GS. TS. Trần Tuấn Anh thay mặt nhóm nghiên cứu trình bày tóm tắt các nội dung nghiên cứu và kết quả của nhiệm vụ.
Đai tạo núi Trường Sơn (Truong Son Belt - TSB) là một trong những cấu trúc địa chất lớn và phức tạp bậc nhất ở Việt Nam, kéo dài theo phương Tây Bắc - Đông Nam, đóng vai trò ranh giới và vùng chuyển tiếp giữa các địa khối lớn trong hệ thống địa khu liên hợp Đông Dương. Trong tiến trình phát triển địa chất khu vực, TSB không chỉ là sản phẩm của các hoạt động kiến tạo - magma kéo dài từ Paleozoi sớm đến Mesozoi sớm, mà còn là miền tập trung của nhiều kiểu khoáng hóa kim loại, trong đó có những khoáng sản quý - hiếm có giá trị kinh tế.
Trong hơn hai thập kỷ qua, nhiều công trình nghiên cứu địa chất, địa hóa, thạch học, đồng vị và tuổi tuyệt đối đã được triển khai ở khu vực TSB. Tuy nhiên, sự phức tạp về thành phần thạch học, lịch sử biến dạng - biến chất nhiều pha, cùng sự chồng lấn của các hệ thống magma - sinh khoáng khác nhau qua các giai đoạn tiến hóa kiến tạo khiến việc phân chia, xác lập nguồn gốc và cơ chế hình thành của các tổ hợp magma và khoáng hóa vẫn còn nhiều tranh luận. Việc tổng hợp, đối chiếu và phân tích hệ thống dữ liệu mới theo hướng liên kết magma - kiến tạo - sinh khoáng là yêu cầu cấp thiết nhằm làm sáng tỏ lịch sử phát triển địa chất khu vực, cũng như định hướng cho công tác đánh giá tiềm năng khoáng sản trước mắt và trong tương lai.
Triển khai Chương trình phát triển khoa học cơ bản trong lĩnh vực Hóa học, Khoa học sự sống, Khoa học trái đất và Khoa học biển giai đoạn 2017 - 2025 được cụ thể hóa trong Quyết định số 562/QĐ-TTg ngày 25/4/2017. Bộ Khoa học Công nghệ đã phê duyệt nhiệm vụ "Nghiên cứu tiến hóa hoạt động magma Paleozoi-Mesozoi và đánh giá khả năng sinh khoáng phục vụ tìm kiếm - thăm dò khoáng sản đai uốn nếp Trường Sơn" do GS.TS Trần Tuấn Anh làm chủ nhiệm; Viện Các Khoa học Trái đất (trước đây là Viện Địa chất), Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam là Cơ quan chủ trì thực hiện từ tháng 01/2023 đến tháng 12/2025 với mục tiêu chính là:
- Làm rõ quá trình tiến hóa magma Paleozoi - Mesozoi;
- Đánh giá tiềm năng khoáng sản liên quan;
- Đề xuất một số định hướng tìm kiếm thăm dò, điều tra khoáng sản trong phạm vi đai uốn nếp Trường Sơn (phần lãnh thổ Việt Nam).
Sau 36 tháng triển khai thực hiện, Nhiệm vụ đã thu được những kết quả đáng ghi nhận như:
- Bộ dữ liệu mới về thành phần khoáng vật, thành phần hóa học (EPMA, XRF, ICPMS), đồng vị (Sr, Nd, Pb, C, S, O), tuổi thành tạo (U-Pb zircon) của khoáng vật, đá magma và quặng; các thông số vật lý-hóa học của vi bao thể trong quặng.
- Xây dựng mô hình tiến hóa magma - kiến tạo - sinh khoáng 4 giai đoạn đối với Paleozoi sớm và 4 giai đoạn đối với Paleozoi muộn-Mesozoi sớm đai tạo núi Trường Sơn;
- Phân vùng triển vọng và xây dựng bản đồ triển vọng các khoáng sản chính như Au, Sn-W, Cr (10 khu vực triển vọng thông qua 01 bản đồ tỉ lệ 1:1.000.000 và 07 vùng rất triển vọng và 12 vùng có triển vọng thông qua 03 bản đồ tỉ lệ 1:250.000);
- Công bố 02 Công trình khoa học được đăng tải trên tạp chí quốc tế ( 01 thuộc danh mục SCIE và 01 thuộc danh mục Scopus);
- 02 công bố trên tạp chí quốc gia.
- Nhiệm vụ đã góp phần đào tạo 02 nghiên cứu sinh/tiến sĩ.
Nhiệm vụ đã bổ sung và hoàn thiện cơ sở dữ liệu địa hóa, đồng vị và niên đại cho các phức hệ magma Paleozoi - Mesozoi ở TSB, góp phần hiệu chỉnh khung phân chia địa chất - kiến tạo của khu vực. Kết quả nghiên cứu đã làm sáng tỏ tiến hóa địa động lực của TSB trong mối quan hệ với sự phát triển của khối Indosinia và rìa Đông Gondwana cổ, góp phần vào việc hiểu biết sâu hơn về quá trình hình thành và phát triển của địa khu liên hợp Đông Dương. Mô hình magma - kiến tạo - sinh khoáng được xây dựng có giá trị khoa học trong việc lý giải quy luật phân bố và nguồn gốc khoáng sản trong các đới uốn nếp phức tạp.
Các kết quả nghiên cứu cung cấp cơ sở khoa học tin cậy cho việc hiệu chỉnh bản đồ magma và bản đồ sinh khoáng của TSB, phục vụ công tác điều tra, đánh giá tiềm năng khoáng sản quốc gia. Các kết quả đánh giá triển vọng và phân vùng triển vọng của đề tài cung cấp cơ sở khoa học cho công tác điều tra địa chất về khoáng sản trước mắt và trong tương lai, góp phần tích cực vào việc phát triển tài nguyên khoáng của đất nước. Kết quả nghiên cứu là nền tảng quan trọng cho các nghiên cứu chuyên sâu tiếp theo về thạch luận và sinh khoáng đai uốn nếp Trường Sơn và các khu vực lân cận.
Hội đồng đánh giá nghiệm thu cấp quốc gia.
Các thành viên Hội đồng nghiệm thu đánh giá cao những đóng góp của Chủ nhiệm và Cơ quản chủ trì; phần báo cáo tổng kết và báo cáo tóm tắt có cấu trúc hợp lý, phù hợp với yêu cầu của một báo cáo khoa học; Về số lượng, khối lượng, tiến độ và chất lượng sản phẩm đều đạt yêu cầu nhiệm vụ. Với kết quả đạt được, Hội đồng nhất trí nghiệm thu đề tài đạt "Đạt". Đồng thời, yêu cầu nhóm nghiên cứu tiếp thu các nội dung góp ý của các thành viên Hội đồng và chỉnh sửa báo cáo tổng hợp, hệ thống bản đồ cho phù hợp, hoàn thiện hồ sơ trình Bộ Khoa học và Công nghệ ra quyết định công nhận kết quả của nhiệm vụ.
