Xây dựng Đảng bộ Chính phủ trong sạch, vững mạnh; đoàn kết, gương mẫu đi đầu trong khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số (KH,CN, ĐMST&CĐS); tăng tốc đột phá, phát triển đất nước nhanh và bền vững trong kỷ nguyên vươn mình, giàu mạnh, văn minh, phồn vinh, hạnh phúc". Phương châm của Đại hội là: "Đoàn kết kỷ cương - Dân chủ đổi mới - Đột phá phát triển - Gần dân, vì dân".

Tại Đại hội, đồng chí Nguyễn Mạnh Hùng Ủy viên Trung ương Đảng, Ủy viên Ban Chấp hành Đảng bộ Chính phủ, Bí thư Đảng ủy, Bộ trưởng Bộ KH&CN đã trình bày tham luận với nội dung: "Vai trò Lãnh đạo của Đảng trong thúc đẩy phát triển KH,CN, ĐMST&CĐS vì một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng".

Bộ trưởng nhấn mạnh, nông nghiệp đã giúp Việt Nam thoát nghèo, công nghiệp đã giúp Việt Nam trở thành nước thu nhập trung bình. Để trở thành nước phát triển có thu nhập cao, chúng ta phải dựa vào KH,CN.

Chưa có quốc gia nào vượt qua bẫy thu nhập trung bình mà không chuyển sang tăng trưởng dựa vào KH,CN. KH,CN của Việt Nam đi cùng với ĐMST và đặt trong bối cảnh chuyển đổi số. Trong đó, KH,CN cung cấp tri thức; ĐMST chuyển hoá tri thức vào phục vụ cuộc sống; chuyển đổi số khuếch đại tri thức. Đây là cách tiếp cận rất độc đáo của Việt Nam.

Về thể chế cho KH,CN, ĐMST&CĐS, Việt Nam đã thông thoáng, kiến tạo, hiện đại như quốc tế. Một số cơ chế, chính sách có tính đột phá, vượt trội. Nghị quyết 57 là sự thay đổi về tư duy, tầm nhìn, là tuyên ngôn về chuyển giai đoạn phát triển sang dựa vào KH,CN. Để thể chế hoá Nghị quyết 57, 10 luật thuộc lĩnh vực KH,CN đã và sẽ được ban hành trong năm nay.

KH,CN, ĐMST&CĐS phải đóng góp ít nhất 5% tăng trưởng GDP của đất nước

Bộ trưởng cho biết, 5 năm của nhiệm kỳ qua, chúng ta đã đạt được một số thành tựu lớn về KH,CN, ĐMST&CĐS, có sự thay đổi đáng kể về thứ hạng quốc tế, đặt nền móng về thể chế, về hạ tầng, có những kết quả quan trọng ban đầu tạo niềm tin, để 5 năm tới sẽ chuyển hoá thành tăng trưởng kinh tế.

Nhà nước sẽ chi 3-4% ngân sách, tương đương 3-4 tỷ đô la mỗi năm, kích hoạt được tổng chi toàn xã hội từ 10-15 tỷ đô la, để KH,CN, ĐMST&CĐS đóng góp ít nhất 5% tăng trưởng GDP của đất nước. Trong đó, KH,CN, ĐMST 2-3% và CĐS 1-2%.

Bộ KH&CN sẽ chịu trách nhiệm tính toán hiệu quả của chi KH,CN và dùng hiệu quả này làm tiêu chí để phân bổ ngân sách KH,CN cho các Bộ ngành, địa phương, tổ chức KH,CN và các doanh nghiệp.

KH,CN sẽ tập trung vào làm chủ 11 nhóm công nghệ chiến lược, từ đó hình thành các ngành công nghiệp chiến lược của Việt Nam. "Ngày nay, không làm chủ công nghệ sẽ đồng nghĩa với việc không thể giữ vững chủ quyền quốc gia", Bộ trưởng nhấn mạnh.

