Trong tiến trình phát triển của đất nước, đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng, lý luận luôn giữ vai trò đặc biệt quan trọng. Đây là lực lượng nòng cốt trong việc định hướng nhận thức xã hội, củng cố niềm tin chính trị, giáo dục giá trị, đạo đức và xây dựng nền tảng tư tưởng vững chắc cho Đảng và Nhà nước.
Khi đất nước đẩy mạnh hội nhập và CĐS trên nhiều lĩnh vực, yêu cầu đặt ra đối với đội ngũ cán bộ tư tưởng, lý luận càng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Trong môi trường số, không gian truyền thông trở nên mở, đa chiều và phi tập trung, đặt ra nhiều thách thức cho việc bảo vệ nền tảng tư tưởng, kiểm soát thông tin sai lệch và định hướng dư luận xã hội.
Trước tình hình đó, năng lực của đội ngũ cán bộ tư tưởng, lý luận cần được nhìn nhận một cách toàn diện, với yêu cầu cao hơn về phẩm chất chính trị, tư duy phản biện, đặc biệt là năng lực số và kỹ năng truyền thông hiện đại.
Kỹ năng số, tư duy phản biện và học tập suốt đời như những năng lực cốt lõi trong công tác tư tưởng, lý luận
Về vấn đề này, ThS. Dương Thị Hào, Học viện Báo chí và Tuyên truyền cho biết: Trong bối cảnh CĐS toàn diện và sự bùng nổ của không gian truyền thông trực tuyến, yêu cầu nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ tư tưởng, lý luận trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Thách thức đặt ra không chỉ nằm ở việc nắm vững nền tảng lý luận chính trị, mà còn ở khả năng thích ứng và vận hành hiệu quả trong môi trường truyền thông kỹ thuật số.
Cán bộ tư tưởng, lý luận cần được trang bị vững chắc về hệ tư tưởng nền tảng của Đảng - đó là chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh - để làm cơ sở lý luận phản bác các quan điểm sai trái, thù địch lan truyền ngày càng tinh vi trên mạng xã hội.
Ảnh minh họa.
Năng lực vận dụng sáng tạo lý luận chính trị vào truyền thông hiện đại là chìa khóa để nâng cao hiệu quả định hướng dư luận xã hội trong kỷ nguyên số. Việc củng cố tư tưởng lý luận cần gắn liền với năng lực truyền thông và công nghệ nhằm giữ vững trận địa tư tưởng trong môi trường số hóa phức tạp.
CĐS đòi hỏi cán bộ không chỉ truyền đạt, mà còn chủ động tham gia đối thoại, phản biện và xử lý thông tin sai lệch một cách thuyết phục, có trách nhiệm. Vai trò của kỹ năng số, tư duy phản biện và học tập suốt đời như những năng lực cốt lõi trong công tác tư tưởng, lý luận hiện đại. Việc tích hợp các nội dung này vào chương trình đào tạo, bồi dưỡng cán bộ tư tưởng, lý luận là bước đi cần thiết nhằm nâng cao hiệu quả định hướng tư tưởng trong thời đại truyền thông số hiện nay.
5 nhóm năng lực số quan trọng
TS. Phạm Thị Hoa, Khoa Chính trị học, Học viện Báo chí và Tuyên truyền nêu rõ: Lĩnh vực tư tưởng, lý luận là một lĩnh vực vốn có nhiều đặc thù. Nâng cao năng lực số cho cán bộ làm công tác tư tưởng, lý luận của Đảng trong bối cảnh CĐS hiện nay vừa là yêu cầu, vừa là nhu cầu của chính đội ngũ này để đảm bảo thích ứng với sự thay đổi, nâng tầm nhiệm vụ trong bối cảnh mới.
