Đa dạng hóa nguồn đầu tư xã hội cho KH,CN&ĐMST
Một trong những nội dung quan trọng của Nghị định là việc mở rộng và cụ thể hóa các nguồn lực xã hội cho hoạt động KH,CN&ĐMST, tạo hành lang pháp lý vững chắc để doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước tham gia đầu tư cho tri thức và công nghệ của Việt Nam.
Theo Điều 12 của Nghị định 265, các nguồn lực xã hội được huy động cho KH,CN&ĐMST bao gồm: Quỹ phát triển KH&CN của doanh nghiệp, tổ chức, đơn vị sự nghiệp; khoản chi của doanh nghiệp dành cho nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và đổi mới sáng tạo; các khoản tài trợ hợp pháp từ doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước không có quan hệ liên kết, hỗ trợ cho hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D).
Nhiều nguồn lực cùng song hành với Ngân sách Nhà nước cho hoạt động KH,CN&ĐMST. Ảnh minh họa.
Như vậy, bên cạnh Ngân sách Nhà nước, hệ thống quỹ và nguồn tài trợ xã hội đã được xác lập là nguồn lực song hành, góp phần hình thành một hệ sinh thái tài chính đa dạng, khuyến khích doanh nghiệp và tổ chức chủ động đầu tư cho tương lai công nghệ của mình.
Tăng quyền tự chủ cho doanh nghiệp trong quản lý Quỹ phát triển KH&CN
Điều 13 và 14 của Nghị định nhấn mạnh vai trò trung tâm của Quỹ phát triển KH&CN của doanh nghiệp, tổ chức và đơn vị sự nghiệp. Doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhà nước được quyền tự chủ và tự chịu trách nhiệm trong việc quản lý, sử dụng quỹ, miễn là tuân thủ đúng mục tiêu và quy định.
Các nội dung chi của quỹ được mở rộng, bao gồm: Thuê chuyên gia trong và ngoài nước, mua sắm công nghệ, thiết bị, sản phẩm phục vụ phân tích, học hỏi và giải mã công nghệ tiên tiến; mua lại hoặc sáp nhập doanh nghiệp, trung tâm nghiên cứu để sở hữu bí quyết công nghệ; thực hiện dự án hợp tác nghiên cứu quốc tế nhằm tiếp cận, làm chủ công nghệ mới; đầu tư vào các dự án khởi nghiệp sáng tạo và doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo theo nguyên tắc công khai, minh bạch, quản lý rủi ro và tuân thủ quy chế nội bộ. Cùng với đó, triển khai nhiệm vụ nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, đổi mới sản phẩm và quy trình sản xuất, bao gồm chi phí cho nhân lực, vật liệu, khấu hao thiết bị, thử nghiệm, sở hữu trí tuệ, chuyển giao công nghệ và hợp tác với viện, trường.
Đặc biệt, Nghị định cho phép doanh nghiệp tự chủ mua bí quyết công nghệ, sản phẩm, thiết bị nước ngoài phục vụ giải mã và phát triển công nghệ chiến lược, cũng như tổ chức hoạt động nghiên cứu ở nước ngoài, một bước mở quan trọng để doanh nghiệp Việt Nam hội nhập sâu hơn với mạng lưới tri thức toàn cầu.
Doanh nghiệp – động lực của đổi mới sáng tạo quốc gia
Không chỉ dừng lại ở việc sử dụng Quỹ phát triển KH&CN, Nghị định 265 còn cho phép doanh nghiệp được tính các khoản chi cho nghiên cứu, phát triển và đổi mới sáng tạo vào chi phí hợp lý khi xác định thu nhập chịu thuế thu nhập doanh nghiệp (Điều 15).
Cụ thể, doanh nghiệp có thể tính vào chi phí được trừ các khoản chi cho: Hoạt động R&D công nghệ, gồm tiền lương, vật tư, bản quyền, khấu hao, thuê thiết bị, chi phí sản xuất thử nghiệm, đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ. Hoạt động đổi mới sáng tạo, bao gồm chi phí thiết kế, cải tiến sản phẩm, mô hình kinh doanh, phát triển quy trình mới.
Bên cạnh đó, khoản tài trợ của doanh nghiệp (bằng tiền hoặc hiện vật) cho các tổ chức, cá nhân thực hiện nghiên cứu và đổi mới sáng tạo cũng được khấu trừ khi tính thuế, với điều kiện có hồ sơ, biên bản xác nhận hợp pháp giữa bên tài trợ và bên nhận tài trợ…
Cơ chế này không chỉ khuyến khích doanh nghiệp tăng đầu tư cho R&D, mà còn tạo động lực hình thành mạng lưới hợp tác công – tư trong đổi mới sáng tạo, thúc đẩy gắn kết giữa doanh nghiệp và các viện nghiên cứu, trường đại học, quỹ đầu tư mạo hiểm.
Với các quy định cụ thể về nguồn đầu tư, cơ chế chi, quản lý và khấu trừ thuế, Nghị định 265/2025/NĐ-CP được xem là cột mốc pháp lý quan trọng trong việc huy động và sử dụng nguồn lực xã hội cho KH,CN&ĐMST. Khi các doanh nghiệp, tổ chức và cá nhân được tạo điều kiện chủ động đầu tư, hợp tác và chia sẻ rủi ro trong R&D, Việt Nam sẽ có thêm nguồn năng lượng mới cho tăng trưởng, hình thành nền kinh tế dựa trên tri thức và sáng tạo, đúng như tinh thần của Luật Khoa học, Công nghệ và Đổi mới sáng tạo năm 2025.
