Nền tảng số quốc gia là công cụ cốt lõi của "hậu kiểm thông minh" (Ảnh minh họa).
Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ cho biết, việc chuyển từ "tiền kiểm" sang "hậu kiểm" nhằm cắt giảm mạnh rào cản hành chính. Trước đây, quy trình phê duyệt và triển khai các nhiệm vụ KH&CN thường mất nhiều thời gian do có nhiều bước từ tư vấn xác định nhiệm vụ; tuyển chọn, xét giao trực tiếp, thẩm định, phê phê duyệt. Mỗi một bước với các yêu cầu khác nhau về hồ sơ và trình tự, thủ tục.
Hiện nay, Luật KHCN&ĐMST và Nghị định hướng dẫn đã cắt giảm 4 nhóm rào cản hành chính chính:
Thứ nhất, cắt bỏ tầng trung gian: Bỏ khâu đề xuất nhiệm vụ, tư vấn xác định nhiệm vụ. Các cơ quan chủ quản và đơn vị chủ trì được tự chủ hơn trong xác định nhiệm vụ để đặt hàng, thay vào đó các hồ sơ cũng được đơn giản hóa, nâng cao trách nhiêm của tổ chức chủ trì trong việc triển khai, tăng cường hậu kiểm.
Thứ hai, chuẩn hóa và số hóa toàn bộ quy trình xét tài trợ, đặt hàng, ký hợp đồng, đánh giá giữa kỳ, đánh giá cuối kỳ và hiệu quả đầu ra, thanh lý hợp đồng, đánh giá tác động trên Nền tảng số quản lý hoạt động KHCN&ĐMST quốc gia, thay vì hồ sơ giấy.
Thứ ba, bỏ quy định xin ý kiến thủ công giữa các bộ, ngành, thay bằng quy trình chia sẻ dữ liệu liên thông qua nền tảng số.
Thứ tư, đơn giản hóa cơ chế tài chính, cho phép áp dụng khoán chi đến sản phẩm cuối cùng, thay vì kiểm soát từng khoản chi phí nhỏ lẻ.
Nền tảng số KHCN&ĐMST quốc gia được thiết kế như một "hệ thống quản trị vòng đời nhiệm vụ", bao gồm: Cơ sở dữ liệu thống nhất về chương trình, nhiệm vụ, kết quả, chi ngân sách và tài sản hình thành từ nhiệm vụ KH&CN; Công cụ giám sát thời gian thực: mọi nhiệm vụ đang thực hiện đều có dashboard tiến độ, cảnh báo chậm trễ, vi phạm, và tự động kết nối với cơ quan kiểm toán; Công khai kết quả nghiên cứu, báo cáo, sản phẩm đầu ra theo mức độ mở dữ liệu, giúp cộng đồng và doanh nghiệp dễ dàng truy cập, giảm nguy cơ trùng lặp và tăng tính minh bạch; Tích hợp chữ ký số, hợp đồng điện tử và lưu vết dữ liệu để đảm bảo tính pháp lý, chống sửa đổi hồ sơ.
Theo Vụ Khoa học kỹ thuật và công nghệ, nền tảng số quốc gia là công cụ cốt lõi của "hậu kiểm thông minh". Nền tảng số sẽ giúp tăng tốc độ đổi mới chính sách và thử nghiệm (sandbox) nhờ phản hồi dữ liệu theo thời gian thực; Giảm mạnh chi phí hành chính và rủi ro tham nhũng, lợi ích nhóm; Tạo môi trường khoa học liêm chính, minh bạch, có trách nhiệm giải trình - nền tảng cần thiết để Việt Nam hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia bền vững.