Cùng với đó, đổi mới sáng tạo sẽ tập trung vào đổi mới công nghệ của doanh nghiệp, sáng tạo của mọi người dân. Xây dựng quốc gia khởi nghiệp sáng tạo. Đưa ĐMST trở thành lối sống, phong cách sống của mọi người dân, mọi tổ chức. Xây dựng văn hoá ĐMST, khuyến khích khám phá và khoan dung thất bại.

Chuyển đổi số sẽ tập trung vào xây dựng quốc gia số toàn diện, gồm chính phủ số, kinh tế số, xã hội số, lấy công dân số làm trung tâm.

Các chuyển dịch chiến lược của Bộ KH&CN

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cũng chỉ rõ các chuyển dịch chiến lược trong nhiệm kỳ tới của KH,CN, đó là:

Từ quản lý sang tạo động lực; từ phân bổ nguồn lực sang huy động nguồn lực; từ kiểm soát hành chính sang sáng tạo, dẫn dắt và tạo thị trường. Chuyển từ kiểm tra hoá đơn chứng từ sang kết quả nghiên cứu. Chuyển từ quản lý đầu vào sang quản lý đầu ra. Các tổ chức thương mại hoá được kết quả nghiên cứu sẽ được cấp ngân sách nhiều hơn và ngược lại.

Cùng với đó là chuyển nghiên cứu cơ bản về các đại học, chuyển nghiên cứu công nghệ về các doanh nghiệp. Chuyển từ nghiên cứu dàn trải sang tập trung vào các công nghệ chiến lược và công nghệ lõi. Từ chuyển đổi số sang chuyển đổi AI. Từ số hoá quy trình hành chính sang vận hành quốc gia bằng dữ liệu và nền tảng số. Chuyển từ đầu tư hạ tầng công nghệ sang đầu tư vào dữ liệu và năng lực phân tích.

Trên cơ sở đó, Bộ KH&CN đưa ra 3 đề xuất:

Thứ nhất, nghiên cứu cơ bản thì đầu ra là các bài báo nhưng nghiên cứu ứng dụng là sản phẩm. Do đó, Nhà nước cần có chính sách rất mạnh mẽ để hỗ trợ đầu ra cho các sản phẩm chiến lược, thông qua mua sắm chính phủ và 10-20% quỹ KH,CN.

Thứ hai, có cơ chế phiếu hỗ trợ của nhà nước cấp cho doanh nghiệp đổi mới công nghệ. Loại một để doanh nghiệp thuê các tổ chức nghiên cứu cải tiến quy trình, sản phẩm. Loại hai để doanh nghiệp mua, thử nghiệm công nghệ mới trong nước.

Thứ ba, thời công nghệ thông tin thì mỗi xã, mỗi tỉnh một phần mềm. Thời chuyển đổi số thì một nền tảng số dùng chung toàn quốc. Đề nghị Chính phủ có cơ chế giao, đặt hàng doanh nghiệp làm các nền tảng số dùng chung.

Động lực 5 năm bứt phá: Tăng trưởng kinh tế trên 10%

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, 5 năm tới là 5 năm phải chuyển hoá được thể chế, cơ chế, chính sách, tiềm năng thành tăng trưởng kinh tế trên 10%, thành tự chủ chiến lược. Trong đó, bộ ba KH,CN, ĐMST&CĐS là động lực trung tâm của phát triển, động lực chính của tăng trưởng, động lực then chốt để nâng cao năng suất, chất lượng và năng lực cạnh tranh của nền kinh tế.

Đồng thời, Bộ trưởng cũng lưu ý, KH,CN, ĐMST&CĐS không chỉ là công việc của một Bộ, không chỉ là sự nghiệp của một ngành, mà là sự nghiệp chung của cả quốc gia, của toàn dân tộc. Bộ trưởng nhấn mạnh,"Sức mạnh thật sự chỉ đến khi chúng ta gắn kết tất cả lại với nhau, đi cùng với nhau một chặng đường dài. Một người đổi mới thì có một ý tưởng, một trăm triệu người đổi mới thì có cả một tương lai".