TS. Trần Ngọc Thể thay mặt nhóm nghiên cứu trình bày tóm tắt các nội dung nghiên cứu và kết quả của nhiệm vụ.
Cho đến nay, mạng lưới toàn cầu các khu dự trữ sinh quyển thế giới (DTSQTG) gồm 759 khu thuộc 136 quốc gia. Theo khung pháp lý 1995, đối với mạng lưới toàn cầu các Khu DTSQTG, các khu này phải nỗ lực trở thành khu vực xuất sắc trong khám phá và trình diễn các phương pháp tiếp cận nhằm bảo tồn và phát triển bền vững trên quy mô khu vực.
Tại Việt Nam, đến nay đã có 11 Khu DTSQTG được UNESCO công nhận, phân bố trên khắp 3 miền Bắc - Trung - Nam và thuộc địa phận hành chính của nhiều tỉnh, thành phố. Việc quản lý, vận hành 11 Khu DTSQTG đã đạt được những kết quả nhất định, với nhiều thuận lợi nhưng cũng không ít khó khăn, thách thức.
Bên cạnh việc nhận thức của các Bộ, ngành, địa phương về vai trò của Khu DTSQTG ngày càng được nâng cao; sự quan tâm về Khu DTSQTG của các bên liên quan như các cơ quan quản lý nhà nước từ trung ương đến địa phương, các tổ chức phi chính phủ, các dự án quốc tế, các nhà khoa học,… ngày càng nhiều; nhiều mô hình tốt về bảo tồn thiên nhiên, sinh kế bền vững, du lịch sinh thái,… được thí điểm, xây dựng thành công. Tuy nhiên, hệ thống chính sách còn có nhiều khoảng trống liên quan đến Khu DTSQTG như chưa được đặt trong một khung pháp lý thống nhất. Chính vì vậy mà vị thế của Khu DTSQTG chưa được xác lập rõ ràng trong hệ thống quy hoạch. Bên cạnh đó, mặc dù đã có những hướng dẫn quốc tế yêu cầu mỗi Khu DTSQTG phải có kế hoạch quản lý tổng thể gắn với quy hoạch phát triển KT-XH, sử dụng đất,… nhưng thực tế không phải tất cả các khu đều được gắn kết với hệ thống quy hoạch hiện hành.
Để khắc phục những hạn chế nêu trên, cần thiết phải có một chiến lược tổng thể cho phát triển mạng lưới Khu DTSQTG ở Việt Nam. Các định hướng chiến lược cần được xác lập và phù hợp với các chiến lược và quy định quốc tế cũng như hệ thống văn bản luật, thể chế, chính sách, pháp luật hiện hành của Việt Nam. Bên cạnh đó, việc xác định các nguyên tắc, cơ sở khoa học cho việc đề xuất xây dựng hồ sơ đề cử Khu DTSQTG mới tại Việt Nam cũng rất cần thiết.
Trên cơ sở đó, Bộ Khoa học và Công nghệ đã phê duyệt đề tài "Nghiên cứu cơ sở khoa học cho việc xây dựng chiến lược phát triển mạng lưới khu dự trữ sinh quyển thế giới được UNESCO công nhận tại Việt Nam (KDTSQ VN)" do TS. Trần Ngọc Thể làm chủ nhiệm và Trường Đại học Lâm nghiệp là cơ quan chủ trì thực hiện từ 10/2021 đến 09/2025, với mục tiêu chính là:
- Xác định được cơ sở khoa học cho việc xây dựng chiến lược phát triển mạng lưới KDTSQ VN;
- Cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng thí điểm hồ sơ trình phê duyệt công nhận khu dự trữ sinh quyển (DTSQ) Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái.
Nhiệm vụ đã thu được những kết quả đáng ghi nhận như sau:
- Góp phần cung cấp cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc xây dựng chiến lược phát triển mạng lưới khu KDTSQTG được UNESCO công nhận tại Việt Nam trong bối cảnh mới.
- Góp phần cung cấp cơ sở khoa học cho việc xây dựng thí điểm hồ sơ đề xuất KDTSQ cho một địa phương cụ thể với việc đánh giá mức độ đáp ứng đầy đủ theo bộ 7 tiêu chí của UNESCO.
- Xác định được phạm vi không gian khu DTSQ, xây dựng được bộ cơ sở dữ liệu về đa dạng sinh học, kinh tế xã hội, văn hóa, sử dụng tài nguyên và bảo vệ môi trường phục vụ xây dựng hồ sơ trình phê duyệt công nhận khu DTSQ Mù Cang Chải, tỉnh Yên Bái (nay là tỉnh Lào Cai).
- Đề xuất được một số giải pháp, cơ chế, chính sách nhằm quản lý tốt hơn tài nguyên thiên nhiên gắn với phát triển kinh tế - xã hội và văn hóa của địa phương ở tỉnh Yên Bái (nay là tỉnh Lào Cai).
- Trong quá trình thực hiện, đề tài đã công bố 01 bài báo khoa học quốc tế, 02 bài báo khoa học trong nước, tham gia đào tạo 06 thạc sỹ đã bảo vệ thành công và đã được cấp bằng.
Hội đồng đánh giá nghiệm thu cấp quốc gia.
Các thành viên Hội đồng nghiệm thu đánh giá cao kết quả nghiên cứu của nhiệm vụ, cũng như những đóng góp của Chủ nhiệm và Cơ quản chủ trì; phần báo cáo tổng kết và báo cáo tóm tắt có cấu trúc hợp lý, phù hợp với yêu cầu của một báo cáo khoa học; Về chủng loại, số lượng, khối lượng, tiến độ và chất lượng sản phẩm đều đạt yêu cầu nhiệm vụ. Với kết quả đạt được, Hội đồng nhất trí nghiệm thu đề tài mức "Đạt", đồng thời, yêu cầu nhóm nghiên cứu tiếp thu các nội dung góp ý, chỉnh sửa cho phù hợp, hoàn thiện hồ sơ trình Bộ Khoa học và Công nghệ ra quyết định công nhận kết quả của nhiệm vụ.
