TS. Nguyễn Lê Minh thay mặt nhóm nghiên cứu trình bày kết quả nghiên cứu trước Hội đồng nghiêm thu cấp quốc gia
Động đất là một trong những thảm họa tự nhiên gây thiệt hại lớn, nhưng dự báo động đất ngắn hạn vẫn là bài toán khó trên thế giới. Trong khi đó, nhiều quốc gia có hoạt động địa chấn mạnh như Nhật Bản, Mỹ, Trung Quốc, Đài Loan, Mexico… đã xây dựng thành công các hệ thống tự động báo tin và cảnh báo sớm động đất.
Tại Việt Nam, hoạt động động đất tuy không mạnh bằng các nước trên "vành đai lửa Thái Bình Dương", nhưng các nghiên cứu trước đây và thực tiễn ghi nhận cho thấy khu vực miền Bắc, đặc biệt là Tây Bắc, vẫn có thể xảy ra các trận động đất trung bình đến mạnh. Lịch sử đã ghi nhận nhiều trận động đất đáng chú ý như Điện Biên 1935 (M6.8), Tuần Giáo 1983 (M6.7), Cao Bằng 2019 (M5.1), Mộc Châu 2020 (M5.0). Bên cạnh đó, nhiều đô thị lớn và các công trình trọng điểm (thủy điện, tàu điện ngầm, đường cao tốc, nhà máy công nghệ cao…) đặt ra yêu cầu cấp thiết phải có hệ thống báo tin nhanh, thậm chí cảnh báo sớm động đất nhằm giảm thiểu rủi ro và đảm bảo an toàn.
Hiện nay, năng lực cảnh báo của Việt Nam còn hạn chế do hệ thống xử lý thông tin chủ yếu bán tự động, thời gian phản hồi chưa đáp ứng yêu cầu báo tin trong vài phút. Việc xây dựng một hệ thống tự động báo tin nhanh động đất là rất cần thiết cả về mặt khoa học lẫn thực tiễn. Được Bộ Khoa học và Công nghệ phê duyệt, đề tài "Nghiên cứu, xây dựng hệ thống tự động báo tin nhanh động đất khu vực miền Bắc Việt Nam" đặt mục tiêu:
(1) Xây dựng quy trình và công cụ xử lý tự động thông tin động đất với thời gian phản hồi < 5 phút;
(2) Thiết lập hệ thống báo tin nhanh và truyền thông đa phương tiện cho người dùng.
Các kết quả chính đạt được cảu nhiệm vụ bao gồm:
1. Phát triển hệ thống tự động nhận biết và xác định nhanh thông số động đất (M ≥ 3.5) tại Tây Bắc, tự động tạo bản đồ rung động, tạo bản tin, gửi tới ứng dụng trên điện thoại và có thể xuất ra dạng file, văn bản; Hệ thống bao gồm 10 trạm mới lắp đặt máy P-alert+ và 23 trạm do Viện các Khoa học Trái đất (trước đây là Viện Vật lý Địa cầu), Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam quản lý kết hợp 17 trạm địa chấn Quốc gia được kết nối internet để truyền số liệu về trung tâm xử lý;
2. Hệ thống cơ sở dữ liệu tổng hợp, xử lý, quản lý thông tin mạng trạm, thông tin động đất và thông tin liên quan khu vực miền Bắc Việt Nam;
3. Phần mềm ứng dụng tự động báo tin nhanh thông tin động đất ở Việt Nam chạy trên hệ điều hành IOS và Android;
4. Báo cáo kết quả nghiên cứu, xây dựng hệ thống tự động báo tin nhanh động đất khu vực miền Bắc Việt Nam;
5. Công bố 01 bài báo thuộc danh mục ISI/SCOPUS;
6. Công bố 01 bài báo trên tạp chí chuyên ngành trong nước và 02 báo cáo Hội nghị Quốc tế;
7. Đào tạo 01 Thạc sỹ; góp phần đào tạo 02 tiến sỹ.
Hệ thống báo tin nhanh và truyền thông đa phương tiện cho người dùng xây dựng được của nhiệm vụ giúp nâng cao năng lực cảnh báo, truyền tin và ứng phó thiên tai do động đất bằng cách xác định nhanh thông tin địa chấn và tự động xây dựng sơ đồ chấn động, phục vụ kịp thời công tác chỉ huy, cứu hộ và khắc phục hậu quả. Với các trận động đất mạnh, sơ đồ này đặc biệt quan trọng trong việc đánh giá mức độ ảnh hưởng đến công trình, hạ tầng và con người. Đồng thời, Hệ thống hỗ trợ cơ quan quản lý ra quyết định phòng, chống thiên tai gắn với phát triển bền vững; cung cấp thông tin nhanh đến người dân; tích hợp hướng dẫn ứng phó và tài liệu tuyên truyền, góp phần nâng cao nhận thức và khả năng ứng phó của cộng đồng theo định hướng Chiến lược quốc gia về phòng, chống và giảm nhẹ thiên tai.
Hội đồng đánh giá nghiệm thu cấp quốc gia
Các thành viên Hội đồng nghiệm thu đánh giá cao những đóng góp của Chủ nhiệm và Cơ quan chủ trì; phần báo cáo tổng kết và báo cáo tóm tắt có cấu trúc hợp lý, phù hợp với yêu cầu của một báo cáo khoa học; về chủng loại, số lượng, khối lượng, tiến độ và chất lượng sản phẩm đạt yêu cầu đặt hàng. Với kết quả đạt được, Hội đồng nhất trí nghiệm thu đề tài mức "Đạt". Đồng thời, yêu cầu nhóm nghiên cứu tiếp thu các nội dung góp ý và chỉnh sửa cho phù hợp, hoàn thiện hồ sơ trình Bộ Khoa học và Công nghệ ra quyết định công nhận kết quả của nhiệm vụ.