Năng lực số là khả năng làm chủ công nghệ, không chỉ dừng lại ở việc sử dụng các công cụ, mà còn bao gồm cả việc hiểu biết, phân tích, sáng tạo và thích ứng với sự thay đổi của công nghệ. Đây được xem là một kỹ năng quan trọng trong thời đại số hóa, giúp cá nhân và tổ chức cạnh tranh và phát triển.
Đầu tư vào năng lực số, phát triển năng lực số cho đội ngũ làm công tác tư tưởng, lý luận không chỉ là một sự lựa chọn, mà là điều kiện tiên quyết để giúp các tổ chức khẳng định vị thế và thành công trong tương lai số hóa.
TS. Phạm Thị Hoa cũng chỉ rõ, năng lực số là tập hợp các năng lực:
Một là, năng lực truy cập và quản lý thông tin, biểu hiện ở khả năng tìm kiếm, đánh giá và sử dụng thông tin từ các nguồn trực tuyến một cách hiệu quả; khả năng sử dụng và tối ưu hóa hệ thống dữ liệu, bảo mật thông tin và xử lý dữ liệu lớn.
Hai là, năng lực giao tiếp và hợp tác, biểu hiện ở khả năng sử dụng các công cụ giao tiếp trực tuyến, làm việc nhóm trên môi trường số và tương tác với người khác một cách phù hợp.
Ba là, năng lực phát triển nội dung số hay xây dựng và chia sẻ nội dung, biểu hiện ở khả năng tạo ra các nội dung số, chia sẻ kiến thức và ý tưởng của mình trên các nền tảng trực tuyến; Ứng dụng công nghệ số để giải quyết vấn đề, tạo ra sản phẩm và dịch vụ mới, tạo nội dung số như bài viết, video, podcast, thiết kế đồ họa để phục vụ mục đích giáo dục, tiếp thị và giải trí.
Bốn là, năng lực đảm bảo an toàn và bảo mật thông tin, biểu hiện ở khả năng nhận biết và phòng tránh các nguy cơ trên môi trường mạng, bảo vệ thông tin cá nhân và dữ liệu.
Năm là, năng lực giải quyết vấn đề và tư duy phản biện, biểu hiện ở khả năng sử dụng công nghệ để giải quyết các vấn đề, phân tích thông tin và đưa ra quyết định thông minh.
Đa dạng hóa các hình thức và phương pháp phát triển năng lực số cho đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng, lý luận
Từ thực tế yêu cầu trên, TS. Phạm Thị Hoa nhấn mạnh, để nâng cao năng lực số cho đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng, lý luận ở Việt Nam trong bối cảnh CĐS hiện nay, trước hết, cần thống nhất và nâng cao nhận thức trong đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng, lý luận về sự cần thiết phải nâng cao năng lực số trong bối cảnh mới.
Đồng thời, cần có các biện pháp cụ thể, thiết thực để khuyến khích cán bộ tư tưởng, lý luận tích cực ứng dụng công nghệ số vào công việc, đổi mới phương pháp, hình thức tuyên truyền, giáo dục.
Đi liền với đó, cần xây dựng và hoàn thiện khung năng lực số cho đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng, lý luận đáp ứng yêu cầu CĐS. Khi có quyết tâm chính trị và sự thống nhất nhận thức, để đi vào triển khai phát triển năng lực số cho đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng, lý luận, cần sớm xây dựng và hoàn thiện khung năng lực số cho đội ngũ này để việc triển khai trong thực tiễn được thuận lợi hơn.
Đặc biệt, cần đa dạng hóa các hình thức và phương pháp phát triển năng lực số cho đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng, lý luận, như: Tổ chức các khóa đào tạo chuyên môn liên quan đến phát triển năng lực số gắn với hoạt động tư tưởng, lý luận; Tăng cường thực hành và ứng dụng công nghệ số vào các mặt công tác trong thực tế; Xây dựng tư duy số cho đội ngũ cán bộ làm công tác tư tưởng lý luận để tăng khả năng thích ứng trong môi trường số./.
